بخشی از مقاله
چکیده
زنان روستایی در ایران 60 درصد فعالیتهای کشاورزی، 63 درصد فعالیتهای دامداری و عمده فعالیتهای باغداری را بر عهده دارند - بینا، - امانقشی که آنان ایفاء میکنند، از لحاظ اجتماعی و اقتصادی نامریی است . - قلیزاده، - کشت و جمع آوری گیاهان دارویی میتواند با ایجاد فرصت های نوینی برای زنان و دختران روستایی موجب افزایش درآمد ، ایجاد کنترل مالی ، مهارت های تولیدی و مشارکت اقتصادی آنان گردد. کشت و جمع آوری گیاهان دارویی در قطعات کوچک زمین ویا کشت بعنوان محصول فرعی درباغات و مزارع و همچنین جمع آوری گیاهان دارویی خودرو از دشت ها ، مراتع و جنگل ها از انجایی که نیاز چندانی به داشتن سرمایه و عوامل تولید ندارد و متناسب با نوانایی زنان روستایی نیز هست ، میتواند در بهبود اقتصادی زنان روستای موثر باشد.زرشکعمدتاً به صورت یک درختچه خودرو و به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده اند . - 1 -
منطقه مطالعاتی به نام سامان قره جغه در شمال غرب شهرستان قوچان، بخش باجگیران و در فاصله 106 کیلومتری شهر قوچان و 136 کیلومتر شهر فاروج واقع شده است - . - 2 بر اساس نتایج حاصله سطح مفید کل رویشگاه حدود 36 هکتار می باشد. متوسط تعداد درختچه های قابل بهره برداری پس از کسر 10 درصد افت، 59 اصله در هر هکتار و میزان محصول تولیدی به ازای هر درختچه زرشک 3 کیلوگرم برآورد گردید. در نتیجه میزان کل محصول قابل استحصال بطور متوسط معادل 6372 کیلوگرم در سطح کل عرصه مفید برآورد شده است. مناسب ترین زمان جهت برداشت زرشک اوایل مهر تا تا اواخر آبانماه میباشد. جمع کل درآمد ناخالص برابر 254,880,000 ریال و جمع کل هزینههای اجرای طرح برابر 97,155,520ریال و درآمد کل طرح پس از کسر سود مجری به مبلغ 19,431,104ریال حدود 138,293,376ریال برآورد گردیده است.
کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، زرشک، قره جغه ،توانمند سازی اقتصادی
مقدمه
برای از بین بردن مسائل و مشکلات زنان روستایی، به ویژه مشکل نابرابری های اجتماعی و تبعیض جنسیتی نیازمند توانمند سازی زنان روستایی هستیم . پر واضح است که این توانمند سازی باید در محیط روستا و استفاده از منابع طبیعی در دسترس زنان روستایی انجام پذیرد. گیاهان دارویی یکی از همین منابع طبیعی خدادادی هستند که زنان و دختران روستایی با توجه به طبیعت و اقلیمی که در آن زندگی می کنند میتوانند به جمع آوری این گیاهان بپردازند.گونه های زرشک با توجه به تنوع زیادی که دارند یکی از ذخایر گیاهی ارزشمند کشورمان محسوب می شوند. انواع دانه دار زرشکعمدتاً به صورت یک درختچه خودرو و به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده اند.
گونه های زرشک و واریته های آن به استثنای منطقه خلیج فارس و دریای عمان در هر چهار منطقه رویشی دیگر شامل مناطق هیرکانی - جنگلهای مرطوب - ، ارسبارانی - جنگلهای نیمه مرطوب - ، زاگرسی - جنگلهای خشک - و ایران و تورانی - جنگل های خشک و بیابانی - رویش داشته و گسترش یافته اند. خراسان بزرگ یکی از رویشگاههای مهم زرشک چه به صورت خود رو و چه به صورت زراعی می باشد. بطوریکه تنها % 95 زرشک دنیا به عنوان یک محصول زراعی در خراسان جنوبی تولید می شود. بهره برادری از این محصول در ایرانخصوصاً خراسان جنوبی به صورت زراعی بوده و تاکنون طرح بهره برداری از گونه های وحشی و خود رو زرشک مرسوم نبود. ارزش اقتصادی بالای زرشک و همچنین نقش مهم آن در حفاظت از آب و خاک و اهمیت بسیار زیاد آن هم به عنوان یک گونه دارویی و هم به عنوان یک گیاه زینتی و خوراکی، حفاظت از این گونه با ارزش بسیار ضروری به نظر می رسد. با توجه به آنچه که ذکر شد، لزوم بکار گیری روش های اصولی و فنی برای جلوگیری از بهره برداریهای بی رویه و بیش از حد مجاز ضروری می باشد - - 1
مواد و روشها
منطقه مطالعاتی به نام سامان قره جغه در شمال غرب شهرستان قوچان، بخش باجگیران و در فاصله 106 کیلومتری شهر قوچان واقع شده است. از شرق به روستای بردر و از شمال به مرز سیاسی کشور و از غرب به روستای نامانلو و از جنوب به ارتفاعات سامان قره جغه ختم می شود.از نظر مختصات جغرافیایی در منطقه طولهای58 14' 16" الی 58 13' 38" و 58 17' 23" الی 58 17 ' 6" شرقی و عرضهای"37 39 ' 53 الی" 5537 38' و 37 39 ' 1" الی" 37 38 ' 4 شمالی واقع شده است - مختصات ارائه شده مربوط به چهار گوشه محدوده مطالعاتی می باشد - . در نقشه شماره - 1 - موقعیت استانی و محلی منطقه طرح ارائه شده است. با توجه به نقشه 1/25000 سازمان نقشه برداری کشور مساحت طرح حدود 1001 هکتار و سطح مفید بهره برداری از زرشک36 هکتار می باشد. ارتفاع متوسط منطقه 2138.62 متر از سطح دریا می باشد . در منطقه مورد مطالعه 81 گونه گیاهی در 27 خانواده مورد شناسایی قرار گرفته از این تعداد بیشترین سهم مربوط به خانواده کاسنی با 14 گونه گیاهی می باشد - . - 2
