بخشی از مقاله
چکیده :
بی تردید در انتخاب ساختگاه مناسب برای أحداث نیروگاه برقی آبی کوچک لازم است پارامترهای بسیاری مورد توجه قرار گیرند. این پارامترها به دو دسته اصلی پارامترهای اقتصادی و پارامترهای زمین شناسی مهندسی قابل تقسیم هستند، برای انتخاب ساختگاه ابتدا باید پارامترهای اقتصادی را مورد بررسی قرار داد. در صورتی که کلیه پارامترهای این گروه از حداقل شرایط لازم برخوردار بودند می توان به بررسی پارامترهای زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی پرداخت. بدین منظور و برای اینکه به راحتی بتوان ساختگاه های مختلف را از نظر شرایط زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی با یکدیگر مقایسه نمود، ضرورت استفاده از یک طرح رتبه بندی که ارزیابی ها را از حالت کیفی و توصیفی به یک معیار کمی تبدیل نماید کاملاً مشهود است. در این مقاله برای دستیابی به این هدف یک طرح امتیاز بندی (متشکل از پارامترهای مختلف زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی) که حاصل تجارب به دست آمده از بررسی بیش از ۲۰۰ پتانسیل برای انتخاب حدود ۴۰ ساختگاه در استانهای کرمانشاه، کردستان، گیلان، مازندران، تهران و قزوین می باشد، پیشنهاد گردیده است.
واژه های کلیدی : "نیروگاه برق آبی کوچک"،"پارامترهای زمین شناسی مهندسی"، "طرح رتبه بندی "
مقدمه
استفاده از انرژی آبی دارای سابقه طولانی می باشد و بشر در مسیر تکاملی تمدن خویش توانسته است با آگاهی و اطلاع از قانونمندی های حاکم بر طبیعت این انرژی عظیم را به استخدام در آورده و از آن به عنوان وسیله ای مطمئن و دائمی در راه رسیدن به اهداف خود استفاده نماید. اولین نیروگاه آبی به منظور تولید برق بر روی رودخانه فوکس (FOX River) بخش آپلتن (Appleton) در ایالت ویسکونسین (Wisconsin) آمریکا در سال ۱۸۸۳ میلادی با دو واحد به قدرت ۲۵ کیلو وات احداث گردید. از آن زمان تا کنون بشر توانسته است در این مسیر گامهای بلندی بردارد چنانکه بزرگترین نیروگاه جهان با ظرفیت ۱۲۶۰۰ مگاوات بنام ایتای پو در مرز مشترک برزیلی و پاراگوئه در امریکای جنوبی احداث گردید. هنوز برآورد دقیق و مشخصی از امکانات انرژی برق آبی جهان وجود ندارد. اما براساس تخمین اولیه توان انرژی قابل أستحصال در سراسر جهان 2261000 مگاوات همچنی باشد. برآوردهای کنونی نشان می دهد که نیروگاههای آبی کوچک مقیاسی (زیر یک مگاوات) حدود ۵ تا ۱۰ درصد کلی نیروی برق آبی جهان را در بر می گیرد و با استقبال فزاینده ای دار نقاط مختلف جهان بویژہ در مناطق دور افتاده که نمی توانند از خطوط انتقال نیرو استفاده نمایند روبرودست.
نیروگاههای آبی کوچک بیشترین پیشرفت را در دو دهه اخیر داشته است. احداث ۸۶۰۰۰ نیروگاه آبی کوچک
نشان دهنده این موضوع می باشد. میانگین ظرفیت این نیروگاهها حدود ۷۰ کیلووات می باشد و بطور مداوم در حال افزایش می باشند. بعنوان نمونه میانگین ظرفیت نیروگاههای ساخته شده در سال ۱۹۷۰ حدود ۳۳ کیلووات بوده و در سال ۱۹۸۰ به ۳۰۰ کیلووات رسیده است. علیرغم اینکه کشور ایران از جمله مناطق کم آب دنیا محسوب می شود اما با توجه به اینکه فلات ایران سرزمینی است که از شمال به سلسله جبال البرز متصل است و نیر وجود سلسله جبال زاگرس موقعیت جغرافیایی را فراهم آورده است که استفاده از کلیه منابع انرژی در تولید برق را امکان پذیر ساخته است. وجود کوههای پراکنده دیگر و رودخانه های بزرگ و کوچک متعدد شرایط مناسبی را برای احداث و توسعه نیروگاههای آبی کوچک مهیا کرده است. اگر چه آمار مستند و دقیقی از پتانسیلهای آبی کوچک در ایران در دست نیست اما با مطالعات شناسایی پتانسیلهای آبی که توسط وزارت جهاد در چند استان مستعد کشور انجام گرفته است در مجموع به نظر می رسد این پتانسیلهای کوچک مقدار قابل توجهی را تشکیل می دهند.
شمای کلی نیروگاه آبی کوچک
همانطور که شکل شماره ۱ مشاهده همایی شود، در مناطق کوهستانی که شیب رودخانه ها زیاد است در موقعیت مناسبی از نظر توپوگرافی و زمین شناسی بند انحرافی احداث می شود تا آب را از مسیر طبیعی منحرف کرده و وارد سیستم انتقال آب (کانال روباز یا بسته، تونل، سیفون و ۰۰۰..) بنماید. کانال پس از طی مسافتی در یک موقعیت مناسب باء حوضچه تنظیم متصل هیچکی گردد.در این محل سیستم تحت فشار که عموماً لوله می باشد
