بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر تیمارهاي پیش کاشت و نیتروژن بر کیفیت بذر در زراعت ذرت دانهاي، آزمایشی مزرعهاي بهصورت کرتهاي خردشده بر پایه طرح بلوكهاي کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 1392-93 در کرج اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تیمارهاي پیشکاشت در چهار سطح - آیش، کود دامی و کودهاي سبز پرکو و بوکو - و فاکتور فرعی شامل کود نیتروژن در سه سطح 120 - ، 240 و 360 کیلوگرم اوره در هکتار - بود. نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد اثرات اصلی پیش کاشت و نیتروژن بر پروتئین دانه معنیدار بود و برهمکنش تیمارهاي پیشکاشت و سطوح نیتروژن اثر معنیداري بر میزان نشاسته دانه داشت. بیشترین پروتئین دانه 10/08 - درصد - ، در تیمار پیشکاشت پرکو مشاهده شد و کمترین میزان پروتئین دانه 7/38 - درصد - در تیمار پیشکاشت کود دامی مشاهده شد. بیشترین نشاسته دانه 75/37 - درصد - در تیمار پیش کاشت پرکو و مصرف 240 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد.
کلمات کلیدي: کیفیت دانه، کود آلی، کود شیمیایی، کشاورزي پایدار
مقدمه
استفاده مداوم کشاورزان از خاك باعث کاهش میزان مواد آلی و فرسایش آن میشود. بسیاري محققان پیشنهاد نمودهاند که کشت و بهکارگیري گیاهان بهعنوان کود سبز در پاییز، باعث ایجاد نیتروژن معدنی در مواد آلی و درنتیجه کاهش شستشوي نیترات شود. به همین منظور امروزه پیشکاشتها را میتوان براي اهداف خاص نظیر حفظ و اضافه کردن نیتروژن و کربن در سیستمهاي کشاورزي، بهبود نسبت C/N و کنترل فرسایش خاك کشت نمود . - 1 - ازجمله کودهاي سبز میتوان به پرکو و بوکو اشاره نمود. پرکو ه یبریدي از تلاقی بین Brassica napus L. var.napus و Brassica campestris L. var.sensulato و بوکو آمفیپلوئید جدیدي است که حاصل تلاقی کلزاي پائیزه Brassica napus L. var napus و کلم چینی Brassica campestris L. var. sensulato و شلغم علوفهاي Brassica campestris L. var.rapa میباشد که از جهات زیادي نسبت به والدین خود برتري دارد، این هیبریدها علاوه بر این به علت خوشخوراك بودن مورد تغذیه دام نیز قرار میگیرد، همینطور این گیاهان داراي سیستم ریشه عمیق میباشند که میتوانند نیتروژن غیرقابل استفاده را باز جذب کنند و از طرفی داراي نسبت C/N پایین میباشند در محدوده یک به پانزده و همینطور میزان پروتئین بالایی دارند که در نوع خود بسیار جالب است. این گیاهان با توجه به رشد و ایجاد پوشش سریع در سطح خاك و از طرفی عملکرد بالاي اندامهاي هوایی آن میتوانند در مزارع ارگانیک و پایدار بهعنوان گیاه پوششی و کود سبز مورداستفاده قرار گیرد . - 3 - بغدادي و همکاران - 1 - در مطالعات خود نشان دادند که با استفاده از کودهاي سبز پرکو و بوکو و نیتروژن، باعث افزایش صفات کیفی بخصوص پروتئین ذرت سیلویی گشته است. این پژوهش با هدف بررسی تیمارهاي پیش کاشت و نیتروژن بر کیفیت پروتئین
و نشاسته ذرت دانهاي بعد از افزودن بقایاي سبز گیاهان به خاك در منطقه کرج به اجرا گذاشته شد.
