بخشی از مقاله
تغذيه كودك
استقلال كودك با غذا خوردن آزاد رشد مي كند.
استقلال كودك با غذا خوردن آزاد رشد مي كند والدين بايد از تغذيه اجباري كودك خودداري كنند و كودك را هنگام غذا خوردن آزاد بگذارند تا احساس استقلال كودك رشد كند و با احساس رضايت از امر تغذيه، از غذا خوردن لذت ببرند.
به مادران توصيه مي شود، غذاهاي متنوعي براي كودك تهيه كنند و به او اجازه امتحان تمام غذاها را بدهند تا كودك از بين آنها غذاي مورد علاقه خود را انتخاب كند و از تحميل سليقه خود در انتخاب غذا به كودك بپرهيزند. يك برنامه غذايي متعادل، شامل غذاهايي است كه علاوه بر رفع گرسنگي، مقدار لازم و كافي از هر يك از عناصر غذايي و مواد مغذي براي وصول به تندرستي كامل را در برداشته باشد.
يكي از مهمترين راه ها براي اطمينان از تأمين نيازمندي هاي تغذيه اي كودك، استفاده از چهار گروه اصلي غذايي، شامل گروه شير و لبنيات، گروه نان و غلات، گروه گوشت و تخم مرغ، حبوبات و مغزها و گروه ميوه و سبزي است.
غذاي دلخواه كودك را تهيه كنيد و اگر به دلايلي كودك ميل به خوردن غذا ندارد، از يك اسباب بازي مورد علاقه كودك براي تشويق او به غذا خوردن اسنفاده كنيد. مواد غذايي مقوي و مورد نياز كودك را به غذاي او اضافه كنيد. مثل : اضافه كردن گوشت گوساله به ماكاراني، البته اين كار بايد به احتياط صورت گيرد. به طوري كه كودك به تدريج به غذاي جديد علاقه مند شود.
براي كم كردن حساسيت كودك نسبت به غذا، او را در تهيه غذا دخالت دهيد، مانند پختن و مخلوط كردن مواد غذايي با يكديگر و يا دادن غذا به عروسك. فاصله بين وعده هاي غذايي كودك را كنترل كنيد، چون كودك گرسنه براي خوردن غذاي جديد نسبت به كودكي كه در فواصل غذا با خوردن تنقلات سير شده است، تمايل بيشتري نشان مي دهد. ضمناً فاصله زماني دادن تنقلات تا وعده هاي اصلي غذا (ناهار و شام) را نيز كنترل كنيد. براي تشويق كودك به غذا خوردن، از ظرف غذاي مخصوص كودكان استفاده كنيد. اگر كودك شما در مرحله اي از رشد (سال اول زندگي) است كه از بازيهاي دهاني لذت مي برد. مثل: (فوت كردن، قلقل كردن، صدا درآوردن و گازگرفتن) 5 دقيقه قبل از خوردن غذا به او اجازه انجام اين بازي ها را بدهيد. اين كار موجب حساس و فعال شدن ناحيه دهان كودك مي شود.
از تغذيه اجباري كودك خودداري كنيد. گاهي اوقات به نظر مي رسد مادران به هنگام بي اشتهايي كودك نسبت به مسأله رشد و نمو كودك حساس مي شوند. آنان در مورد نقش مادري خود احساس ناتواني مي كنند و در نتيجه سطح اضطراب آنان بالا مي رود و قادر به تغيير درست علايم بي اشتهايي در كودكشان نيستند و هنگام غذا دادن به كودك وقتي با امتناع كودك از غذا خوردن مواجه مي شوند، احساس ناكامي مي كنند.
