بخشی از مقاله
چکیده مقدمه: مهارت های مدیریت زمان از جمله مهارت هایی است که برای موفقیت مدیران لازم و ضروری به نظر می رسد. در واقع مدیریت زمان کلید موفقیت در برابر مسایل و مشکلاتی است که هر مدیری با آن رو به روست. با توجه به اهمیت نقش پرستاری در نظام سلامت ، چگونگی کاربرد مهارت های مدیریت زمان در سرپرستاران می تواند در بهسازی نیروی انسانی و پیشرفت روند کاری این نظام ، تأثیر گذار باشد. از این رو یادگیری مهارت های مدیریت زمان و کاربرد آن در سرپرستاران از جمله نیازهای ضروری نظام سلامت به شمار می رود. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر آموزش بر میزان کاربرد مهارت های مدیریت زمان در سرپرستاران بیمارستان شهید فقیهی شیراز صورت گرفت.
روش کار: در مطالعه ی مداخله ای حاضر افراد مورد مطالعه را کلیه سرپرستاران بیمارستان شهید فقیهی شیراز تشکیل می دادند . - n=26 - تمام سرپرستاران در کارگاه یک روزه ای شرکت داده شدند . اطلاعات در دو مرحله قبل و پس از آموزش توسط پرسشنامه خود گزار ش دهی مدیریت زمان که چهار مهارت تدوین اهداف و اولویت بندی ، مکانیک زمان و برنامه ریزی ، کنترل بر زمان و سازماندهی و نظم را مورد بررسی قرار می داد، جمع آوری شد . داده ها در نرم افزار آماری SPSS وارد شد و با استفاده ازآزمون های آماری T ،ANOVA ، Wilcoxon Pearson correlation مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
یافته های پژوهش: نتایج مطالعه نشان داد، بیشتر شرکت کنندگان در مطالعه مونث - % 88/5 - ، متأهل - % 65/4 - و دارای مدرک کارشناسی 65/4 - % - بودند . که - % 61/5 - این افراد در گروه سنی - - 40 -49 سال، - % 46/1 - دارای سابقه کار - - 15 -19 سال و - % 50 - آن ها - - 1 -7سال سابقه ی سرپرستاری داشتند.
بین میانگین قبل و بعد از مداخله ی کاربرد مهارت های مکانیک زمان و برنامه ریزی ، سازماندهی و نظم و هم چنین مهارت کلی مدیریت زمان از نظر آماری ارتباط معناداری مشاهده شد. در تعیین ارتباط بین میانگین کاربرد مهارت های مدیریت زمان و مشخصات فردی مشخص شد که بین جنسیت با مهارت سازماندهی، مدرک تحصیلی با مهارت مکانیک زمان، سن با مهارت های مکانیک زمان، سازماندهی و هم چنین مهارت کلی مدیریت زمان، سابقه ی کار با مهارت های تدوین اهداف، مکانیک زمان، سازماندهی و مهارت کلی مدیریت زمان و در نهایت بین سابقه ی کار در سرپرستاری و مهارت های تدوین اهداف، کنترل زمان، سازماندهی و هم چنین مهارت کلی مدیریت زمان از نظر آماری ارتباط معنا داری وجود داشته است. بین وضعیت تأهل و میانگین کاربرد مهارت های مدیریت زمان ارتباط معنا داری مشاهده نشد.
بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه ی حاضر و اهمیت به کارگیری مهارت های مدیریت زمان در سرپرستاران، به نظر می رسد برگزاری دوره های آموزشی به صورت کارگاه های آموزشی و هم چنین آموزش های ضمن خدمت، می تواند تأثیر به سزایی در روند زندگی و کاری افراد داشته باشد .
واژگان کلیدی: مهارت های مدیریت زمان، سرپرستار، آموزش کارگاهی.
