بخشی از مقاله
چکیده
حرکت شهرهای جهان به سمت شهر الکترونیک شدن دارای مزایای بسیاری است یکی از مهمترین این مزایا ، بهینه شدن حمل و نقل و زیر مجموعه های آن میباشد. سیستم های حمل و نقل هوشمند مفهومی نو در عرصه مهندسی ترافیک است که نقش بسیار مهمی در امنیت و پویایی حمل و نقل به عهده دارد. استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش اساسی در حل مسائل ترافیکی کلان شهرها دارد. امروزه ترافیک در بسیاری از کلان شهرهای کشور به بزرگترین معضل شهر نشینی تبدیل شده است. این سیستم ها باعث افزایش کارآئی شبکه حمل و نقل و ترافیک گردیده است که با گسترش آن در مدیریت شهری تهران می توان بسیاری از مشکلات حمل و نقل را مرتفع نمود. هدف این مقاله بررسی حمل و نقل و خصوصیات آن در شهر الکترونیک می باشد. روش بررسی در این پژوهش از آنجا که باید به بررسی ویژگی ها وخصوصیات حمل و نقل هوشمند در شهر الکترونیک و مدیریت ترافیک در این دسته از شهرها بپردازیم ،از نوع کیفی – توصیفی بوده که به مطالعه نمونه موردی پرداخته است وهمچنین بدلیل کیفی بودن پژوهش ،روش گرد آوری از طریق اطلاعات کتابخانه ای ومطالعات میدانی بوده است.
واژگان کلیدی: سیستم حمل و نقل هوشمند، شهر الکترونیک ، مدیریت شهری
-1مقدمه :
ازدحام و تراکم جمعیت های بزرگ و تفاوت جمعیت شب و روز درشهرهایی مثل تهران، نیویورک، لندن و توکیو همراه با آلودگی گسترده نور، صدا، هوا وفضا ومسئله ترافیک وزمان،منشاءیافتن چاره ای برای کاهش آلام ناشی اززندگی دراینگونه شهرها شده است .مهمترین مسئله در این شهر ها حرکت جمعیت است. حرکت جمعیت اعم از حرکت با وسیله نقلیه و یا ازدحام جمعیت در مراکز فروش و خدمات اداری و رفاهی شهر، علتاصلیبسیاری از "مسائل شهری" اعم از مسائل انسانی شهری و یا حوادث و سوانح شهری درشهرهای بزرگ می باشد. با ظهور صنعت همزمان ارتباطات - عاملی، - 1383، کامپیوتر وبدنبال آن ارتباطات شبکه ای از طریق آرپانت و سپس شکل فراگیر این ارتباط در قالباینترنت فضای جدیدی برای شهر بوجود آمد که از آن تعبیر به "شهر الکترونیک" می شود. ظهورشهر الکترونیک در درجه اول موجب کاهش "حرکت جمعیت" در شهر واقعی و در درجه بعدی "فضاهایهمزمان" را بدون فرسایش و اصطکاک با یک هندسه موازی امکان پذیر می سازد. در واقع دوفضائی شدن
شهر در فضای واقعی و فضای مجازی، نوعی "مدیریت کنترل حرکت جمعیت شهری "محسوب می شود که تلاش می کند با عقلانی کردن روند حرکت جمعیت شهر آرامتر، کم هزینهتر و برخوردار از امنیت شهری و امنیت روانی شهروندان را فراهم کند. در فضای جدیدمعنای مکان بازسازی می شود و نگاه به شهر بعنوان "فضای مکانها" تبدیل به "فضایجریانها " - Space of Flows - - کستلز ، - Castells - - 1992 می شود که از یک سو حرکت جمعیت و از سویدیگر حرکت اطلاعات را اجتماعی می کند . این تغییر در واقع زمینه نگاه یکپارچه به شهردو فضائی شده را فراهم می کند .ظهور شهر الکترونیک در درجه اول موجب کاهش "حرکت جمعیت" در شهرواقعی و در درجه بعدی "فضاهای همزمان" را بدون فرسایش و اصطکاک با یک هندسه موازی با شهر واقعی امکان پذیر می سازد .
