بخشی از مقاله
چکیده:
مطالعه حاضر تلفیق شواهد زمین شناسی و زمین شیمیایی جهت تعیین ماهیت سیال در کانسار سرب و روی گل زرد. شواهد صحرایی نشان می دهد ساختار چینه کران کانه زایی در سنگ میزبان فیلیتی ،در کناررگه های کوارتزی کانسارسازی به طور عمده وابسته به این نوع رگه ها می باشد،از آنجا که ساختار چینه کران بیانگر رسوبی بودن کانسارهای سرب و روی می باشد لذا شواهدی نظیر کانی شناسی و بافت کانه در سنگ میزبان و رگه های موجود نیز تاییدی بر رسوبی بودن کانسار گل زرد است.مطالعات ژئوشیمیایی عناصر نادر خاکی، حاکی از تلفیق دو نوع سیال دریایی و هیدروترمال در زمان شکل گیری کانسار میباشد.
به طور کلی مطالعات نشان می دهد نهشته شدن کانه های فلزی به صورت همزمان از سیال هیدروترمالی حمل شده به منطقه و نهشته گذاری در امتداد کوارتز های رگه ای که توسط این سیالات به جاگذاشته شده اندصورت گرفته است. بنابر این نحوه نهشته شدن این فلزات از سیال از آبهای هیدروترمال و در یک محیط دریایی صورت پذیرفته است.
مقدمه :
به طور کلی نهشته های سرب و روی رسوبی به دو گروه عمده تقسیم می شوند. نخست نهسته هایی با سنگ میزبان شیل، ماسه سنگ، سیلت استون یا ترکیبی از سنگ های آواری است - SEDEX - و دسته دوم شامل نهشته های موجود در کربناته ها هستند با نام کلی نوع دره می سی سی پی - MVT - ، این دو گروه مهم ترین نوع از ذخایر سرب و روی نوع رسوبی محسوب می شوند. این دسته از ذخایر ارتباط مستقیمی با فعالیت های آذرین ندارند
مهم ترین کانسارهای سرب ور وی ایران در زون ساختاری سنندج سیرجان عمدتا در زمان تریاس، در سکانس های کربناته و در کنار گسل های عمیق و به صورت چینه کران - strata bound - تشکیل شده اند. بیشتر این کانسارها در بخش میانی این زون - کمربند اصفهان – ملایر - وقوع یافته اند، علی رغم تشکیل بسیاری از این کانسارها در سنگ میزبان کربناته کانسارهای متفاوت نیز یافت و مطالعه شده اند
رخداد سرب و روی گل زرد در 10 کیلومتری شمال شهرستان الیگودرز در استان لرستان می باشد که با طول49°46´25˝شرقی و عرض33°26´40˝ شمالی در زون ساختاری سنندج –سیرجان و بنابه تقسیمات سهیلی و همکاران در سنندج سیرجان میانی - محور اصفهان ملایر - قرار گرفته است. - شکل . - 1 به لحاظ زمانی کانسار سرب و روی گل زرد در اسلیت و فیلیت های تریاس قرار گرفته است که ماسه سنگ های دگرگون شده ژوراسیک نیز به صورت میان لایه با این اسلیت و فیلیت ها قرار گرفته است.و بیرونزدگی های سنگی در منطقه محدود به رسوبات تریاس بالایی-ژوراسیک کرتاسه و رسوبات عهد حاضر می باشد
وقوع این کانه زایی در سنگ های دگرگونی با سن تریاس تا ژوراسیک بیانگر تفاوت در سنگ میزبان و خاستگاه این کانسار با سایر کانسارهای واقع در زون سنندج-سیرجان می باشد. ساختار استراتا باندی که یکی از ویژگی های کانسارهای رسوبی سرب و روی می باشد
در این رخداد قابل مشاهده است.شواهد سنگ شناسی و کانی شناسی حاکی از دگرگون شدن همزمان کانه فلزی و سنگ میزبان است که توده گرانیتوئیدی در نزدیکی رخداد معدنی سبب ایجاد فاز دگرگونی و نیز چین خوردگی در محدوده معدنی شده است
مطالعات انجام شده بر روی عناصر نادر خاکی و عناصر جزیی در منطقه حاکی از اختلاط دو سیال هیدروترمال زیر دریایی و آب دریا می باشد
هدف از انجام این مطالعات ترکیب داده های زمین شیمیایی و کانی شناسی بدست آمده از رخداد معدنی گل زرد جهت بررسی های کانی شناسی و بافتی و در نتیجه درک درستی از نحوه نهشته شدن فلزات در تولید این کانسار می باشد.