1. مقدمه
نیاز روز افزون مشتریان نظام مراقبت به خدمات با کیفیت و با هزینه کم و تغییر سیاست های نظام مراقبت، نیاز به پرستارانی که قادر به انجام وظیفه در نقش های مختلف باشند را ایجاب می کند - میرزایی و همکاران، . - 1392 مدیران و افراد حرفه ای در حوزه سلامت درمحیطی با فشار کاری فراوان که مهارت های مؤثر رهبری و مد یریت را می طلبد، مشغول به کارند. یکی از این مهارت ها، مدیریت زمان است - خدام و کلاگری، - 1388 که برای هر مدیر موفقی لازم و ضروری به نظر می رسد - جی، - 1386 و می تواند به عنوان روشی جهت پایش وکنترل زمان مطرح شود - راوری و همکاران ، . - 1385 این مهارت یک مفهوم گسترده در حیطه های مختلف اجرا یی و مدیریتی است که با ارتقا کیفی عملکرد ارتباط داشته و کاربرد آن می تواند بسیاری از فشارهای روزانه کاری مدیران را کاهش داده و یا از بین ببرد - خدام و کلاگری، - 1388 در حقیقت مدیریت زمان چیزی جدا و منفک از واژه مدیریت به مفهوم عام نیست - باقری و یوسفی نژاد عطاری، . - 1390
زمان یک منبع محدود اقتصادی است و چگونگی تخصیص بهینه آن توسط مدیران برای موفقیت سازمان حایز اهمیت است، بنابراین در میان سایر فعالیت های مدیریتی، استفاده مدیران از زمان می تواند برای سنجش اهمیت نسبی این فعالیت ها بکار گرفته شود - لاکت، - 1373 چگونگی استفاده ی مدیران از زمان ، تفاوت و تمایز مهم میان آن هاست. این تفاوت می تواند یکی از مشخصه های مدیر موثر و غیر موثر باشد - حافظی و همکاران، . - 1387 طبیعی است مدیری که با اقسام گوناگون کارها و انواع سلیقه ها و توقعات روبرو است برای پاسخ گویی در حیطه مسئولیتش بیشترین نیاز را به وقت و زمان دارد لذا آشنایی با فنون مدیریت که در واقع روش های بهره گیری و استفاده از زمان را به بهترین وجه تعلیم می دهد برای کلیه ی مدیران لازم و ضروری است - دی فرنر، . - 1379 در واقع می توان بیان کرد یکی از دلایل عمده کاهش کارایی مدیران در محیط کاری، از دست دادن فرصت و زمان در اختیار برای انجام کارها یا به اصطلاح تلف شدن وقت آنان می باشد - باقری و یوسفی نژاد عطاری، . - 1390
امروزه متخصصان و دست اندر کاران در رشته ی مدیریت بحث جدیدی را تحت عنوان مدیریت اثربخش مطرح می کنند به طوری که در عصر ما کارایی و بهره وری والاترین هدف و ارزشمند ترین مقصد همه مدیران است. همه در جستجوی کارایی بیشتر و نتیجه بخشی بالاتر و بهره وری فزونترند و تلاش هایشان در این راستا شکل می گیرد. در این نگرش جدید متخصصان معتقدند که یکی از شروط لازم برای اثربخشی مدیران، اعمال "مدیریت زمان" است، به طوری که لاکت کلید خود راهبری و اثربخشی را اعمال مدیریت زمان می داند، او کنترل وقت را برای هر مدیری که بخواهد در کارش به نتیجه اساسی برسد، امری حیاتی می شمرد راه کارهای مدیریت زمان باید به منظور کنترل فرایندهای چرخه ی زندگی به کار گرفته شوند - ادر1 ودیگران، . - 2006
مرور متون نشان داد اگر چه تلاش هایی برای توصیف نیازها و تجارب فراگیران پرستاری صورت گرفته است، اما این مطالعاتعمدتاً جنبه های خاص از قبیل مشکلات آموزش بالینی کارامد ، راهبردهای تدریس یا تأثیر محیر رااکثراً به صورت تحقیق کمی مد نظر قرار داده اند و تحقیق کیفی در زمینه چگونگی مدیریت زمان دانشجویان پرستاری صورت نگرفته است - سانسگیری2، - 2006 - بونهوم3، . - 2007 متخصصان علم مدیریت بر این باورند که مدیریت زمان کلید موفقیت در برابر کوه مشکلاتی است که هر مدیری با آن روبرو است، زیرا که زمان نادرترین منابعی است که اگر به درستی مورداستفاده قرار گیرد، تغییرات و تحولات به موقع را در تمام ارکان سازمانی به وجود می آورد. بنابراین مدیریت صحیح زمان می تواند گامی موثر جهت پیشرفت یک سازمان باشد - لاکت، . - 1373
2. ادبیات موضوعی
.1-2 مدیریت زمان