-2 تعاریف و مفاهیم:
1-2شهر الکترونیک:
شهر الکترونیک ،شهری است که اجرای اکثر فعالیت های آن از طریق امکانات مبتنی بر اینترنت و سیستمهای الکترونیک امکان پذیر باشد . در چنین شهری ضرورتی ندارد مردم برای انجام کارهای روزمره خود مانند پرداخت قبوض آب،برق ، تلفن ،پرداخت جرائم ،خرید املاک یا کالا وقت زیادی را صرف کنند ،بلکه تمامی این کارها را میتوانند از طریق کامپیوتر شخصی خود ،هنگامی که به شبکه جهانی اینترنت متصل است انجام دهند.همینطور مشارکت در فعالیت های شهری از جمله ارتباط با مسئولین ادارات، بنگاههای اقتصادی و اجتماعی ،شهردار و سایر مسئولین شهری تا حد زیادی تسهیل میگردد و خدمات به شهروندان به گونه ای ساده تر و مطلوب تر ارائه میشوند.از طرفی دیگر بر کارایی مدیریتی و عملیاتی شهر نیز افزوده میشود ،تا آنجا که ساکنین شهر میتوانند در اسرع وقت در جریان اتفاقات و رویدادهای شهر قرار بگیرند و برای رفع آنها اظهار نظر کنند .در این شهر ارتباطات و تعاملات فیمابین سازمان ها افزایش یافته و دسترسی به خدمات مورد نیاز را برای مردم ،تجار و دیگر افراد مرتبط با شهر فراهم میسازد . بنابراین در یک شهر الکترونیک محدودیت های یک شهر عادی و سنتی وجود ندارد و از آنجا که اکثر فعالیت ها به صورت الکترونیکی و از طریق شبکه جهان گستر اینترنت انجام میگردد ،دیگر به حضور فیزیکی افراد در محل مورد نظر زیاد نیست .بلکه امکان دسترسی به کلیه اماکن ،مؤسسات و اداره ها از طریق اینترنت امکان پذیر است.
2-2 تعریف شهروند الکترنیکی :
شهروند الکترونیک، فردی است که توانایی استفاده از فناوری اطلاعات را در انجام امور روزمره خود داشته باشد و بتواند خدمات مورد نیاز خود را بااستفاده از سیستم های الکترونیکی از ادارات و مؤسسات ذیربط دریافت نماید.بدین ترتیب تفریحات، آموزش، ارتباطات و تراکنش های فرد به طریق الکترونیکی انجام میشود.بدین ترتیب شهروندان الکترونیک ،شهروندان جامعه اطلاعاتی هستند. اساسی ترین بعد جامعه اطلاعاتی آن است که در آن ،اطلاعات نقش عمده ای را بازی میکنند ،بطوریکه تقریباَ تمام فعالیت ها از طریق مبادله الکترونیکی اطلاعات صورت میپذیرد .با توجه به این مهم برای زندگی در جامعه اطلاعاتی ،توانایی ها و مهارت های خاصی در زمینه استفاده از رایانه و اینترنت مورد نیاز است که شهروندان باید آنها را بیاموزند و برای رفع نیازهای خود آنرا بهکار برند .
3-2 فعالیت های شهر الکترونیک :
- 1 فعالیت های بانکی:مثل پرداخت قبوض،برداشت پول از حساب،انتقال پول و غیره.
- 2 فعالیت های اداری:مثل ثبت اسناد و املاک،درخواست پاسپورت و امثال آن.
- 3 فعالیت های تجاری:مثل خرید وفروش کالا،موسیقی ،فیلم و مواد غذایی.
- 4 فعالیت های تفریحی:مثل بازیهای رایانه ای، بازدید از موزه ها و پارکها.
- 5 کسب اطلاعات: اخبار، روزنامه ها، نشریات، وضعیت آب وهوا ترافیک شهری،ساعات پرواز هواپیماها.
- 6 فعالیت های علمی: تحقیق در مورد پروژه ها، یافتن مقاله ها، دسترسی به منابع معتبر،کتابخانه ها وکتابها و تالیفات جدید.
- 7 فعالیت های آموزشی:مدرسه ،دانشگاه و سایر آموزشگاهها.
- 8 فعالیت های سیاسی:شرکت در انتخابات،اعلام نظر به مجلس و بخشهای سیاسی باز.
- 9 فعالیت های مسافرتی:رزرو بلیط سفر،رزروهتل و کرایه اتومبیل.
- 10 کاریابی و درخواست کار:آگاهی یافتن از فرصت های کاری،پر کردن فرم درخواست کار،ارسال و گرفتن نتیجه.
- 11 فعالیت های درمانی:مراجعه به پزشک،دریافت دستور العمل های ایمنی و اطلاع از تازه های پزشکی.
- 12 فعالیت های تصمیم گیری: بهترین و خلوت ترین مسیر در شهر برای رسیدن به مقصد،بهترین رستوران برای صرف غذا، بهترین اماکن تفریحی و سایر بهترین ها.
