بخشی از مقاله
بررسي ميزان توليد و ترکيب مواد زائد جامد شهر اهواز
چکيده
يکي از مشکلات عمده و پر هزينه شهرداري ها دفع مواد زائد جامد مي باشد، بنابراين داشتن اطلاعات پيرامون کميت و کيفيت زباله يکي از مهم ترين فاکتورها جهت مديريت صحيح آن بحساب مي آيد. هدف از اين تحقيق بررسي وضعيت موجود ميزان توليد و ترکيب زباله خانگي شهر اهواز مي باشد. طي تحقيقي که در کل مناطق ٨ گانه شهرداري صورت گرفت تعداد ٤٠٠ خانوار انتخاب شد، زباله خانگي آنها جمع آوري گرديد و مورد آناليز کميت ، ترکيب ، چگالي و رطوبت قرار گرفت . نتايج حاصل از آناليز ترکيب زباله خانگي در مناطق مختلف شهرداري اهواز نشان داد مواد فسادپذير با ٧٣.٦٢ درصد بيشترين و چوب با ٠.٣١ درصد کمترين بخش زباله خانگي اين شهر را تشکيل مي دهند. متوسط چگالي زباله خانگي اهواز ١٧٢.٥٨ کيلوگرم بر مترمکعب محاسبه شد و متوسط رطوبت زباله ٥٨.١٨ درصد بدست آمد.
همچنين سرانه توليد زباله شهر اهواز ٨٨٢ گرم به ازاي هر نفر در روز و متوسط توليد زباله خانگي اين شهر روزانه ١٠٠٠ تن محاسبه گرديد.
واژه هاي کليدي
مواد زائد جامد، زباله خانگي ، توليد و ترکيب زباله ، اهواز
١- مقدمه
شهر اهواز واقع در جنوب غربي کشور ايران و مرکز استان خوزستان يکي از پرجمـعيت ترين و صنعتي ترين شهرهاي ايران بشمار ميرود. باتوجه به گسترش مناطق تحت پوشش خدمات شهري اهواز و نيز بدليل شرايط خاص اقليمي و جغرافيايي ، جمع آوري ، حمل و دفع اصولي زباله شهري، يکي از مهمترين وظايف مسئولين مرتبط در اين شهر مي باشد. نرخ توليد زباله و ترکيبات فيزيکي آن در شهرها و مناطق مختلف به عوامل متعددي از قبيل موقعيت جغرافياي محل ، فصول سال، بسامد جمع آوري، وضعيت اقتصادي و آداب و رسوم بستگي دارد (پيرصاحب ، ١٣٩٠). دانستن ميزان کميت و ترکيب مواد زائد جامد توليد شده ديدگاه بهتري جهت مديريت صحيح تر اين مواد به مسئولين مربوطه ميدهد (٢٠٠٧ ,Nilanthi et al). در همين راستا تاکنون تحقيقات متعددي درخصوص آناليز اجزاي فيزيکي زباله توليدي در نقاط مختلف جهان صورت گرفته که به عنوان نمونه مي توان آناليز فيزيکي انجام شده بر روي مواد زائد شهري کشورهاي مکزيک (٢٠١٠ ,Virgen et al)، مالزي (٢٠١١ ,Sakawi)، نيجريه (٢٠١٠ ,Ajadi et al) و ايران (عمراني و همکاران، ٨٥؛ عبدلي و همکاران ، ٨٩ و...) را نام برد، لذا اين مطالعه که در زمستان سال ١٣٨٨ صورت گرفته در نظر دارد با اندازه گيري کميت و ترکيب زباله خانگي شهر اهواز ديدگاه بهتري به تصميم گيران مربوطه در شهر اهواز جهت مديريت مواد زائد جامد ارائه نمايد.
