بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از پژوهش حاظر تعیین تأثیر تصویرسازی ذهنی توام با تمرین قدرتی بر عملکرد و یادگیری مهارت والیبال هست. به همین منظور از بین 100 دانش آموز دختر هنرستان رشته تربیت بدنی که واحد آمادگی جسمانی را پاس کرده اما واحد والیبال را اخذ نکردهاند و یا سابقه شرکت در رشته والیبال را نداشتهاند انتخاب شده و از بین آنها 30 نفر به طور نمونه انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه آزمایشی و کنترلی و تمرین قدرتی تقسیم شدند. و تحت یک دوره تمرینی در ده جلسه - هر جلسه 25 دقیقه ای - قرار گرفتند. بدین منظور از آزمون ایفرد برای سنجش نوآموزان استفاده شد. و شرکت کنندگان در پایان مرحله اکتساب نیز پرسشنامه تصویر سازی ذهنی را تکمیل کردند. در بررسی برابری واریانس نمونهها با توجه به مقدار به دست آمده sig که برابر با 0.710 هست و مقداری بزرگتر از 0.05 هست. لذا میتوان نتیجه گرفت که واریانس نمونهها همگن هست. در آزمون ANOVA در پیش آزمون در خروجی - جدول - 8 با توجه به مقدار به دست آمده sig که برابر0.000 هست و کوچکتر از 0.05لذا فرضیه صفر مبتنی بر برابری میانگین سه گروه میتواند برابر باشد. د رگروه سوم آزمون t با ضریب همبستگی برابر 0.8 است و تمرین قبل و بعد همبستگی خوبی دارند. و روی هم تأثیر می گذارند و میانگین با مقدار مورد آزمون تفاوت معناداری دارد و بعداز تمرین همراه با تصویر سازی متناسب بوده است. مقایسه این گروهها نشان میدهد که گروه کنترل هیچ پیشرفتی نداشته و گروه تصویرسازی ذهنی توانسته است در این دوره پیشرفت زیادی داشته باشد.
نتیجه گیری : تصویرسازی ذهنی میتواند در یادآوری تجربیات جسمانی نقش موثری ایفا نماید وبه بهبود عملکرد ورزشی بینجامد.
واژگان کلیدی: تصویرسازی ذهنی، تمرین قدرتی، مهارتهای والیبال، تمرین ذهنی، تصویرسازی
-1 مقدمه
والیبال ورزشی تیمی و بسیار مهیج است، که پیشینهای یکصد ساله دارد و ورزشی پرطرفدار است که تیمها به وسیله یک تور از هم جدا شده اند و توپی را با ضربه زدن میان دو تیم رد و بدل میکنند. هر تیم برای رد کردن توپ به سوی دیگر تور تنها اجازه سه بار ضربه زدن را دارد. تمرین ذهنی نیز یکی از روشهای بهبود اجرا در یادگیری حرکتی است. مطالعات نشان می دهند که تا به امروز مقاله های فراوانی در مورد اثر مفید تصویر سازی بر یادگیری حرکتی، روانشناسی ورزشی، بازتوانی حرکتی و غیره وجود دارد 3 - و. - 2
اثر مثبت تمرین ذهنی و آن هم به طور وسیع بر عملکرد در ورزش پذیرفته شده است . این مسئله هم توسط قهرمانان موفق و هم براساس یافتههای پژوهشی مورد حمایت قرار گرفته است .
در علم روانشناسی ورزش تمرینات ذهنی از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در فرآیند تمرینات ذهنی روانشناسان ورزش از روشهای مختلف عملکردی نظیر ارام سازی، تصویرسازی، هدف گزینی، خود گفتاری، بازخورد زیستی، مدیریت رفتار و نیمرخ عملکرد استفاده میکنند. اما در میان تمرینات ذهنی استفاده از تصویرسازی ذهنی حائز اهمیت بیشتری است . - 1 - روانشناسان ورزش ادعا میکنند که تصویرسازی ذهنی مهارت ورزشی، تمرکز و تحمل را به سرعت افزایش خواهد داد . - 8 - آنها میگویند که تجسم نه تنها عملکرد ورزشی را بهبود میبخشد بلکه انگیزش و لذت کلی از ورزش را نیز افزایش افزایش خواهد داد . - 11 - در زمینه تصویرسازی حرکتی تحقیقات گستردهای در حیطه رفتاری و عصب شناختی انجام گرفته است. در مجموع، دادههای رفتاری به خوبی دادههای حاصل از تصویربرداری مغزی1 و تحریک مغناطیسی جمجمه2 نشان میدهند که نواحی حرکتی مغز نقش مهمی در تصویرسازی دارند. اجرای یک تکلیف حرکتی و تصویرسازی آن خصیصههای عملکردی و زمانی متعدد مشابهی را نشان میدهند و به نظر میرسد قشر پیش حرکتی و ناحیه حرکتی ضمیمهای در هر دو نوع تمرین ذهنی و جسمانی درگیرند 21 - ، . - 22