مقصود از مدیریت زمان مدیریت بهینه برنامه ها و فعالیتهایی است که در بستر زمان صورت می پذیرد. مدیریت زمان یعنی استفاده بهینه از منبع زمان که یکی از منابع محدود و در دسترس هر فرد می باشد که بر خلاف بسیاری از منابع دیگر به مقدار مشخص در اختیار وی گذاشته می شود و امکان انتقال آن از فردی به فرد دیگر یا خرید و فروش آن وجود ندارد - افجه،. - 1376 متخصصان و دست اندرکاران در زمینه مدیریت، بحث جدیدی را تحت عنوان مدیریت اثربخش مطرح می کنند، بطوریکه در عصر ما کارایی و بهره وری والاترین هدف و ارزشمندترین مقصد همه ی مدیران است. همه در جستجوی کارایی بیشتر و نتیجه بخشی بالاتر و بهره وری فزونترند و تلاشهایشان در این راستا شکل می گیرد. در این نگرش جدید متخصصان معتقدند که مدیریت زمان یکی از شروط لازم برای اثربخشی مدیران می باشد - حافظی و همکاران، . - 1387
مدیریت زمان یکی از روش های مؤثر جهت کاهش میزان استرس شغلی است. در واقع این نوع مدیریت چیزی جدا و منفک از واژه مدیریت به مفهوم عام نیست و هدف آن جلوگیری از اتلاف وقت و نظم و نسق دادن به زمان کاری می باشد - هاشمی زاده، . - 1384
فرآیند مدیریت زمان را باید همچون دایره ای دانست که نقطه ی پایانی ندارد . باید مدام موارد اتلاف وقت را تحلیل و بررسی کرد و راه های تازه ای برای مهار اتلاف وقت یافت . منظور اصلی از مدیریت زمان آن نیست که کارآمدترین یا پرکارترین شویم، بلکه غرض آن است که وقت را در راهی صرف کنیم که به مهم ترین هدف های شخصی مان منتهی شود - دی فرنر، . - 1387 یکی از بهترین راههای استفاده از زمان با ارزش، استفاده هوشیارانه و دائمی از مدیریت زمان است. مدیریت زمان افراد راقادر میسازد که کنترل زمان و کار خود را به دست گیرند . زندگی در صورتی برای افراد موفقیتآمیز خواهد بود که با سنجش درست از زمان و تصویری کلی از زندگی، افقی روشن و وسیع برای آینده خود ترسیم کنند. امروزه مدیریت زمان به عنوان یک عامل تعیین کننده موفقیت اهمیت روزافزونی یافته است و جایگاه کسب مهارت های مربوطه توسط مدیران بیش از پیش مشخص شده است - خدام و کلاگری، . - 1388
.2-2 مهارت های مدیریت زمان
مهارت های مدیریت زمان ابزار و روش هایی هستند که فرد را از آن جا که هست به آن جا که می خواهد برسد ، می رساند - زائریان، . - 1386 از این رو مدیریت زمان به مدیران کمک می کند تا کنترل وقت خود را در دست گیرند و به محیط آشفته و پریشان خود نظمی ببخشند - کرمی مقدم، . - 1377 مهارت های مدیریت زمان به افراد سهل انگار آموزش می دهد که چگونه از وقت خود به بهترین نحو استفاده کنند. افرادی که مهارت های مدیریت زمان را نمی دانند بیشتر مشغول انجام فعالیت های سرگرم کننده می شوند، در صورتی که افرادی که با این مهارت ها آشنا هستند بیشتر وقت خود را صرف فعالیت های هدفمند می کنند . یادگیری مهارت های مدیریت زمان سبب می شود :
1. فرد از انرژی بیشتر و استرس کمتری برخوردار شود.
2. عزت نفس فرد افزایش یابد.
از طریق یادگیری مهارت های مدیریت زمان شخص امکان کنترل درونی کسب می کند و احساس می کند که به محیط و سرنوشت مسلط است - زائریان، . - 1386 مدیریت زمان به عنوان فرایندی شخصی است و باید با سبک مدیریت فرد و موقعیت های موجود تطبیق داشته باشد. اگر چه تعبیر عادات قدیمی مستلزم همت و اراده ای قوی است اما این امر امکان پذیر است - هاینس، . - 1376
.3-2 کنترل زمان
یکی از شاخصه های مدیریت، کنترل بر عوامل دخیل در آن است. نکته ای که تصور آن درمورد زمان امری محال و غیرممکن می نماید.
الک مکنزی در کتاب مدیریت بهره وری از زمان کنترل را چنین تعریف می کند: کنترل زمان بدین معناست که این خود شما هستید که مشکل دارید نه شخص دیگری. این به معنای آن است که باید با همه توان بکوشید تا عادات جا افتاده را ترک کنید. این به معنای آن است که باید بر کشش های منفی طبیعت انسانی چیره شوید.