٢- روش کار
در اين مطالعه تعداد ٤٠٠ خانوار از کل ٨ منطقه شهرداري بصورت تصادفي انتخاب و زباله خانگي آنها بمدت ٨ شب مورد ارزيابي کمي و کيفي قرار گرفت ، بگونه اي که هر شب زباله مربوط به يک منطقه مطالعه مي شد. جهت جلوگيري از بدست آوردن داده هاي ناصحيح ، از جمع آوري زباله در روزهاي تعطيل و روز قبل و بعد از آن صرف نظر شد زيرا روند توليد زباله در اواخر هفته در مقايسه با ساير روزهاي هفته متفاوت مي باشد (٢٠٠٨ ,n L, Lagerkvist ADahle). جهت بررسي ترکيب مواد زائد زباله ها به ١٠ دسته مواد فساد پذير، کاغذ و مقوا، چوب، پلاستيک، pet، منسوجات، فلزات، شيشه ، نخاله ساختماني و استخوان تقسيم بندي شدند که وزن هرکدام از دسته هاي فوق توسط يک ترازوي ديجيتالي ١٠ کيلوگرمي محاسبه و براي هر نمونه ثبت شد. محاسبه چگالي در همان شب نمونه گيري انجام و کل نمونه هاي آناليز شده درون يک ظرف فلزي به ارتفاع٩٠ سانتيمتر و قطر ٦٠ سانتيمتر ريخته شدند؛ از تقسيم جرم کل زباله هر منطقه بر حجم ظرف، چگالي هر منطقه محاسبه گرديد. براي محاسبه رطوبت ، هر شب نمونه اي تهيه و به آزمايشگاه منتقل گرديد و بمدت ٢٤ ساعت در دماي ١٠٥ درجه درون دستگاه آون قرار داده شد. تفاوت وزن زباله تر و وزن زباله خشک تقسيم بر وزن زباله تر، درصد رطوبت زباله را براي هر منطقه نشان داد.
٣- يافته ها و نتايج :
٣-١- توليد مواد زائد جامد شهر اهواز
آناليز کمي زباله خانگي شهر اهواز نشان داد متوسط نرخ توليد مواد زائد ٢٩٣١ گرم در هر روز به ازاي هر خانوار است که اين ميزان از تقسيم وزن کل مواد زائد جمع آوري شده بر تعداد خانوار بدست آمد همچنين متوسط توليد زباله خانگي شهر اهواز روزانه ١٠٠٠تن محاسبه و سرانه افراد ٨٨٢ گرم به ازاي هر نفر در روز بدست آمد.
٣-٢- نتايج آناليز فيزيکي زباله هاي خانگي شهراهواز
٣-٢-١- درصد ترکيب زباله خانگي شهر اهواز
طبق برنامه پيش بيني شده تعداد ٤٠٠ نمونه در کل ٨ منطقه شهرداري اهواز در دي ماه سال ١٣٨٨ جمع آوري گرديد و سپس ترکيب زباله خانگي آناليز شد که نتايج بدست آمده در جدول (١) ارائه شده اند.
بيشترين سهم ترکيب زباله را مواد فسادپذير تشکيل مي دهد که بطور ميانگين ٧٣.٦٢ درصد مي باشد. کاغذ و مقوا با ١٠.٩٤ درصد از نظر ميزان در درجه بعدي قرار دارد و کمترين بخش توليد روزانه زباله با ٠.٣١ درصد مربوط به چوب مي باشد.
٣-٢-٢- ميزان چگالي زباله خانگي شهر اهواز
يکي از پارامترهاي فيزيکي آناليز مواد زائد جامد، چگالي زباله مي باشد که از تقسيم وزن زباله بر حجم کلـي آن بدسـت مـي آيـد.
معمولاً چگالي زباله به ميزان مواد آلي ، رطوبت و محل توليد زباله بستگي دارد (١٩٩٩ ,World Bank). جدول (٢) متوسط ميزان چگالي را در ٨ منطقه شهرداري اهواز نشان مي دهد.
بيشترين چگالي با ٢٠٣.٥٢ (kg.m) متعلق به زباله منطقه ٧ و کمترين چگالي مربوط به زباله منطقه ٨ با ١٣٢٦٥(kg.m) ميباشد.
