بخشی از مقاله
بررسی ویژگی های سیال کانه ساز در اندیس معدنی روی وسرب دره قیله - الیگودرز- به کمک سیالات درگیر
مقدمه:
اندیس معدنی روی و سرب منطقه دره قیله در شمال شرقی شهرستان الیگودرز در استان لرستان واقع گردیده و روی طول شرقی 49œ72'57" وعرض شمالی 34œ42'21"، در کنتاکت گسله کرتاسه و ژوراسیک و در ماسه سنگ های دگرگون شده ی ژوراسیک قرار دارد ودرتقسیم بندی حوزه های تکتونیکی ایران جزء زون سنندج-سیرجان قرار می گیرد (اشتوکلین(1347 و در منطقه کانی زایی ملایر-اصفهان قرار گرفته است (مؤمن زاده.(1355 با توجه به اینکه زون سنندج-سیرجان از شمال خاوری تا جنوب باختری به سه زون فرعی مزوزوئیک داخلی، بلندی های دیرین میانی و مزوزوئیک حاشیه ای تقسیم می گردد (سهیلی و همکاران(1377، منطقه مورد مطالعه در زون فرعی ( Inner Mesozoic Sub Zone) واقع گردیده است. بطور کلی ویژگی این زون، حضور گسترده اسلیت های تریاس-ژوراسیک و جایگزینی توده های گرانیتوئیدی است (سهیلی و همکاران.(1371
زمین شناسی عمومی منطقه:
قدیمی ترین سیالاتی که در محدوده ی مورد مطالعه رخنمون دارند رسوبات تریاسی بالایی-ژوراسیک هستند که گسترش فراوانی دارند. این رسوبات از توالی یکنواخت فیلیت، کوارتزفیلیت، اسلیت متناوب با ماسه سنگ های ناخالصی دگرگون شده خاکستری متمایل به سبز تشکیل شده اند. به دلیل مشخص نبودن حد زیرین رسوبات ذکر شده و گسله بودن کنتاکت آنها با کرتاسه ضخامت این توالی بطور دقیق قابل اندازه گیری نمی باشد. از طرفی به هم ریختگی تکتونیکی قوی و دگرشکلی های متعدد و یکنواختی توالی رسوبات اجازه ی پیگیری لایه ها را نداده و نیز وجود چین خوردگی در دو جهت فضایی باعث تکرار لایه ها گردیده است. به این ترتیب کار دقیق تکتونیکی به دست آوردن ضخامت این توالی مقدور نمی باشد.
رسوبات کرتاسه نیز با مرزگسله روی رسوبات تریاس بالایی-ژوراسیک قرار می گیرند. لذا مقطع سالمی از کرتاسه در این اندیس موجود نمی باشد. هر چندمطالعات مفصلی از این رسوبات در شرق منطقه مذکور-گردنه خاک آباد کوه کمربسته- انجام گرفته است(فرهادی نژاد .(1377 همان گونه که ذکر گردید، رسوبات تریاس-ژوراسیک بصورت ماسه سنگ های دگرگونی،فیلیت واسلیت های دارای ضخامت چندصد متری تحت تاثیر فازهای مختلف چین خورده به هم ریختگی حاصل نموده اند. پیش روی
دریای کرتاسه در آبتین-آلبین باعث ته نشینی رسوبات کربناته شده که بعدا تحت تاثیر فاز ترمودینامیک لارامید چین خوردگی و شیست وارگی ایجاد نوموده است (محجل .(1371 عناصر موجود ساختاری در منطقه شامل گسل ها، چین ها،درزه ها و صفحه واره ها می شود.
رسوبات تریاس بالایی-ژوراسیک و ماسه سنگ های منطقه تحت تاثیر فاز کیمرین پسین (سهیلی و همکاران(1371 در حد رخساره شیست سبز (زون بیوتیت) دگرگون شده اند.
تاثیر حرارتی توده های نفوذی بر سنگ های منطقه (رسوبات دگرگون شده تریاس بالایی-ژوراسیک) قابل ملاحظه نبوده و صرفا باعث تجدید تبلور کانی های کوارتز، سرسیت،مسکویت ومقدار کمی بیوتیت شده است به نحوی که به سختی آثاری از بیوتیت های تازه تشکیل شده در آنها مشاهده می گردد و با نزدیک شدن به توده نفوذی بر میزان بیوتیت ها افزوده می شود. درجه دگرگونی سنگ های مزبور بر اساس مطالعات میکروسکوپی در حد رخساره آلبیت، اپیدوت-هورنفلس است. حداقل یک دگرگونی دینامیکی نیز در منطقه اتفاق افتاده است که باعث برشی شدن ماسه سنگ ها، تشکیل کوارتز های Subgrains و New grains (دانه های در حال تبدیل به دانه های ریز تر و دانه های رگریستالیزه) و تشکیل مرز استیلولیتی دانه ها و خاموشی موجی دانه های کوارتز شده است.