نكات علمي در مورد تغذيه كودكان :
«تغذيه مطلوب» سرآغاز سلامتي است. تغذيه مطلوب مي تواند فرد را در برابر بيماري هاي آينده محافظت نمايد. يك رژيم غذايي سالم بايد كليه گروههاي اصلي غذاها را دربرگيرد. اين گروههاي اصلي غذايي عبارتند از: غلات (نان، برنج، ماكاراني و …) ، سبزيجات، ميوه ها، محصولات لبني، گوشت و پروتئين ها (انواع گوشت ها، تخم مرغ، حبوبات) . چربي ها در بالاي هرم غذايي قرار گرفته اند و به مقدار كمتري مورد استفاده قرار مي گيرند. تحقيقات اخير، حاكي از آن است كه تنها عده اندكي از كودكان آمريكايي همة توصيه هاي غذايي هرم تغذيه را به كار مي برند. يكي از كمبودهاي اصلي در برنامه غذايي بسياري از كودكان، كلسيم است. كه در فرآورده هاي لبني و سبزيجات داراي برگ هاي تيره يافت مي شود. كلسيم نقش مؤثري در كاربرد بهينه قلب، ماهيچه ها و سيستم عصبي داراست و فشار خون را در حد مطلوب نگه مي دارد. اما بيشترين كاربرد كلسيم در ساختمان استخوان هاست تا فعاليت جسمي را در طول عمر فراهم نموده و خطر شكستگي استخوان ها را در آينده كاهش دهد.
(ساخت استخوان هاي محكم)
دانشمندان تأكيد مي كنند كه كمبود كلسيم در رژيم غذايي در دوران كودكي احتمال ابتلاء به پوكي استخوان را افزايش مي دهد كه تا سنين پيري، پنهان باقي مي ماند. يك تعادل مثبت در ميزان كلسيم كه عبارتست از: جذب بيشتر و دفع كمتر آن در خلال كودكي، نوجواني و جواني باعث مي شود كه رشد استخوان ها با حداكثر تراكمشان صورت گيرد. اما در طي نوجواني است كه به حداكثر رساندن ميزان جذب كلسيم بسيار مهم است. چرا كه سرعت رشد و دريافت كلسيم استخوان ها در سنين صورت مي گيرد. تحقيقاتي كه توسط «انستيتوي بين المللي رشد كودكان و سلامت انسان ها» انجام شده است، نشان مي دهند كه در سنين نوجواني «دريچه اي به سمت فرصت ها» وجود دارد كه مي توان در خلال آن سالها بانك كلسيم استخوانها را افزايش بخشيد.
ـ كودكان به چه ميزان كلسيم نياز دارند؟
رهنمودهاي كسب كلسيم در منابع تغذيه مصرفي، توصيه مي كنند كودكان 4 تا 8 ساله بايستي هر روز 800 ميلي گرم كلسيم به دست آورند. اين ميزان با مصرف روزانه 2 تا 3 ليوان شير كم چرب تأمين مي گردد.
ـ كودكان و كلسيم : چه كسي به اندازه مصرف مي كند؟
متأسفانه بسياري از كودكان به ميزان توصيه شده، كلسيم به دست نمي آورند. پيمايش هاي
بين المللي تغذيه اي حاكي از آنند كه بيش از نيمي از كودكان زير 5 سال ميزان توصيه شده مصرف كلسيم را به دست نمي آورند. در واقع كودكان تنها حدود 800 ميلي گرم در روز، كلسيم جذب مي نمايند كه بسيار كمتر از ميزان نياز آنها جهت رشد به هنجار است. چنين مصرف ناكافي كلسيم، خطر ابتلاء به پوكي استخوان و شكستگي ها را در سنين بالاتر افزايش خواهد داد.
چه كسي به اندازه كلسيم مصرف مي كند؟
گروه سني درصد دريافت كلسيم در مقايسه با تصويه هاي تغذيه اي كافي
زير 5 سال 4/45
پسران (11ـ3) 2/53
دختران (11ـ6) 1/43
گروه سني درصد دريافت كلسيم در مقايسه با تصويه هاي تغذيه اي كافي
تولد تا 6 سالگي 210 ميلي گرم
1 تا 3 سالگي 500 ميلي گرم
4 تا 8 سالگي 800 ميلي گرم
كلسيم در كجا موجود است؟
«انستيتوي بين المللي رشد كودكان و سلامت انسان ها» بر اين باورند كه شير كم چرب يا فرآورده هاي لبني كم چربي بهترين منابع كلسيم هستند. چرا كه علاوه بر اين كه سرشار از كلسيم هستند، داراي مواد غذايي ديگري نيز مي باشند كه به جذب بيشتر كلسيم كمك مي كند. شيره علاوه بر كلسيم، مواد غذايي ضروري ديگري را نيز نظير ويتامين D ، پتاسيم، منيزيم و … فراهم مي آورد كه در رشد سالم انسان و سلامت استخوان ها مؤثر هستند.
