بخشی از مقاله
چکیده:
دفن زباله در مکانهای نامناسب منجر به بروز بیماریها و اثرات زیست محیطی مخربی می شود،از اینرو مکانیابی محل دفن زباله بر طبق معیارهای زیست محیطی ضرورت می یابد.به منظور به حداقل رساندن اثرات منفی محلهای دفن زباله ای که قبل از احداث آنها مکانیابی صورت نگرفته و در مکانهای نامناسبی واقع شده اند،اتخاذ روشهای مدیریتی مناسب جهت بهسازی آنها حائز اهمیت می باشد،بدین منظور محل دفن مورد نظر ابتدا باید مورد ارزشیابی قرار گیرد تا مشکلات آن مشخص گردد.در این پژوهش محل دفن زباله کرج مورد ارزشیابی قرار گرفت و معیارهایی نظیرعمق آب زیرزمینی،فاصله از مراکز جمعیتی،خاکشناسی و غیره در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی و در مقیاس منطقه ای و محلی بررسی گرفت.
نتایج بدست آمده نشان داد که محل از نظر فاصله از فرودگاه،فاصله از مناطق مسکونی وغیره دارای مشکل است .همچنین با بازدید از محل مورد نظر و صحبت با مسئولان ،معیارهای محلی و روش دفن زباله مورد بررسی قرار گرفتند و مشکلات موجود مشخص گردید،سپس به منظور به حداقل رساندن اثرات مخرب بر محیط اطراف و کاهش آلودگیهای زیست محیطی راهکارهایی جهت بهسازی هریک از موارد ارائه گردید.
مقدمه:
افزایش جمعیت در سالهای اخیر و در نتیجه افزایش تولید مواد زائد جامد منجر به بروز مشکلات و آلودگیهای بسیاری در محیط زیست شده است.خصوصا آلودگیهای ناشی از مکانهای دفن زباله همواره مورد بحث بوده و مشکلات فراوانی را پدید آورده است .از اینرو توجه به سیستمهای مدیریت مواد زائد جامد کارا و پایدار زیست محیطی نیاز حال حاضر جوامع در حال توسعه می باشد. دفن بهداشتی زباله یکی از کاربردی ترین و عمده ترین روشهای دفع مواد زائد جامد می باشد و تنها روش مناسب جهت دفع دراز مدت زباله می باشد.
دفن بهداشتی عبارت از عملیات مهندسی شامل تخلیه مواد زائد جامد در محل دفن، متراکم کردن و پوشاندن آن با خاک یا سایر مواد بهداشتی به روش کاملا نظام مند است، به نحوی که مواد زائد جامد کاملا در داخل سلول محصور شود و امکان نفوذ شیرابه و گاز به اطراف سلول وجود نداشته باشد.]عبدلی، [1384 اثرات زیست محیطی مکانهای دفن بهداشتی مواد زائد جامد به موارد زیر مربوط می شوند:
-1 رها سازی کنترل نشده گازهای مکان دفن، که ممکن است به خارج از محدوده مکان دفن انتشار یابند و باعث ایجاد بو و شرایط خطرناک شوند.
-2 اثر انتشار کنترل نشده گاز های مکان دفن بر روی اثر گلخانه ای در اتمسفر.
-3 رها سازی کنترل نشده شیرابه که ممکن است به لایه های پایینی آب زیر زمینی یا به نهر های سطحی سرایت کند.
-4 گسترش و شیوع بیماریهای مسری در مکانهای دفن زباله ای که مدیریت مطلوب ندارند.
-5 اثرات زیست محیطی و بهداشتی مربوط به رها سازی گازهای کمیاب در محل دفن که از مواد خطرناک ایجاد می شوند.[Tchobanoglous / G. / 2002] بنابراین با توجه به موارد ذکر شده،انتخاب محل دفن مناسب به منظور به حداقل رساندن آثار سوء مواد زائد جامد اهمیت بسیاری دارد. هدف از این پژوهش بررسی مشکلات محل دفن زباله کرج و ارائه راهکارهای بهسازی به منظور به حداقل رساندن اثرات منفی زیست محیطی آن می باشد.
مدیریت مواد زائد جامد در شهر کرج:در شهر کرج روزانه مقدار 1200 تا 1400 تن مواد زائد جامد تولید و به محل دفن در حلقه دره حمل می شود. در آنجا در حدود 200 تا 300 تن مواد زائد جامد وارد خط تولید کمپوست می شود. و مابقی به همراه باقیمانده ها و اضافه های خط تولید کمپوست دفن می گردد. تفکیک مواد زائد جامد در محل دفن به صورت کاملا غیر بهداشتی توسط پیمانکار انجام می گیرد و مواد قابل بازیافت تفکیک و جمع آوری می شود. ]سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری کرج، [1386 معرفی محل دفن مواد زائد جامد کرج: زمین محل در اراضی جنوب غربی مهرشهر در حومه شهر کرج در استان البرز قرار دارد.
مختصات جغرافیایی زمین 35 درجه و47 دقیقه شمالی عرض جغرافیایی و50 درجه و49 دقیقه شرقی طول جغرافیایی می باشد. ]سازمان مدیریت و برنامه ریزی، [1381 محل دفن از شمال به کوههای حلقه دره و فرودگاه پیام، از جنوب به منطقه شوره زار و از غرب و شرق به ارتفاعات حلقه دره ختم می شود. دفن زباله در مرکز دفن حلقه دره هم به روش ترانشه و هم با استفاده از گود شدگی های موجود صورت می گیرد. در بخشی از این مرکز ضایعات محصولات صنعتی مانند زایدات تولید لاستیک و مواد شیمیایی کارخانجات رنگسازی دفن می شود.زباله های بیمارستانی نیز در این محل با شیوه قدیمی به کارگیری آهک دفن می شوند.
روش کار:
بطور کلی معیار هایی که در محل دفن مورد مطالعه ارزشیابی شدند به صورت زیر خلاصه می شوند:
· معیارهای شرایط طبیعی:
فاصله از آب های سطحی، عمق آب زیر زمینی، خاک شناسی شامل معیار های نفوذ پذیری خاک، عمق خاک و بافت خاک و زمین شناسی شامل فاصله از گسل ها وسنگ بستر.
· معیار های کاربری زمین:
فاصله از مراکز جمعیتی - مسکونی، تجاری و آموزشی - ، فاصله از مراکز صنعتی ،فاصله از فرودگاه و کاربری زمین [Noble/G./1992]
یافته ها:
پس از بررسی معیارهای مورد مطالعه و مقایسه آنها با دستورالعملهای موجود نتایج زیر بدست آمد: در مطالعات منطقه ای معیارهای فاصله از فرودگاه،فاصله از مناطق مسکونی،زمین شناسی - سنگ بستر - و نفوذ پذیری خاک دارای مشکل است و سایر معیارها مناسب ارزشیابی شدند. نقشه 1 موقعیت محل دفن را نسبت به مناطق مسکونی و نقشه 2 موقعیت محل دفن را نسبت به فرودگاه پیام نشان می دهد. در مطالعات محلی پوشش طبیعی محل دفن از منظر عمومی نامناسب و سایر معیارها مناسب ارزشیابی شدند. نحوه دفن زبا له ها خصوصا در مورد دفن زباله های بیمارستانی و صنعتی بسیار ابتدایی و نامناسب ارزشیابی شد.
