بخشی از مقاله
چکيده :
فلز سرب در رسوب گذاري مانند کلسيم عمل مي کند و اين دليل موجهي براي غلظت هاي بالاي سرب در اسکلت است که باعث ايجاد تومورهاي کليوي و سرطان هاي مختلف مي شود. همچنين اين فلز تمايل به ترکيـب بـا گلبـول قرمز را نيز دارد. از آنجا که مقدار سرب در بدن انسان بستگي بـه عوامـل گونـاگون دارد، کودکـان و نوجوانـان بيش معرض آلودگي با سرب قرار دارند و در اين ميان کودکان حساسترين افراد از حيث بدني و تاثير پذيري هستند. بـا به خطرات فلزات سنگين ، اندازه گيري اين فلزات در رسوب ها بايد به طور دائم انجام گيرد تا غلظـت آن هـا از حـد زيادتر نشود و موجب بيماري نگردد. پايداري يون هـاي فلـزي در محـيط مشـکلات عديده اي را ايجاد مي کنـد.
نميتوانند مانند آلاينده هاي آلي به روش هاي شيميايي يا زيستي در طبيعت تجزيه شوند. مصرف خوراکي فلزات سـنگین مانند سرب ، کادميم و جيوه ، آرسنيک و باريم براي سلامتي انسان بسيار مضر است . به عنوان مثال يـون سـرب بـه تشابه ظاهري با يون هاي کلسيم به خصوص در مورد کودکان در استخوان ها رسوب مي کند. کادميم هـم بـه عنـوان يون سمي با يون هاي مس و روي در ساختار آنزيمي تداخل مي کند و واکنش هاي آنزيمي ضروري را در بدن بـه مخ مي اندازد.
واژگان کليدي : فلزات سنگين ، سلامتي ، انسان ، محيط زيست ، آب
مقدمه :
در ابتداي رشد جوامع کوچک ، پسماندها و پسابهاي شهري ، صنعتي ، توليدي و خـدماتي بـه داخـل رودخان تخليه مي شد و حتي تصور بر اين بود که اين پسماندها غذاي ماهيان و موجودات آبزي شده و موجب رشد و نمـو مي گردد. بر اين اساس بود که رودخانه مي سي سي پي به مجرايي پر از زباله هاي شـهري و صـنعتي تبـديل شـد نتيجه در سال ١٩٢٨ دفع زباله به رودخانه هاي بعضي از ايالت هاي امريکا ممنوع گرديد و از سال ١٩٦٥ قوانين خ جهت دفع انواع آلاينده ها و پسابهاي صنعتي و شهري وضع شد . در کشورهاي در حال توسعه ، عدم اجراي درس نظارت صحيح قوانين و رشد نامتمرکز صنعت ، باعث شده است که منابع آبي بويژه رودخانه ها، هر روز آلوده تر از گ گردند. روانابهاي سطحي و آبهاي زير زميني به دليل استفاده هاي گسترده انسـاني و صـنعتي از آنهـا، از اهميـت ز محيطي بالايي برخوردارند. هر گونه آلودگي روانابهاي سطحي در بالا دست ، تأثيرات نامطلوب زيادي در پـايين دسـ جا مي گذارد، به گونه اي که کليه مصرف کنندگان اعم از انسان ، حيوانات و صنايع ، در معرض خطر زيست محيطي مي گيرند. همچنين تأمين آب سالم و بهداشتي و حفاظت منابع از آلودگي ، يکي از دغدغه هـاي کنـوني دولـت و تصميم گيري است . لذا لزوم جلوگيري از تخريب منابع آبي و روانابهاي سطحي ، با شناسايي ، اندازه گيـري آلاينـده وضع و اجراي قوانين بيش از پيش اهميت پيدا مي کند . در جدول تناوبي به آن تعداد ازعناصر که وزن اتمي با داشته و در درجه حرارت اتاق خاصيت فلزي دارند فلز سنگين اطلاق مي شود.از آنجائي که تعـاريف مختلفـي بـراي عناصر شده و در اين طبقه عناصر مختلفي قرار داده شده .بر فلزات مس تا بيسموت در جدول تناوبي که دانستيته از ٤ دارند به عنوان فلزات سنگين تعريف شده اند.در جدول تناوبي به فلزات گروه ٣ تا ١٦ در تناوب ٤ و ٤ به بعد سنگين مي گويند.
بسياري از اين عناصر نه تنها براي حيات بيولوژيکي ضروري نيستند بلکه بسيار هم خاصيت سـمي دارنـد. ارگانيس زنده به مقادير بسيار کمي از فلزات سنگين براي ادامه رشد و بقاءنيار دارند که به اصطلاح به آنهـا Trace Elements مي گويند مثل آهن ، کبالات ، مس ، منيزيم ، موليبدن ، واناديم ، استرنيم و روي و اگـر ازآن حـداقل مـورد نيـاز و ض افزايش يابند باعث اخلال در رشد مي گردند. ساير فلزات سنگين مانند جيوه ، سرب و کادميم عناصر حياتي نبوده و سود مندي بر حيات ارگانيسمهاي زنده ندارند به طوريکه تجمع آنها در بدن موجودات زنده به خصوص پستانداران بيماريهاي خطرناکي مي گردد.مسيرهاي ورود به بدن پستانداران به طور معمـول از طريـق هـواي آلـوده کـه در م صنعتي پس از بارندگي وارد خاک و آب زيرزميني مي شوند و همچنين از طريـق درياهـا و اقيانوسـها مـي باشـد.
گيري فلزات سنگين سرب ، روي و کادميوم در رودخانه هاي حساس کشور، بررسي مقدار آلاينده موجود در رودخا شناسايي منابع ورود آنها امري مهم وحياتي محسوب مي شود.درمسموميتهاي ناشي از مصارف داروئـي فلـزات س شامل آهن ، منيزيم ، آلومينيوم يا برليوم مي باشند. در مبحث حفاظت محيط زيست ، بهداشت و سلامت انسـانها ف مانند سرب ، جيوه ، مس ، کادميوم ،نيکل ،کروم و.. جزء گروه فلزات سنگين بوده که اين عناصر و بسياري از ترکيبـات به لحاظ اثرات سوء و زيانبارشان بر سلامت انسان و محيط زيست از سموم پرخطر پيرامون ما محسوب مـي گردنـد سموم در هواي تنفسي ، آب آشاميدني ، مصالح ساختماني ، لوازم آشپزخانه و حتي البسه موجود مي باشند. يکي از اساس ترين مسئله در ارتباط با فلزات سنگين عدم متابوليزه شدن آنها در بدن مي باشد. در واقع فلزات سنگين پس از ورم بدن ديگر از بدن دفع نشده بلکه در بافتهائي مثل چربي ، عضلات ، استخوانها و مفاصل رسوب کرده و انباشته مي گردند همين امر موجب بروز بيماريها و عوارض متعددي در بدن مي شود. فلزات سنگين همچنين جايگزين ديگر املاح و معدني مورد نياز در بدن مي گردند
