بخشی از مقاله
بررسی استراتژی های تجارت الکترونیک در سیستم های حمل و نقل هوشمند ITS
چکیده- در این مقاله با ارتقاء سطح سرویس دهی در سیستم های جمعی حمل و نقل ، همچنین تاثیر سیاستهای عمومی برای باقی ماندن در عرصه رقابت های تجاری ، اقتصادی ، بازرگانی به جهت ایجاد اقتصادی کارآمد و پایدار و تصمیم گیری های راهبردی ، به طراحی و اجرای یک مدل مناسب برای بهبود بخشی تجارت الکترونیک می پردازد.
ITS نقشی اساسی در تحقق اهداف و سیاستهای دولتهای جهانی که قصدشان دستیابی به توانایی شناسایی مدل های کسب و کار موفق برای خدمات حمل و نقل یکپارچه و بهبود ساخت و کارایی شبکههای حمل و نقل دارد. راه حل های فناوری اطلاعات IT و هوش تجاری BI بیانگر نتیجه تلفیق سیستم های الکترونیکی ، ارتباطات ، ذخیره سازی و پردازش اطلاعات و کنترل به وسیله سیستم های حمل و نقل ، جهت کاهش تراکم ترافیک ، افزایش خدمات بی واسطه ، صرفه جویی در نیروی انسانی، کاهش زمان حمل و نقل ، افزایش راحتی مسافران، جلوگیری از کاهش منابع انرژی و مهمتر از همه کاهش آلودگی محیط زیست می باشند. فقدان برنامه راهبردی سیستم های هوشمند علاوه براین که باعث تکرار سرمایه گذاری های مشترک در زیر ساخت های جامعه میشود، بلکه باعث ناهماهنگی و ناسازگاری این سیستم ها با یکدیگر می شوند.
کلید واژه- ایمنی، برنامه ریزی راهبردی ، سیستم مدیریت اطلاعات ، سیستم های حمل و نقل هوشمند ، ITS
-1 مقدمه
سیستمهای حمل و نقل هوشمند، ترکیبی از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات با همه نوع شبکههای حمل و نقل را نشان میدهند که اسباب جابجایی هوشمند افراد و محموله را به وجود آورده و امکان تعامل خودکار بخش های مختلف مدیریت را امکان پذیر میکند به طوری که بخش های مختلف حمل و نقل به طور هماهنگ ویکپارچه اداره شوند. سیستمهای حمل و نقل هوشمند در حال حاضر با چالشهای متعددی روبرو هستند که سبب رقابتی شدن بیشتر در محیط اقتصادی واقعی میشوند. هدف ITS ، ترویج استفاده از انرژیهای پاکتر و ابزار حمل و نقل بهویژه در محیطی است که در آن حجم نواحی ترافیک شهری همواره رو به فزونی است. بنابراین ، سیستم حمل و نقلی که بیشتر قابلدسترس باشد ، باید در مدیریت ترافیک در اولویت قرار گیرد. کارایی سیستمهای حمل و نقل مسافر و محموله به بهینهسازی و همبستگی این سیستم با سایر سیستمها مرتبط است و سبب میشود همانند یک سیستم جامع کار کنند. ITS نقشی اساسی در تحقق اهداف و سیاستهایی دارد که هدف دولتهای جهانی هستند که قصدشان بهبود ساخت و کارایی شبکههای حمل و نقل خود است تا بدین صورت اقتصادی کارآمد و پایدار را بسازند.