مواد و روشها
این آزمایش در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزي دانشگاه آزاد اسلامی کرج در سال زراعی 1392-93 اجرا شد. آزمایش در قالب اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوكهاي کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا درآمد. فاکتور اصلی شامل تیمارهاي پیشکاشت در 4 سطح - آیش، کود دامی، کود سبز پرکو و بوکو و فاکتور فرعی شامل سطوح کود نیتروژن در سه سطح 120 - ، 240 و 360 کیلوگرم اوره در هکتار - بود. پیشکاشتهاي پرکو و بوکو در اواخر اسفندماه کاشته شدند. در طول دوره رشد گیاهان پیشکاشت بههیچعنوان از کود نیتروژن استفاده نشد و همینطور به علت اینکه بیشتر دوره رشدي گیاهان پیشکاشت در اواخر زمستان تا اواسط بهار بود بیشتر نیاز آبی از طریق نزولات آسمانی تأمین شد، گیاهان پیشکاشت قبل از رفتن به مرحله ساقه گل دهنده مصادف با پایان دوره رویشی، دو هفته قبل از کشت ذرت از سطح خاك کفبر شدند و بقایاي آنها توسط روتیواتور زراعی با خاك مخلوط شد. همچنین جهت اعمال تیمار کود دامی در کرتهاي موردنظر مقدار 7 تن در هکتار قبل از کاشت ذرت به خاك داده شد. کاشت ذرت دانهاي با تراکم 8 بوته در مترمربع انجام پذیرفت و رقم مورد استفاده سینگل کراس 704 بود. کود نیتروژن در 3 نوبت تقسیط و بهصورت سرك به میزانهاي 10،70 و 20 درصد در مراحل پنجبرگی، طویل شدن ساقه و مرحله ظهور گل تاجی اعمال شد. صفات کیفی مورد اندازه گیري شامل پروتئین و نشاسته دانه ذرت بود و به وسیله دستگاه طیف سنج مادون قرمز نزدیک انجام شد. تجزیه دادهها با استفاده از نرمافزار آماري SAS - Version 9.1.3 - و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون LSD در سطح 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
درصد پروتئین دانه
نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثرات اصلی تیمارهاي پیشکاشت و کود نیتروژن بر پروتئین دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود - جدول . - 1 بیشترین پروتئین دانه 10/08 - درصد - در تیمار پیشکاشت پرکو حاصل شد و کمترین پروتئین دانه 7/38 - درصد - در پیشکاشت کود دامی حاصل شد. مقایسه میانگین بین تیمارهاي نیتروژن نشان داد که بیشترین پروتئین دانه 9/47 - و 9/39 درصد - در تیمارهاي 240 و 360 کیلوگرم در هکتار حاصل شد - جدول . - 2 بغدادي و همکاران - 1 - بیان نمودند استفاده از گیاهان بهعنوان کود سبز تأثیر مثبت روي افزایش پروتئین دارد که نتایج حاصل از تحقیق حاضر نیز مؤید همین امر است.
جدول -1 نتایج تجزیه واریانس تاثیر تیمارهاي پیش کاشت و نیتروژن بر پروتئین و نشاسته دانه ذرت
درصد نشاسته دانه
نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثرات متقابل تیمارهاي پیشکاشت و کود نیتروژن بر نشاسته دانه در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود - جدول . - 1 بیشترین نشاسته دانه 75/37 - درصد - در تیمار پیشکاشت پرکو و مصرف 240 کیلوگرم نیتروژن حاصل شد و کمترین نشاسته دانه 67/88 - درصد - در تیمار پیشکاشت کود دامی و 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد - شکل . - 1 بغدادي و همکاران - 1 - بیان نمودند تیمارهاي پیش کاشت سبب افزایش معنی دار نشاسته در ذرت سیلویی شده است.
جدول –2 اثرات اصلی تیمارهاي پیشکاشت و نیتروژن بر پروتئین دانه ذرت
میانگینهاي داراي حروف مشترك طبق آزمون LSD در سطح %5 اختلاف معنیداري ندارند.
شکل -1 مقایسه میانگین تأثیر متقابل تیمارهاي پیشکاشت و سطوح نیتروژن بر نشاسته دانه ذرت
