بخشی از مقاله
چکیده
امروزه در زندگی شلوع و پرتکاپوی ما نیاز به آرامش به شدت احساس می شود . همه ی ما در این روزها در جست و جوی صلح و آرامشی هستیم که دانش ارگونومی همواره به دنبال ارائه راهکار هایی در جهت تعامل بهتر و کاراتر انسان با محیط کار و زندگی اش بوده است . عامل رنگ در محیط کار نیز از دیگر موضوعات دخیل در علم ارگونومی می باشد ، که رابطه انسان با محیط کار را بررسی می کند و هدف اصلی این مقاله به دست آوردن بهترین ارتباط میان انسان و محیط کار و زندگی اش از طریق رنگ و روانشناسی آن می باشد. پس می توان باور داشت که رنگ به معنای زندگی است . و رنگ را میتوان بر اساس مواردی چون اصلی و فرعی ، تضاد و مکمل بودن و نبودن و ..... تقسیم نمود . دید روان شناسان رنگهای اصلی زرد، آبی، قرمز و سبز به اضافه، دو رنگ خنثی، یعنی سیاه و سفید باشند در حالی که رنگهای اصلی از دید یک نقاش آبی و زرد و قرمز است و از نظر یک فیزیکدان قرمز و آبی و سبز است. رنگ خاکستری رنگی است خنثی که هیچ گرایشی را برنمی انگیزد، نه روشن است و نه تیره. این رنگ عاری از هر نوع تحریک و واکنش است. به همین دلیل در صنایع کاربرد فراوان دارد.هررنگ بخش متفاوتی از مغز را تحریک می کند بی شک اهمیت دادن به رنگ هنگام طراحی یک فضای خلاق با روحیه بخشی فضا بسیار با ارزش است.
کلید واژه : ارگونومی ، محیط اداری ، الگو مناسب ، رنگ اصلی
مقدمه
در واقع علم ارگونومی1 رابطه انسان با کار را بررسی می کند. هدف اصلی این علم به دست آوردن بهترین ارتباط میان انسان و محیط های کاری و زندگی اش میباشد. به کار گیری اصول ارگونومی در محیط های کاری و انتخاب رنگ مناسب نتایج مفیدی در پیش خواهد داشت.از آنجایی که هر سیستم اداری افراد شاغل از تجهیزات و تسهیلات مختلفی از قبیل اتاق کار ، روشنایی، رنگ محیط ، میز و.... جهت پیش برد اهداف سازمانی استفاده می کند باید دقت لازم را داشت و به هیچ وجه سلیقه ای عمل نکرد. در مجموع رنگ در محیط کار باعث بالا رفتن روحیه کار و تولید می شود. عموماً افراد رنگ ها را بر اساس سلیقه شخصی و حس درونی خود انتخاب می کنند ؛ با توجه به اهمیت ذکر شده بر آن شدیم که ، به چگونگی شرایط ایده آل تجهیزات و تسهیلات اداری بپردازیم .
تاریخچه و منشاء رنگ
اولین رنگ پیدا شده آبی آسمان و بعد، آبی دریا و پس از آن رنگ سبز گیاهان بود. بعد کره خاکی با رنگهای بسیار حیوانات رنگین شد. تازه در آن زمان بود که آدمی پا به این کره خاکی گذاشت. به این ترتیب، میتوان با جرأت گفت که رنگ پیش از آفرینش بشر وجود داشته؛ زیرا هنگامی که انسان از بهشت رانده شد و پا به زمین گذاشت در اطراف خود زمین، آسمان، ماه و خورشید، ستارگان، گیاهان و... را دید که با رنگهای متفاوت و منظم زیبایی خاصی داشتند؛ پس میتوان باور داشت که رنگ به معنای زندگی است که علاوه بر این همه نشانههای رنگی، باز هم خداوند در قرآن کریم، 26آیه را مستقیماً به این مقوله اختصاص داده است.
رنگ عبارت است از نوری که به سطح اشیا تابیده و به چشم منعکس می گردد . رنگ را می توان پدیده شناختی دانست ، اثر پذیری ما از طول موجهای گوناگون ادراک رنگ را پدید می آورد . از نظر علمی رنگ امواجی از نور است که به کمک حس بینایی تشخیص داده می شود. روانشناسان به گونه ای متفاوت از دیگر گروه ها رنگ را ارزیابی می کنند آنها رنگ را یک محرک یا عامل هیجان برانگیز محیطی می دانند . آنان باور دارند که اگر رنگهای منطقی و هدفمند انتخاب شوند رفتار دلخواهی را در فرد پدید خواهد آورد . رنگ از زمان های پیش از تاریخ به عنوان عامل شفا بخش مورد استفاده قرار می گرفته است این رنگها در مقادیر زیاد یا کم به جادوگر احساسات تبدیل می شود . به فرد خسته نیروی مضاعف می بخشد و تنش و التهاب را فرو می نشاند.