اثرات بحران اقتصادی کنونی بر شبکههای حمل و نقل در طولانی مدت بسیار سخت پیشبینی میشود. بحران کنونی محیط اقتصادی را میتوان همانند جمعی از اختلافات بین سیستمها و فرآیندهای متفاوتی دید که ممکن است به سوء عملکرد بزرگی منجر شوند و به راهحلی فوری نیاز دارند. بهطور کلی ، ITS کشور به کشور تغییر میکند و به این بستگی دارد که کشورها از چه نوع سیستم حمل و نقلی بهره میگیرند: ریلی، خودرو ، درون مرزی یا ناوبری دریایی2]و.[4
-2 تعریف ITS
تعاریف مختلفی ذکر شده که متداولترین آنها در زیر اشاره شده است:
· عبارت است از سیستم های حمل و نقل که تکنولوژی های اطلاعات و ارتباطات و کنترل را برای بهبود عملکرد شبکه های حمل و نقلی بکار میگیرند و به مدیران شبکه حمل ونقل کمک میکنند تا تصمیمات بهتر ومتناسب با شرایط موجود بگیرند.[2]
· به مجموعه ابزارها و امکانات و تخصص ها، از قبیل مفاهیم مهندسی ترافیک، تکنولوژی های نرم افزاری و سخت افزاری ومخابراتی اطلاق میشود که به صورت هماهنگ و مجتمع و بمنظور بهبود کارایی و ایمنی در سیستم حمل و نقل بکار گرفته می شود. [2]
-3 مروری بر پیش نیاز های لازم جهت شکل گیری سیستم
پیاده سازی خدمات ITS در هر کشور بستگی زیادی به شرایط فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی و اقلیمی آن دارد. لذا به منظور بهره برداری بهینه از خدمات ITS لازم است معماری برای هرکشور به صورت خاص و با درنظر گرفتن نیازها ، محدودیتها و انتظارات آن کشور و با رعایت استانداردهای مربوطه طراحی گردد و این معماری قابل کپی برداری از کشورهای دیگر نیست. در اینجا منظور از معماری ITS شمایی کلی از سیستم بر اساس عناصر تشکیل دهنده آن و همچنین روابط بین عناصر مذکور می باشد و قادر است شکل کاملی از سیستم را طرح ریزی کند. به این ترتیب باوجودآنکه خدمات ITS طیف وسیعی از کاربردها را در برمی گیرد، اما براساس نیازها و شرایط مختلف هر منطقه بخشی از خدمات در اولویت برنامه های ITS آن منطقه قرارمی گیرند. البته در این راستا توجه به تجربیات کشورهای پیشرفته در خصوص مسائلی از قبیل ساختار تشکیلاتی ، اقدامات انجام شده ، پروژه های انجام شده به همراه برنامه زمانبندی انجام آنها ، خدمات کاربر ، معماری ، زیر ساختهای لازم و مواردی از این قبیل مؤثر میباشد. بمنظور ایجاد یک ITS موفق در هر منطقه داشتن برنامه ریزی و تهیه و تدوین طرح جامع در مراحل تعیین راهبردها و جهت گیریها و همچنین مراحل اجرای پروژه ها، متناسب با شرایط منطقه ای امری ضروری می باشد 1]و3و6و.[7
-4 نیازمندی های اجرای 2 ] ITSو4و[5
با توجه به تعاریف ارائه شده از ITS و به منظور روشن شدن موضوع ، لازم است که به برخی از مهمترین کاربردهای ITS که طیف گسترده ای را در برمیگیرد، در این قسمت اشاره شود.
-1-4 تجهیزات هوشمندسازی چراغهای راهنمایی
هدف از هوشمندسازی چراغهای راهنمایی تقاطعها، به حداقل رساندن متوسط تأخیر وسایل نقلیه عبوری پشت چراغ قرمز است. در این سیستم، دادههای مربوط به حجم عبوری هر یک از مسیرها توسط شناسه گرها جمعآوری میشود و پس از پردازش این دادهها زمانبندی بهینه چراغهای راهنمایی تعیین میگردد این روش حداکثر استفاده از ظرفیت راههای مرتبط با تقاطع هوشمندساز را موجب میشود و باعث افزایش سرعت متوسط سفر میگردد.