روش کار:
پس از مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی و همچنین زون بندی منطقه مورد نظر از نظر مجموعه کانیایی تعداد چهار نمونه از کوارتزهای مربوط به کانی زایی منطقه انتخاب گردید. از نمونه های مزکور چهار مقطع دو بر صیقل( Duble polished thin (section به ضخامت کمتر از 200 میکرون تهیه گردید. در طول تهیه مقاطع از حرارت دیدن نمونه ها پرهیز شده است با میکروسکوپ Nikonمدل Ep200 با عدسی های شیئ 10X -50X-100X مورد مطالعه پتروگرافی قرار گرفتند.
اندازه گیری های ترموبارومتری به وسیله استیج گرم و سرد کننده مدل MDS600 ساخت شرکت Linkam با تغییرات دمایی در -190 تا +600 درجه سانتی گراد و سیستم هم زمان متصل به کامپیوتر با قابلیت تهیه فیلم و اسلاید انجام پذیرفته است. این دستگاه جدیدترین مدل دستگاه Heating-Freezingاین شرکت است که کلیه مراحل کار با استفاده از یک نرم افزارMDS و با استفاده از مانیتورینگ انجام می شود. جهت تعیین درصد شوری و دانسیته و ترسیم نمودار از نرم افزار مدلینگ PVTX (Modeling for Fluid inclusion V 2,6 Software) طراحی شرکت Linkam استفاده شده است.
بحث:
مطالعه سیالات درگیردر اندیس معدنی روی و سرب دره قیله جهت بررسی ویژگی های سیال کانه ساز برروی کانی کوارتز که از سنگ های در بر گیرنده ماده معدنی می باشد صورت پذیرفته است. هرچند در کانی اسفالریت نیز سیالاتی مشاهده گردید اما به دلیل کوچک بودن بیش از اندازه، این سیالات قابل اندازه گیری و مطالعه نبودند. کوارتزهای انتخاب شده برای مطالعه سیالات درگیر از عدسی های کوارتزیتی کریستالیزه شده همراه کانه می باشد که به نظر می رسد پس از تشکیل به صورت رسوبی و اولیه تحت تاثیر دگرگونی کریستالیزه شده اند. در نمونه های مطالعه شده سه تیپ سیال درگیر به شرح زیر قابل تفکیک می باشند:
تیپ - A دو فازه مایعBگاز (Liquid rich) L+V
تیپ - B دوفازه شامل مایع حاوی H2OBCO2 که با تشکیل کلاتریت همراه است. تیپ - E تک فازه Bمایع ( Liquid) L
تیپ -A سیال درگیر دو فازه مایع-گاز L+V
در این نوع سیال درگیر فاز مایع همراه با فاز حباب گاز وجود دارد. بیشترین حجم سیال درگیر را فاز مایع در برمیگیرد و فاز گازی تنها 10 تا % 35 حجم سیالات درگیر مطالعه شده را شامل میشود. بیشترین نوع سیال درگیر مطالعه شده درنمونهها از این نوع از سیالات درگیر میباشند. میزان شوری در این تیپ متغیر بوده و بین 1,5تا 8,5 درصد وزنی %NaCl نوسان دارد.
تیپB -دو فازه گاز + مایع حاوی (V+Liq+CO2) LCO2
این تیپ از سیالات حاوی CO2 -H2O است. حضور CO2 اندک محلول در آب باعث می شود که در طی فرایند انجماد و اندازه گیری آخرین درجه ذوب یخ (Tm ice) ، CO2 محلول در آب به صورت تشکیل کلاتریت دیده شده و باعث اندازه گیری مقادیر مثبت برای Tm گردد.
L H2O+ LCO2
V
سیال درگیر دو فازه گاز و مایع حاوی دی اکسید کربن
تیپ- E تک فازه - مایع ( Liquid) L
در این تیپ از سیالات درگیر فاز مایع تمام حجم سیال درگیر را دربرمیگیرد و امکان مشاهده فاز گازی وجود ندارد لذا از این نوع از سیالات نمی توان جهت اندازه گیری ترموبارومتری استفاده نمود.
L
سیال درگیر تک فازه مایع
بر اساس تقسیم بندی یرماکوف ( (1965 Yermakov از نقطه نظر منشا، سیالات درگیر به سه نوع زیر تقسیم می شوند:
-1 اولیه (Primary inclusion)
-2 ثانویه ( (Secondary inclusion
-3 ثانویه کاذب ( Pseudosecondary inclusion)
سیالات مطالعه شده جهت ترموبارومتری از نوع سیالات درگیر اولیه و اولیه کاذب میباشند که با علامت P و PS نمایش داده شده است. از نظر شکل سیالات درگیر در نمونههای مطالعه شده بیشتر به صورت بی شکل یا گرد و برخی کشیده و یا میله ای مشاهده گردیدهاند.
P
PS
