بخشی از مقاله
چکیده
استان چهارمحال و بختیاری با مساحت 16532 کیلومتر مربع بین عرضهای 31درجه و 9دقیقه و 32 درجه و 48 دقیقهی شمالی و 49 درجه و 28 دقیقه تا 51 درجه و 25 دقیقهی طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. شمال استان از نظر نقاط امید بخش جهت جستجوی کانسارهای فلزی بررسی و به کمک برداشت های صحرایی و تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره ای استر در نرم افزار های ARCMAP و سنجش از دور مورد کنکاش قرار گرفت. این نقاط امید بخش شامل 7 محدوده ناهنجاری کبالت- مس-نیوبیوم - روی - روبیدیوم- نیکل- زیرکونیوم و سرب می باشند.
مقدمه
استان چهارمحال و بختیاری بدلیل موقعیت خاص زمین شناسی و جغرافیایی و قرارگرفتن در بخش میانی زاگرس مرکزیعمدتاً از نهشته های رسوبی عمیق دریایی تشکیل شده و همین امر موجب گشته تا محققین به اکتشاف و معرفی کانسارهای رسوبی و غیر فلزی که به وفور یافت می شوند بسنده کنند وکمتر به جستجوی کانسارهای فلزی در استان بپردازند. اما از آنجا که رخنمون هایی از سنگ های آذرین و دگرگونی در شمال استان در مساحتی قابل ملاحظه وجوددارد، تمرکز بر کاوش و اکتشاف منابع معدنی فلزی مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق نتایج اولین اکتشافات کانسار های فلزی در شمال استان ارائه گردیده است.
موقعیت جغرافیایی منطقه
منطقه مورد مطالعه به مساحت2430کیلومتر مربع بین طول های 50 22 30 و 51 00 00 عرض های 30 32 22 و 32 45 00 استقراریافته است. مرکز ثقل این منطقه در 40کیلومتری شمال شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است - شکل . - 1 از مناطق مسکونی موجود در قلمرو مورد بررسی می توان شهرهای بن و سامان و روستاهای حیدری، یان چشمه و چشمه در جنوب دریاچه سد زاینده رود، شهر بن و روستاهای لاطان و شیخ شبان در غرب منطقه، روستاهای هوره، سوادجان، دشتی، چم جنگل، چم خلیفه، چم عالی، چم چنگ، ایلبگی، چم زین، چلوان،کاهکش، چم خرم وچم نار را نام برد.
شکل-1 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
مواد و روش ها
در تحقیق حاضر ابتدا کلیه ذخایر معدنی شناخته شده و در حال استخراج در بخش معدن جمع بندی و بر روی نقشه استان جانمایی شد. جهت انجام عملیات صحرایی نقشه پیمایش های صحرایی طراحی و پیمایش براساس آن صورت پذیرفت. پس ازنمونه برداری از رخنمون های سنگی، برروی تعداد 48 نمونه سنگ آذرین اخذ شده از منطقه مورد مطالعه آزمایش - ICP - MS - در آزمایشگاه ACMEکانادا به انجام رسید. دراین نوع آزمایش بیش از 60 عنصر مورد اندازه گیری قرار می گیرد.
همچنین برروی 32نمونه رسوب آزمایش XRF در آزمایشگاه طیف کانساران بینالود مشهد به انجام رسید .
سپس تصاویر ماهواره ای تهیه و شمال استان از نظر نقاط امید بخش جهت جستجوی کانسارهای فلزی بررسی و براساس نتایج پیمایش ها و به کمک نرم افزار های ARCMAP و سنجش از دور تجزیه و تحلیل گردید.
بحث زمین شناسی
قلمرو تحت مطالعه بخش میانی و شرقی نقشه زمین شناسی 1/250000 چهار گوش شهرکرد - زاهدی 1357 و - 1372 را به خود اختصاص میدهد. از نظر زمین شناسی ساختمانی گستره ی تحت بررسی در کمربند چین خورده و تراست سنندج- سیرجان جای دارد. این منطقه را سنگ های دوران های اواخر پارینه زیستی، میانه زیستی و نوزیستی در برگرفته است.
منطقه مورد مطالعه در واقع مابین دو گسل هفشجان درجنوب و دالان در شمال محصور شده و گسل های شیدا و بن از مرکز منطقه با امتدادی موازی دو گسل پیش گفته یعنی شمال غرب- جنوب شرق عبور می کند. هر چهار گسل از نوع معکوس، با راستای فوق بوده که به جز گسل شیدا بقیه آن ها به سمت شمال شرق شیب دارند. بررسیهای انجام شده در کوه شیراز نشانگر آن است که نهشته های آتشفشانی- رسوبی ژوراسیک با یک ناپیوستگی آذرین پی در زیر سنگهای آهکی ضخیم لایه تا تودهای کرتاسه قرار گرفته اند
از نظر چینه شناسی سن واحدهای دگرگون شده در نقشه زمین شناسی 1/250000 شهرکرد به پرکامبرین نسبت داده شده - زاهدی 1357 و - 1372 و به طورکلی چینهای قدیمی تر از پرمین در این نقشه وجود ندارد. واحد پرمین به شکل نواری باریک و بلند تنها در نیمه جنوبی نقشه و به طور اخص در کوه شیدا رخنمون دارد. واحد های سنگی تریاس در منطقه مورد مطالعه، دارای دو واحد قابل تفکیک کنگلومرایی و واحد تخریبی کربناته می باشد.
واحد کنگلومرایی به گونه ای هم شیب در زیر واحدهای کربناته تریاس جای گرفته است و واحد سنگ کربناته در زیر سنگهای آذرین بیرونی تریاس- ژوراسیک قرار دارد. سنگ های ژوراسیک در نوار باریکی، با روند شمال باختری-جنوب خاوری برونزد دارند که از سمت شمال به سنگ های دگرگونه و از سمت جنوب به گسله رانده سامان- فریدون شهر محدودند
سنگ های ژوراسیک پائین از نوع سنگ های آتشفشانی است که به اسلیت های برشی و سنگ آهک های سیاه را دیولردار به سن ژوراسیک بالا- کرتاسه پائین می رسند - سودر. - 1954 با توجه به تفاوت های کلی موجود، سنگ های ژوراسیک ناحیه شهرکرد، شامل سه قسمت اصلی زیر از پائین به بالا است.
- سنگ های آتشفشانی
- توف سبز، سنگ آتشفشانی، ماسه سنگ و شیل
- سنگ های آواری- سنگ آهک و برش
چینه های متعلق به کرتاسه با رخساره سنگ شناسی کربناته و تخریبی در شمال شهرکرد و پیرامون کمربند سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه قرار می گیرند. در محدوده مورد بررسی رخنمون های محدودی از دوران سنوزوئیک مشاهده می شود به طوری که سازندهای پالئوسن رخنمون نداشته و واحد کنگلومرایی ائوسن به طور دگرشیب بر روی سنگ آهک های کرتاسه زیرین قرار می گیرد و واحد میوسن- پلیوسن تناوبی از مارن های سبز متمایل به خاکستری و سنگ آهک های ماسه ای خاکستری تا کرم ژیپس داراست. رسوبات کواترنری محدوده شامل واحدهای سخت نشده کواترنری است که از آن جمله می توان به بسترهای رودخانه ای، پهنه های رسی، سیلتی، واریزه های دامنه ای، تراسهای رودخانه ای جوان و تراس های رودخانه ای قدیمی اشاره کرد.