طبقه بندی رنگ ها
رنگ ها بر اساس اصلی و ترکیبی بودن، تضاد تیره یا روشن بودن ، سرد یا گرم بودن هماهنگ و مکمل یا کمکی بودن و همچنین بر اساس طیف هارمونی و کنتراست می توان تقسیم بندی کرد .
1 .کلمه یونانی به معنای کار و قاعده و قانون می باشد
رنگ اصلی و فرعی : رنگ اصلی رنگی است که آن را نتوان از ترکیب رنگ های دیگر نتوان به دست آورد بر اساس تئوری رنگ ، رنگ های اصلی عبارتند از زرد و قرمز و آبی رنگ های ترکیبی - فرعی - از ترکیب رنگهای اصلی یا گروهی از رنگها به وجود میآید مانند: صورتی، لیمویی، نارنجی، بنفش و....
تضاد رنگ ها
رنگ ها از جهات گوناگون می توانند در تضاد باشند. مانند :
.1تضاد تاریکی و روشنایی : که بر حسب توانایی انعکاس هر رنگ به وجود می آید .
.2تضاد سردی و گرمی : که بر حسب گرم بودن یا سرد بودن رنگ پدید می آید و در انسان احساس سردی یا گرمی را بر می انگیزد .
.3تضاد کوچکی و بزرگی سطوح رنگ ها : استفاده از رنگ های مناسب در ایجاد تبایین های نورانی موجب تأثیر در پدیده های بینایی به هنگام کار خواهد شد. وقتی از اختلاف رنگ صحبت به میان می آید ، منظور تضاد میان سطوح بزرگ - دیوار و غیره - و سطوحی با ابعاد کوچک - اهرم ، دستگیره و وسایل کار دیگر - است وقتی از اختلاف رنگ صحبتی به میان میآید، منظور تضاد میان سطوح بزرگ - دیوار و غیره - و سطوحی با ابعاد کوچک - اهرم، دستگیره و وسایل کار دیگر - است. رنگهای روشن و تیره رنگهای روشن به گروه رنگهایی اطلاق میشود که در دایره رنگها به رنگ سفید نزدیک باشند و رنگهای تیره به گروه رنگهایی اطلاق میشود که در دایره رنگها به رنگ سیاه نزدیکتر باشند. رنگهای گرم و سرد دلیل تقسیم بندی رنگها به گرم و سرد، تأثیر این رنگها بر روح و روان و نیز تداعی معنایی احساسی است که سردی یا گرمی را به ما منتقل میکند.رنگهای سرد شامل: آبی، بنفش، زیتونی و سبز میباشد؛ زیرا در مناطق سرد سیر مانند جنگل و دریا و یا به هنگام سرما و یخبندان بیشتر این رنگها دیده میشوند.رنگهای گرم شامل: قرمز، نارنجی، زرد و بنفش است این رنگها احساس گرمی در انسان ایجاد میکنند. اگر دقت کنید، متوجه میشوید که در تقسیم بندی رنگها به سرد و گرم، رنگ بنفش در هر دو گروه قرار گرفته است و این نکته به این دلیل است که این رنگ در زمره رنگهای دو وجهی قلمداد میشود و بسته به تأثیر رنگهای اطراف آن و همچنین با توجه به حساسیت و روحیه شخص بیننده، این رنگ را میتوان هم در گروه رنگهای سرد و هم در گروه رنگهای گرم قرار داد.
رنگهای کمکی
رنگهای کمکی عبارتند از: بنفش، قهوهای و خاکستری. بنفش، ترکیبی از آبی و قرمز است در حالی که قهوهای مخلوطی از نارنجی و یاه است و یک رنگ تیره و نسبتاً بیروح میباشد. ترجیح دادن هر یک از این رنگها را میتوان نشانهای از یک نقطه نظر منفی نسبت به زندگی دانست.
فام، رنگهای فامدار و بیفام
اگر با دقت نگاه کنید، تفاوتی را بین سفید، سیاه و خاکستری از یک سو و سرخ، زرد، آبی، سبز و... از سوی دیگر احساس میکنید و علت آن کیفیتی است که در اغلب رنگها وجود دارد، ولی در سفید، سیاه و خاکستری وجود ندارد؛ این کیفیت و یا صفت را فام مینامند و بر این اساس رنگها به دو دسته فامدار و بیفام تقسیم میشوند. فام در واقع کیفیت رنگین بودن رنگهاست و وجه تمایز آنها با سفید، سیاه و خاکستری است.در تقسیم بندی رنگها بر اساس طیف رنگی، رنگها به دو گروه تقسیم میشود: رنگهای کروماتیک - رنگی - و رنگهای
