بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی تحقیق حاضر مقایسه تاثیر سطح مهارت الگو بر عملکرد و یادگیری مهارت سرویس ساده والیبال در دانشجویان دختر مبتدی دانشگاه پیام نور ایذه است. برای دستیابی به این هدف، 40 نفر آزمودنی دختر دانشجو که درس تربیت بدنی عمومی را انتخاب کرده بودند، به صورت تصادفی در دو گروه 20 نفره تقسیم شدند. در ابتدا یک پیش آزمون به عنوان خط پایه برای مهارت سرویس ساده والیبال آزمودنی ها انجام شده آزمودنیها می بایست 60 کوشش تمرینی را طی سه روز متوالی، پس از مشاهده فیلم و دریافت توصیف کلامی مربوط به گروهشان انجام دهند. در پس آزمون، آزمودنیها 10 کوشش را بدون مشاهده و دریافت توصیف کلامی تمرین کردند، همچنین 2 روز پس از مرحله اکتساب،یک آزمودن یادداری انجام شد. امتیازات مربوط به نیتجه - دقت - و الگو یا فرایند اجرای سرویس ساده والیبال محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها و مقایسه گروههای دو گانه از طریق تحلیل واریانس عاملی مرکب و آزمون t در گروههای مستقل با سطح معنی داری P<0/05 در نرم افزار Spss_20 انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که متغیر نتیجه اجرا در مراحل مختلف آزمون - پیش آزمون، پس آزمون و یادداری - تفاوت معنی داری داشته، هر چند تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده الگوی ماهر و درحال یادگیری مشاهده نشد. همچنین در انتهای مرحله اکتساب و یادداری، گروه مشاهده الگوی ماهر الگوی حرکت را بهتر از گروه مشاهده الگوی در حال یادگیری نشان دادند.
کلیدواژه: مهارت، سرویس والیبال، توصیف کلامی، الگوی حرکت.
مقدمه
در سالهای اخیر، نظریه پردازان یادگیری حرکتی این سوال را مطرح کردهاند که آیا برای یادگیری مشاهدهای یک مهارت حرکتی، الگوی ماهر تنها نوع سودمند الگوست؟ - لی و وایت، 1990؛ پالاک و لی . - 1992 در این ارتباط تحقیقات زیادی انجام گرفته است.براساس نتایج این تحقیقات، درگیر شدن مشاهدهگر در فعالیت های شناختی الگوی در حال یادگیری، یادگیری مهارت را تسهیل میکند. طرفداران الگوی درحال یادگیری معتقدند که الگوی ماهر به جای توسعه چگونگی درک و شناخت از اجرای مهارت، تقلید از جرای مهارت را اجرا توسعه میدهد. به این دلیل که الگوی ماهر، اطلاعات بدون اشتباهی را به مشاهدهگر ارائه میکند، در حالیکه الگوی در حال یادگیری مشاهدهگر را درگیر فرایندهای حل مسأله میکنداخیراً،. این رویکرد آموزشی سوالاتی را در مورد استفاده ترجیحی از مدل ماهر در یادگیری مشاهدهای مطرح کرده است. لیکن یافتههای تحقیقی در این زمینه به نتایج قطعی و مسلمی دست نیافته است. بنابراین در این تحقیق، سعی شده است که تأثیر سطح مهارت الگو را برعملکرد و یادگیری مهارت سرویس ساده والیبال در دانشجویان دختر مبتدی دانشگاه پیام نورایذه را مورد بررسی قرار دهد.