سبزيجاتي كه داراي برگ هاي سبز و تيره هستند نيز، منابع سالمي جهت كسب كلسيم محسوب مي گردند. اما حداقل مصرف 5 وعده انواع كلم در روز نياز است تا به اندازه 4ـ3 ليوان شير، كلسيم رساني كند.
نكاتي چند
ـ در زمينه كاهش اشتها در كودكان
(عامل اصلي كاهش اشتها در كودكان)
1ـ ابتلا به بيماريهاي عفوني و انگلي (خصوصاً دستگاه گوارش و تنفس)
2ـ رژيم غذايي يكنواخت و فقدان مواد مغذي كه بر اشتها اثر دارند (مثل روي، آهن)
3ـ سوء تغذيه
4ـ غصه، حسادت و اضطراب در كودكان
5ـ زخمهاي دهاني (مثلاً به علت دندان درآوردن)
علل امتناع كودك از خوردن غذاهاي جامد در دوران تغذيه تكميلي و نحوه مقابله والدين با آن ها:
كودك ممكن است بيمار باشد يا كودك در اثر مبتلا به بيماريهاي عفوني، انگلي، زخم در دهان يا سوزش گلو، اشتهاي خود را به غذا از دست مي دهد. در اين صورت كودك را بايد براي معالجه نزد پزشك بُرد.
كودك ممكن است غمگين باشد اغلب كودكان به واسطة ورود نوزاد جديد، بيماري يا غيبت مادر غمگين مي شوند و اشتهاي خود را از دست مي دهند. در اين صورت كودك غمگين نيازمند عشق و محبت بيشتر خصوصاً در هنگام غذا خوردن است.
دندان هاي كودك ممكن است در حال نيش زدن باشند، به كودك وسيلة تميز و سفت مثل: قاشق بدهيد تا بجود. ممكن است نحوه معرفي غذاي جامد توسط مادر صحيح نبوده است.
به عنوان مثال: تأخير در شروع تغذيه تكميلي (اغلب شيرخوران در صورت تأخير در شروع غذاي كمكي از 9 ماهگي به بعد تمايل خود را به خوردن غذاهاي ديگر و پذيرش مزه و طعم هاي جديد از دست مي دهند.)
پافشاري زياد مادر به خوراندن غذاهايي كه كودك نسبت به خوردن آن ها علاقه اي ندارد. اين امر باعث مي شود كه كودك از زمان غذاخوري خاطره خوشي نداشته باشد.
خوراندن مقادير زيادي مايعات شيرين و شيريني در فواصل وعده هاي غذايي، استفاده از شيشه و سرپستانك در تغذيه تكيلي كودك.
والدين چه كمكي مي توانند به مشكل غذا خوردن كودكان و كاهش اشتهاي آن ها بكنند؟
1ـ كودكان بايد در هنگام غذا خوردن احساس گرسنگي كنند. براي اين منظور كمي فعاليت پيش از غذا و عدم مصرف شيريني يا مايعات شيرين در بين وعده هاي غذايي كمك مي كند. لازم به ذكر است كه كودك نبايد در هنگام غذا خوردن خيلي خسته و خواب آلود باشد.
2ـ در تغذيه كودكان از غذاهاي مورد علاقه آن ها استفاده كنيد. اكثر كودكان غذاهايي با طعم كمي شيرين را دوست دارند و غذاهاي شور و ادويه دار را نمي پسندند.
3ـ در غذا دادن به كودك صبور باشيد. كودكان را به غذا خوردن تشويق كنيد و به واسطه حرف زدن و محبت كردن به آن ها اين زمان را براي كودكان لذت بخش كنيد. كودكان همچنين تمايل به استقلال دارند و اگر به آن ها اجازه به كارگيري مهارت هاي جديد مثل: استفاده از انگشتان براي غذا داده مي شود ممكن است مقدار بيشتري غذا بخورند.
از پافشاري و اصرار زياد در مواقعي كه كودك تمايلي به خوردن ندارد، اجتناب شود. هرگز به زور به كودك غذا ندهيد. ولي در عين حال نسبت به غذاغ خوردن او بي تفاوت نباشيد. در صورت امتناع كودك از خوردن غذا، مي توان 1 يا 2 ساعت بعد مجدداً امتحان كرد و يا تا وعده بعدي غذا منتظر ماند.
4ـ در اين فاصله از دادن هرگونه ماده غذايي ديگر يا مايعات شيرين خودداري كنيد.