-2-4 دوربینهای سرعت سنج
عمده معیارها و شاخصهای موثر در مکانیابی دوربینهای سرعت سنج بصورت نرخ تصادفات، میزان تلفات مجروحی و فوتی ناشی از تصادفات و سرعتهای سفر تعریف میشوند این عوامل مشخص کننده مقاطع بحرانی در محورهای مورد نظر است بنابراین با تحلیل اطلاعات آمارگیری سرعت و همچنین آنالیز آمار تصادفات، مقاطع بحرانی، شناسایی و اولویتبندی میشوند و دوربینها در آن مکانها نصب میگردند.
-3-4 تابلوهای متغییر خبری
تابلوهای متغییر خبری VMS از کاربردیترین سیستمهای اطلاعرسانی در مجموعه ITS بشمار میروند وظیفه خبررسانی و راهنمایی بهنگام مسافران و رانندگان در حمل و نقل جادهایی را بر عهده دارند. با توجه به عملکرد ترافیکی اطلاعاتی که برای رانندگان و مسافران در این مسیرها مفید خواهد بود اعلام مواردی همچون یکطرفه شدن موقتی، اطلاعات مربوط به وضعیتهای خاص یا مهم و میباشد.همچنین در شرایط عادی از این تابلوها میتوان جهت اعلام پیامهای ایمنی و … استفاده نمود.
-4-4 عوارض ورودی به مناطق پر ازدحام شهرها بدون توقف:
در این طرح برای ورود به بعضی مناطق پرازدحام، عوارض در نظر گرفته شده است و متقاضیان می توانند قبل از ورود به این مناطق از طریق تلفن و یا اینترنت و یا مراکز مخصوص فروش عوارض مربوطه را پرداخت کرده و به این مناطق وارد شوند ، پرداخت عوارض برای این مناطق موجب می شود افرادی که قصد سفر به این مناطق را دارند یا تغییر روش سفر دهند و با حمل و نقل عمومی سفر نمایند و یا در صورت ضروری نبودن سفر از وارد شدن به این منطقه پرازدحام خودداری نمایند این سیستم نیز در شهر لندن اجرایی شده و هنگامی که وسیله نقلیه به منطقه مورد نظر وارد می شود توسط دوربین های ثبت پلاک که بر روی پلاک خودرو متمرکز است عکس گرفته شده و به مرکز کنترل ارسال می شود و در آنجا با پلاک های ثبت شده مقایسه می شود و در صورت عدم پرداخت عوارض از سوی یک خودرو ، برگ جریمه صادر می شود. در خصوص کاهش ازدحام و جلوگیری از ورود خودروها به محدوده پر ازدحام مشکلات متعددی بوجود خواهد آمد که موارد ذیل برخی از این مشکلات هستند:
· افزایش مصرف سوخت به دلیل حرکت با سرعت پایین و یا توقف با موتور روشن
· افزایش آلاینده های زیست محیطی
· فشار عصبی به راننده و سرنشینان خودروها که در مناطق پر ازدحام گرفتار شده و زمان خود را به اجبار درون خودرو می بایست تلف نمایند که این موضوع دارای اهمیت بسزایی بوده و در دراز مدت ممکن است مشکلات جدی تری را برای افرادی که در سفرهای روزانه خود به این مناطق سفر می کنند، به وجود آورد.
· اتلاف وقت سرنشینان و راننده خودرو که بسیار حائز اهمیت می باشد و این موضوع به راحتی به صورت کمی قابل محاسبه است .
-5-4 ارائه اطلاعات به مسافر
برای این منظور می توان با بکارگیری سیستم تعیین موقعیت خودکار وسیله نقلیه AVL برای ناوگان عمومی، سامانه های اطلاعات به هنگام را در مورد زمان حرکت و نیز زمان رسیدن و پیشنهاد مسیر وسیله نقلیه، در محل ایستگاه ،خانه یا محل کار به اطلاع مسافر رساند ، این اطلاعات می تواند توسط رسانه های متعدد مانند اینترنت ، باجه های اطلاعاتی متن های خبری ،تلفن های گویا و ... ارائه گردد. در مواردی که ادامه سفر با وسیله نقلیه شخصی زمان بر بوده و استفاده از حمل و نقل عمومی به صرفه است می توان از طریق تابلوهای VMS ، تلفن ، کامپیوترهای جیبی این اطلاعات را در اختیار استفاده کنندگان قرارداد و به آنها توصیه نمود از حمل و نقل عمومی استفاده نمایند.