بیان مسئله
بدیهی است انتقال اطلاعات از طریق بینائی یکی از مهمترین و مؤثرترین منابع کسب اطلاعات در یادگیری است. در تائید این مطلب بلندین و پروتیو - 1993 - ، کارول و بندورا - 1982 - ، لندرز - 1975 - ، مارتنز و برویتز - 1976 - ، پالاک ولی - 1992 - ، سوتارد و هیگینز - 1987 - ، ویکس - 1992 - ، مک کولا، ویس و رز - 1989 - معتقدند که مشاهده مهمترین ابزار برای یادگیری مهارت حرکتی است. در واقع الگوسازی یک عمل منجر به توسعه یک بازنمائی شناختی یا ادراکی توسط مشاهدهگر میشود. این بازنمائی شناختی به عنوان یک منبع و مرجع استاندارد به مشاهدهگر کمک میکند تا اجراهای خود را با آن مقایسه کرده و در نهایت اجرای مهارت را اصلاح کند - کارول و بندورا، 1982، 1985، 1987، 1990؛ شفیلد، . - 1961بنابراین از آنجائی که مدل ماهر ویژگیهای مطلوبی از مهارت را نشان میدهد، بدین طریق برای فرد مبتدی فرصتی را فراهم میکند تا عملکرد مطلوب را مشاهده کرده و اطلاعات لازم را برای یادگیری آن به دست آورد. نظریه پردازانی مانند آدامز - 1971 - و اشمیت - 1975 - معتقدند: یادگیری حرکتی یک فرایند حل مسأله می باشد که فرد براساس آن یک عمل را برای دستیابی به الگوی حرکت ویا نتیجه انجام می دهد و سپس با بازخورد حاصل از این عمل ، اجرا را در کوششهای بعدی تعدیل می کند . بنابراین با تأکید بر فرایند کوشش و خطا و اصلاحاتی که از این طریق به دست می آید ، موجب توسعه دانش اساسی وهم چنین ارزیابی فرد از حرکت می شود . در این نظریه به دلیل اینکه اجرای ماهرانه حرکت فرایندهای حل مسأله را نفی میکند، لذا اطلاعات کمتری مربوط به خطا برای پردازش در اختیار مشاهدهگر قرار میگیرد. آدامز - 1986 - دریافت که یادگیری مشاهدهای برای بهبود اجرای مشاهده گرانی مؤثر است که الگوی فرد غیر ماهری را که در حال اجرای یک تکلیف است، مشاهده کنند. با توجه به اینکه اجراهای یک فرد مبتدی، متغیر است و از پایداری لازم برخوردار نیست و هنگام اجرای مهارت خطاهای بیشتری وجود دارد به نظر میرسد، مشاهدهگر فرصت بیشتری برای درگیرشدن با فرایند های شناختی دارد. همچنین نتایج برخی تحقیقات نشان داده است که اگر فرد از بازخوردهای ارائه شده به الگوی در حال یادگیری مطلع باشد، مشاهده مدل در حال یادگیری مؤثرتر خواهد بود - مک کولا و کایرد، . - 1990 در این زمینه تحقیقات بیشماری انجام شده است. جهت تأئید یا رد نتایج پژوهشهای انجام شده در این زمینه، در این تحقیق سعی شده است به سوال زیر پاسخ داده شود: آیا مشاهده مدل در حال یادگیری در مقایسه با مدل ماهر موجب بهبود عملکرد و یادگیری مهارت حرکتی میگردد.پژوهشهائی مانند لندرز - 1973 - از این اصل حمایت میکنند. در این پژوهش تأثیر مشاهده مدل ماهر و غیرماهر بر یادگیری مهارت بالا رفتن از نردبان مقایسه شد. نتایج نشان داد که الگوی ماهر در مقایسه با الگوی غیر ماهر منجر به اجرای بهتری از سوی شاگردان شد. با مشاهده الگوی ماهر فراگیر میتواند اطلاعات مربوط به راهبردهای الگو را برای حل مسائل حرکتی ادراک کند. در واقع مشاهدهگر در تلاشهای اولیه خود در اجرای مهارت راهبردهای مشاهده شده را تقلید میکند.در تحقیقی که توسط هربرت و لندین - 1994 - انجام گرفت، نشان داده شده است که شاگردان میتوانند با مشاهده مبتدیان دیگر یادگیری مهارت ضربه والی تنیس را تسهیل کنند. یکی از فوائدی که بر این نوع نمایش پیشنهاد میشود این است که مشاهده مدل غیر ماهر، تشویقی برای تقلید کردن از اجرای الگو نیست، بلکه مشاهدهگر را به شیوهای فعالتر درگیر فعالیتهای حل مسأله میکند.شواهد مربوط به این رویکرد به دهه - 1930مانند تویتمر، - 1931 و پس از آن آدامز - - 1986 بر میگردد. پس از انتشار پژوهش های آدامز، مک کولا و کایرد - 1990 - ؛ پالاک ولی - 1992 - ؛ ویر و لیویت - 1990 - مطالعات مرتبط با استفاده از الگوی غیر ماهر را دنبال کردند. یکی از شرایط سودمند بودن مشاهده الگوی غیر ماهر زمانی است که مشاهدهگر او را ببیند و نیز بازخورد افزودهای از طرف مربی بشنود. در این حالت مشاهدهگر به طور فعال در حل مسأله درگیر خواهد شد.