زمین شناسی زون سنندج سیرجان:
از پرکامبرین پسین تا زمان پالئوزوئیک، جنوب شرق ترکیه، ایران مرکزی ، افغانستان ، جنوب پامیر و عربستان بخش هایی از گندوانا بودند که توسط پالئوتتیس از صفحه اوراسیا جدا شدند. در تریاسیک میانی تا پایانی در طی بسته شدن در شمال، جدایش در صفحه قاره ای در طول تراست زاگرس به وقوع پیوست که در نتیجه باز شدن اقیانوس جدید نئوتتیس بوده است. طی زمان تریاس تا ژوراسیک کتعاقب بسته شدن پالئوتتیس ، پوسته اقیانوسی نئوتتیس شروع به فرورانش به زیر صفحه اورازیا می کند این واقعه که در بر دارنده وقایع دگرگونی سیمرین آغازی است در جنوب غربی سنندج-سیرجان توسط اجتماعی از توده های نفوذی جایگزین شده در تریاسیک بالایی مشهود است. در نهایت بسته شدن نئوتتیس و برخورد عربستان و ایران مرکزی در زمان نئوژن صورت پذیرفته است
زون دگرگونی سنندج – سیرجان که میزبان کانه زایی سرب و روی گل زرد میباشد با طول 1500 کیلومتر و عرض 200-150 کیلومتر از شمال غرب - سنندج - تا جنوب شرق - سیرجان - کشیده شده است
یکی از زون های ساختاری پیچیده ایران است و ناحیه مرکزی کمربند کوهزایی زاگرس و - - mazhary 2011 یک زون دگرگونی - شیست سبز ± رخساره آمفیبولیت - شامل سنگ های مافیک – اولترامافیک، کمپلکس های دگرگون شده و سکانس های پالئوزوئیک – مزوزوئیک محسوب می شود که در طی برخورد قاره ای از کرتاسه تا ترشیاری بین صفحه آفرو-عربی و میکروقاره ایران مرکزی شکل گرفته است - davoodian 2008 - و سبب جدایش بلوک پایدار ایران مرکزی از صفحه آفرو-عربی شده است
مشخصه بارز این زون سنگ های دگرگون شده دگرشکل هستند که توسط شمار زیادی از توده های نفوذی و ولکانیسم گسترده مزوزوئیک مجتمع شده اند
زون سنندج-سیرجان در ناحیه گلپایگان به دو بخش - - 1 جنوبی، شامل واحدهای سنگی دگرشکل و دگرگون شده تریاسیک میانی تا پایانی و - 2 - شمالی، دگرشکل شده در کرتاسه پایانی و شامل پلوتونیک های فلسیک متعددی می باشد
شکل -1 واحدهای سنگی درمحدوده معدنی کانسارسرب و روی گل زرد
زمین شناسی محدوده معدنی گل زرد:
بیرونزدگیهای سنگی در منطقه معدنی مورد مطالعه محدود به تریاس بالایی - ژوراسیک ، کرتاسه و رسوبات عهد حاضر می باشد.رسوبات تریاس بالایی- ژوراسیک که از توالی یکنواخت فیلیت، کوارتز فیلیت و اسلیت متناوب با ماسه سنگ های دگرگون شده تشکیل شده است قدیمی ترین رسوبات رخنمون یافته در منطقه هستند.این رسوبات ضخامت چند صد متری داشته و تحت تاثیر فازهای مختلف چین خوردگی و بهم ریختگی حاصل نموده اند. در محدده مورد مطالعه این رسوبات با آهک های کرتاسه گسله هستند و به دلیل همین مرز گسله مقطع سالمی از کرتاسه وجود ندارد
رسوبات آبرفتی عهد حاضراز رسوبات کمگلومرایی تراس های قدیم و جدید، مخروط افکنه ها و بالاخره رسوبات رودخانه ای جوان تشکیل شده اند که رسوبات قدیمی تر را می پوشانند.