5ـ كودك را براي خوردن تمجيد كنيد و در اين زمان به او توجه بيشتري در مقايسه با زماني كه از خوردن غذا امتناع مي كند، نشان دهيد.
6ـ در صورت عدم تمايل كودك به خوردن انواع غذاها، با استفاده از روش هايي چون تغيير در تركيب، مزه، بافت و نحوه طبخ غذاها او را به خوردن تشويق كنيد. با تزيين غذاها به شكل هاي جالب نظير شكل حيوانات، گل، عروسك و غيره. بشقاب غذاي كودك را برايش جالب كنيد تا او به خوردن آن ها تشويق شود.
7ـ اگر كودك از خوردن ماده غذايي كه برايش مفيد است، امتناع مي كند مي توان آن ماده غذايي را با غذاي مورد علاقه اش مخلوط كرد و يا به طعم و يا شكلي درآورد كه مورد پذيرش
كودك است.
8ـ كودكان معمولاً در كنار ديگر كودكان به غذا خوردن تشويق مي شوند. به طور كلي حضور افراد مورد علاقه كودكان، آن ها را به غذا خوردن راغب مي سازد.
9ـ در سال دوم عمر از دادن شير مادر بلافاصله قبل از غذا خوردن و يا فواصل آن اجتناب شود. ولي در سال اول كاملاً عكس اين مطلب، يعني اول شير مادر و سپس غذاي كمكي
توصيه مي شود.
10ـ به تغذيه كودكان در هنگام بيماري و دوران نقاهت بايد توجه بيشتري كرد.
در دوران بيماري بايد به غذاي كودك بيشتر توجه كرد. چون:
1ـ نياز كودك به مواد غذايي افزايش مي يابد.
در دوران بيماري براي اين كه بدن بتواند با عوامل بيماري زا مقابله كند نياز به انرژي و مواد معدني دارد كه بايد از طريق غذا تأمين شود. اگر به شخص بيمار غذا داده نشود، بدن او ضعيف شده و نمي تواند در مقابل عوامل بيماري زا مقاومت كند. در اين صورت بيماري او شديدتر مي شود و ديرتر بهبود پيدا مي كند. در طول دوران بيماري اگر غذاي كافي مصرف نشود، چربي ذخيره در بدن براي توليد انرژي مصرف مي شود و عضلات تحليل مي رود و در نتيجه وزن كمتر مي شود.
2ـ اتلاف مواد غذايي از بدن كودك بيشتر مي شود. زيرا:
اگر بيماري با علائمي مثل اسهال، استفراغ و يا تب همراه باشد. در هر سه حالت، مواد غذايي بدن از دست مي رود. در تب نيز با /// حرارت بدن، انرژي بيش از حد عادي
3ـ دريافت مواد غذايي كمتر مي شود.
معمولاً در دوران بيماري به ويژه كودك به شدت بي اشتها مي شود. اگر زخم در دهان و يا گلودرد داشته باشد، اگر اثر سرماخوردگي و گرفتگي بيني براي نفس كشيدن مشكل داشته باشد، غذا خوردن براي كودك سخت مي شود. پس مي بينيد كه در دوران بيماري از يك طرف نياز كودك به مواد غذايي افزايش مي يابد چون مي خواهد با عامل خارجي مقابله كند و هم زمان دريافت غذا به دليل بي اشتها كم مي شود. و از طرف ديگر از طريق تب، اسهال، استفراغ، اتلاف غذا و انرژي هم پيش مي آيد. همه اين عوامل دست به دست هم مي دهند و وزن كودك كم مي شود و اين آغازي است براي توقف و يا تأخير رشد كودك كه با مراقبت رشد و عتوجه به روند منحني رشد كودك مي توان آن را ديد.
در اين حالت به مادر توصيه كنيم تا حد امكان به كودك غذا بدهد. چون باعث مي شود وزن كودك كم نشود و يا وزن كمتري را از دست بدهد و روند بهبودي كودك سريعتر شود.
تغذيه كودك در زمان بيماري1 :
روش غذا دادن به كودك :
ـ قبل از غذا دادن به كودك دست و صورتش را بشويد تا احساس آرامش كند.
ـ غذا دادن به كودك بيمار مشكل و خسته كننده است و بايد سعي كنيد با صبر و حوصله زيادي به كودك غذا بدهيد.