-6-4 مدیریت آب و هوایی جاده
اعلام وضعیت آب و هوا برای کاربران حائز اهمیت است و می تواند در زمان شروع سفر و روش سفر تأثیر به سزایی داشته باشد به عنوان مثال با اعلام بالا بودن درجه هوا و پیش بینی آن می توان زمان شروع سفر را جابجا کرد و در ساعاتی که نیاز به استفاده از کولر خودرو نمی باشد سفر را شروع نمود از مزایای دیگر ارائه اطلاعات می توان به تجهیز شدن خودروها به وسایل مورد نیاز با توجه به شرایط آب و هوا است به عنوان مثال در جاده هایی که یخبندان و بارش برف وجود دارد کاربران به زنجیر چرخ مجهز شوند و یا در مسیر های بارانی سیستم برف پاک کن را چک کرده و این اطلاعات می تواند قبل از سفر و از طریق تلفن های گویا ، رادیو ، تلفن همراه، اینترنت و در حین سفر از طریق تابلوهای VMS در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد.
-7-4 سیستم های مدیریت شریان های اصلی
امروزه پیشرفت علم ترافیک در دنیا باعث توجه به مدیریت ترافیک در شهرها به منظور کنترل و نظارت بر جریان های ترافیکی و اتخاذ قوانین در این خصوص شده است. یکی از این مفاهیم اساسی در خصوص مدیریت ترافیک در شهرها، سیستم های حمل ونقل هوشمند می باشد که مفهومی جدید در این حوزه است که در این زمینه مدیریت شریان های اصلی شهری ازاهمیت فراوانی برخوردار میباشد. هدف از انجام این اقدامات بهبود ارائه ی خدمات به مردم به منظور افزایش رفاه و آسایش آنها می باشد. در زیر تعدادی از موارد مشمول این سیستم ذکر شده است:
· نظارت برترافیک
· مدیریت پارکینگ
· کنترل ترافیک
· نظارت بر ترافیک
· کنترل رمپ
-8-4 سیستم مدیریت سوانح
در حال حاضر در عرصه ایمنی تجهیزات گسترده ای در حال توسعه است. این تجهیزات میتواند موقعیت تصادف را شناسایی وضمن ارسال اطلاعات لازم به مرکز کنترل ، کمک های خاص برای امدادرسانی به وسایل نقلیه درگیر در تصادف را خواستار وسرعت امدادرسانی را افزایش دهد. موارد زیر در حال حاضر در این سیستم کاربردی شده است.
· نظارت وشناسایی خودرو
· اعزام ورسیدگی
· پاکسازی وترمیم صحنه تصادف
· ارائه اطلاعات به خودروهای همجوار
-9-4 سیستم های جابجایی مسافر
با نگاهی به صنعت حمل ونقل مشخص میگردد، تکنولوژی های ITS برای مدیریت ناوگان از طریق سیستم ردیابی وسایل نقلیه با استفاده از GPS، انتخاب تجهیزات ارتباطی جدید برای اطلاع رسانی به راننده در مورد جریان ترافیک و استفاده از اطلاعات گسترده ترافیکی برای تنظیم زمان واقعی عملیات وسایل نقلیه ایجاد شده است.
-10-4 سیستم های کمک به راننده
تجهیزات وسیستم هایی در خودروهای جدید هوشمند تعبیه شده است که عملکرد خودرو را به تصویر کشیده وثبت میکند. تعدادی از اعلان هایی که در این نوع خودروها جهت تسهیل در کار راننده در نظر گرفته شده است شامل:
· کنترل هوشمند عملکرد موتور
· کنترل سرعت
· ثبت رویدادهای ایمنی
· کمک به کنترل و هدایت وسیله نقلیه
· نظارت تصویری از طریق تجهیزات موجود درون وسیله نقلیه