-3 حمل و نقل در شهر الکترونیک :
شهر الکترونیک«، »شهر هوشمند«، »شهر مجازی« و ... واژههایی هستند که »شهروند الکترونیک« را به دنیای جدید و زندگی در شهرهای مدرن، دعوت میکنند، شهری که در آن میتوان به طور آنلاین خرید کرد، حسابهای خود را آنلاین پرداخت کرد، آنلاین جلسه برگزار کرد و حتی آنلاین سفر کرد.شهر الکترونیک ما را از دنیاییک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیای دو بعدی میبرد که دستاورد فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات دنیای اینترنتی است. شهر الکترونیک، شهری 24 ساعته است که امور شهری در تمام شبانهروز در آن جریان دارد. شهروندان میتوانند از طریق اینترنت، در هر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و ... موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند. در شهر الکترونیک، پلیس همیشه در دسترس است. شهروندان میتوانند ناامنی های بهوجود آمده را گزارش دهند تا در اسرع وقت مورد بررسی قرار گیرد.
وقتی اکثر کارهای روزمره را بتوان از طریق اینترنت و در منزل انجام داد زندگی بسیار راحتتر خواهد شد. از آنجا که رفتوآمدهای شهری در شهر الکترونیک به حداقل میرسد، تاثیرات مخرب وسایل نقلیه بر محیطزیست نیز کاهش مییابد و محیطی زیباتر و طبیعیتر برای زندگی شهروندان به وجود خواهد آمد. »کارتهای هوشمند«، » بانکداری الکترونیک«، »آموزش الکترونیک«، »سلامت الکترونیک«، »تجارت الکترونیک« ، »دولت الکترونیک« و ... واژههایی هستند که هر روزه به گوش ما میرسند، اما تمام اینها وقتی در شهری واحد کنار هم جمع میشوند، »شهر الکترونیک« را بهوجود میآورند. ارائه خدمات با سرعت و کارایی بالا در حوزه شهر، همزمان با کاهش هزینهها و ترافیک، آلودگیها و ... در شهر الکترونیک متصور است. فراهم آوردن زیرساختهای ارتباطی، شبکه افزار، نرم افزار، انسان افزار، زیرساختهای امنیتی و توسعه نهادهای اطلاعاتی از جمله پیش زمینههای ایجاد شهر الکترونیک است.
شهرها، برحسب میزان استفاده از خدمات الکترونیک طبقهبندی میشوند. در برخی مناطق دنیا نظیر آمریکا، نمونههای موفقی از شهرهای الکترونیک وجود دارد. ایجاد شهرهای هوشمند یکی از مهمترین اهداف فناوری اطلاعات است که شهرداریها نقش عمدهای در تحقق آن دارند. جهان شدنها در جهان واقعی متاثر از "صنعت حمل و نقل" می باشد که شرایط تسهیلشده ای را برای انتقال "انسان با بدن" فراهم آورده است که معنای نزدیکتری از فاصلهبین مکانها را تحقق بخشیده است و احساس دوری و نزدیکی را در سطح وسیعی تغییر دادهاست . از آن طرف جهانی شدنهای دیگری در فضای مجازی در جریان است که محصول "صنعت همزمانارتباطات" می باشد، این صنعت امکان انتقال همزمان "انسان بی بدن" و یا به عبارتیانتقال خواسته ها، آرزوها و اطلاعات انسانی را فراهم آورده است. بر این مبنا" واقعیت های همزمان " - Synchronic Realities - بسیاری در جهان معاصر شکل گرفته و بصورت گسترده تری تحقق پیدا خواهد کرد. دو فضائی شدن فرهنگ - عاملی، - 1383، دوفضائی شدن دولت - عاملی، 1383 ب -
و شکل گیری هویت های همزمان - عاملی، 1382 ج - وبالاخره دو فضائی شدن شهر نموده های عینی این تغییر بزرگ می باشد. براینمبناباید گفت شهر بصورت "دو قلوهای همزاد" که از یک پیوند و چسبیدگی جدائی ناپذیربرخوردار است، به سمت دو تائی شدن و دو فضائی شدن حرکت می کند. و درواقع تراکمجمعیت، ماشین و صنایع مختلف، ضرورت گریز ناپذیری را برای دو فضائی شدن شهر فراهمآورده است که بدون آن زندگی گرفتار سختی ها و مسائل پیچیده تری خواهد شد . با یک نگاه زبان شناسانه استعاره ای - Metaphoric - می توان شهر واقعی را از شهر الکترونیک متمایزنمود، البته به لحاظ هستی شناسی ومعرفت شناسی این دوشهرازیک هستی واحدبرخوردارهستند ولی به لحاظ "فضای عمل " - Space of Action - و خصیصه های "تعاملی و ارتباطی" ازهمدیگر قابل تمایزند. با این نگاه شهر در فضای واقعی از فضای عمل محدود به جغرافیاو نقشه مشخص شهری، جمعیتهای بزرگ،ترافیک، بافت شهرسازی برجسته ومدیریت های شهری متنوع و ارتباطات انسانی با بدن برخورداراست. شهردرفضای مجازی از یک محیط دارای هویت شهری مجازی رها شده از مکان، کاربران بومی و فرابومی بدون