روش تحقیق
این تحقیق از نوع نیمه تجربی است به صورت میدانی با دو گروه 20 نفری از دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور ایذه ، طی چهار مرحله پیش آزمون، اکتساب، پس آزمون ویادداری انجام می گیرد.در این تحقیق نتیجه و فرایند اجرای مهارت سرویس ساده والیبال مورد سنجش و اندازه گیری قرار میگیرد. به منظور ارزیابی شکل اجرای سرویس،سه کارشناس والیبال بر اساس مقیاس محقق ساخته به 10جزء اساسی سرویس امتیاز میدهند. برای هر اجرای صحیح درهر کوشش10امتیاز و برای یک اجرای نادرست،امتیاز صفر درنظر گرفته می شود. بدین ترتیب، امتیاز آزمودنیها درهر یک از آزمونها برای ارزیابی شکل اجرای مهارت سرویس ساده در دامنه ای از صفر تا 100 قرار می گیرد . - 10×10=100 - نهایتاً میانگین سه امتیاز ارائه شده توسط سه کارشناس در هر آزمون، به عنوان امتیاز کلی فرد در فرایند شکل اجرا درنظر گرفته می شود.همچنین به منظور ارزیابی نتیجه اجرای حرکت از آزمون سرویس والیبال آهپرد - 1969 - استفاده می شود. در این آزمون زمین والیبال به پنج منطقه تقسیم شده است که هر منطقه دارای امتیاز مخصوص به خود می باشد. از آزمودنیها خواسته میشود تا 10 کوشش انجام دهند، مجموع امتیازات کسب شده در10کوشش به عنوان امتیاز کلی نتیجه اجرای فرد در نظر گرفته می شود. در این تحقیق از آمار توصیفی به منظور توصیف شاخصهای مرکزی و پراکندگی و ترسیم جداول و نمودارها استفاده می شود. همچنین برای مقایسه میانگین نمرات گروهها در مراحل مختلف آزمون از روش تحلیل واریانس عاملی مرکب و آزمودنt استودنت در گروههای مستقل باسطح معنی داری P<0/05 در نرم افزار SPSS- 20 استفاده میشود.
جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری 300 نفری به صورت تصادفی ساده انتخاب شده و همچنین به صورت تصادفی در دو گروه مشاهده الگوی ماهر و در حال یادگیری گماشته می شوند. در ضمن، حین انجام مرحله پیش آزمون افرادیکه از نظر اجرای سرویس ساده والیبال درسطح بالائی قرار دارند، از سایر مراحل آزمون کنار گذاشته می شوند و تنها افراد مبتدی در آزمون باقی می مانند.نمونه آماری بصورت دو گروه 20 نفری انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری:
شکل 3-1 ، نحوه امتیاز گذاری در آزمون سرویس ساده والیبال آهبرد - - 1976
در این تحقیق به منظور ارائه الگوی مشاهده ای به آزمودنیهای دو گروه الگوی ماهر و درحال یادگیری ازپخش فیلم، همراه با توصیف کلامی استفاده می شود. در ادامه شیوه تهیه و ارائه الگوی مشاهده ای به اختصار توضیح داده می شود.
الف - فیلم الگوی ماهر : به منظور تهیه فیلم الگوی ماهر،20 اجرای سرویس ساده والیبال یک والیبالیست ماهر فیلمبرداری و ضبط می شود، سپس این فیلم به عنوان الگوی ماهر برای گروه مربوط به نمایش در می آمد.
ب - فیلم الگوی در حال یادگیری:به منظور تهیه فیلم الگوی در حال یادگیری،در هر روز از مرحله اکتساب، از20 اجرای سرویس ساده والیبال یکی از آزمودنیهای گروه مشاهده الگوی ماهر به صورت تصادفی فیلمبرداری و سپس این فیلم به عنوان الگوی در حال یادگیری به گروه مربوط نشان داده می شود.
تجزیه و تحلیل توصیفی یافته ها
جدول 1 - . - 4 امتیازات نتیجه اجرای مهارت سرویس ساده والیبال در گروه مشاهده الگوی ماهر.
مرحله 1 مرحله پیش آزمون 2 مرحله پس آزمون 3 مرحله یادداری