کاربردهای متفاوتی برای تصویرسازی حرکتی در نظر گرفته شده است. تحقیقات نشان دادهاند که ورزشکاران در موقعیتهای ورزشی به منظور تسهیل مهارت و یادگیری راهبرد و اجرا، تعدیل شناخت مرتبط با خودکارآمدی، اعتماد به نفس، ارتقای تلاش و انگیزش و نیز تنظیم انگیختگی و اضطراب رقابتی و در نهایت مدیریت درد و بازتوانی از آسیب ورزشی تصویرسازی میکنند. تصوری سازی ذهنی با اهداف زیر به کار گرفته میشوند: مدیریت استرس با کاهش اسیب دیدگی ، مدیریت درد ، تصویر سازی درمان و بازتوانی حرکتی ، بازتوانی قدرت وانعطاف پذیری، افزایش سرعت درمان و افزایش اعتماد بنفس . - 24 - تصویرسازی جنبههای واقعی تکلیف، ظرفیت توجه باریک یا متمرکز را توسعه میدهد. این ظرفیت، عملکرد را از طریق تثخیر کل ظرفیت توجه، تسهیل می نماید. . - 9 -
والیبال نیز یکی از ورزشهای تیمی و محبوب است که با داشتن تمرین و مهارتهایی نظیر انواع سرویس و پاس و پنجه و ساعد و ... جذابیت خاصی در بین جوانان دارد. طبق نظریه تغییرپذیری تمرین و مهارت که بر پایه نظریه طرح واره اشمیت استوار است، تمرین انواع نتایج و پیامدهای حرکت با یک برنامه مشابه - مثلاً با استفاده از انواع پارامترها - مجموعه وسیعی از تجارب را فراهم خواهد آورد که قوانین یا طرحواره ساخته میشود . یادگیری حرکتیاصولاً یادگیری قوانین است نه یادگیری حرکات خاص . - 14 - مهارت سرویس یکی از مهارتهای مهم بازی والیبال است که به اعتقاد اکثر مربیان از عوامل موفقیت تیم است. در انجام موفقیت آمیز این مهارت نه تنها قابلیتهای بدنی بلکه مهارتهای ذهنی نیز اهمیت دارد. پژوهشگرانعمدتاً موافقاند که اولین مرحله یادگیری یک مهارت، فعالیت شناختی زیادی دارد - فینر و پسنر، 1976، جنتایل، 1987، 1978 و نیوول، 1985 - ، بیشتر این فعالیت به مسائل شناختی مربوط میشود، بنابراین طبیعی است که تمرین ذهنی برای کسانی مؤثر باشد که مهارت تازهای را میآموزند و یا مهارت قبلی را بازآموزی میکنند. تمرین ذهنی در مراحل اولیه میتواند بدون وجود فشار فعالیت بدنی به فرد کمک کند تا به بسیاری از سؤالات مربوط به اجرا پاسخ دهد 17 - ، 20، 16، . - 15 نتایج دو فرا تحلیل فلتز و لندرز و همچنین فلتز و همکاران - - 1988 نشان داد که تصویرسازی ذهنی بر عملکرد تأثیر مثبت دارد، ولی این تأثیر به اندازه تمرین جسمانی و یا ترکیب تمرین جسمانی و تصویرسازی ذهنی نیست . - 12 - قویترین انگیزه در پیشرفت انسان احساس لذت از مهارت خویش است. او تمایل دارد کاری را که در آن مهارت دارد به نحو مطلوب انجام داده و در آن پیشرفت چشمگیری داشته باشد - جی برونووسکی. - 1879 کسب مقام قهرمانی نیاز به کوشش دارد، برای رسیدن ورزشکار به این مرحله از پیشرفت و بهبود عملکرد وی و همچنین آزمایش استعداد بالقوه در او نیازمند عوامل متعددی میباشد که از نظر متافیزیک از همه امکانات باید استفاده نمود. برای اندازهگیری میزان پیشرفت در عملکرد و اجرای یک ورزشکار میتوان ار فرمول پیترتری - 1989 - 1 به شرح زیر استفاده کرد .
که این فرمول پیتر تری، عملکرد مطلوب تحت تأثیر آمادگیهای فنی، جسمانی، و روانی است که در این بین نقش آمادگی روانی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
این فرمول سه بخشی اهمیت آمادگی در تمام این حوزهها را روشن نموده و در صورت عدم رعایت هر یک از این 3 بخش عمل ورزشکار موفقیتآمیز نخواهد بود. بنابراین یک ورزشکار مستعد که دارای تکنیک مناسبی است در صورت عدم آمادگی جسمانی یا روانی، عملکرد مطلوبی نخواهد داشت . - 10 -
تمرین ذهنی یکی از روشهای بهبود اجرا در یادگیری حرکتی است . - 23 - تصویرسازی ذهنی که ریچاردسون - 1963 - ان را آگاهی شبه حسی و تجربی شبه ادراکی در شرایطی که محرک واقعی ایجاد کننده تجربه حسی و ادراکی وجود ندارد تعریف کرده است. یکی از انواع مهارتهای ذهنی است که در یادگیری مهارت حرکتی، مرور مهارت خاص، بهبود اعتماد بنفس و کنترل اضطراب و انگیختگی و... نقش بسزایی دارد . - 4 - وازن - 2014 - بر این باور است که امادگی روانی در ورزش ، از مهمترین بخش های فرایند امادگی کلی بازیکنان محسوب میشود که با توجه به توانایی و ظرفیت بازیکنان برای تقویت مهارت ها و توانایی به کارگیری مهارت های روانی تمرکز و توجه ، تصویر سازی و بر انگیختگی اولیه و تقویت انگیزش در حین اموزش مهارتهای روانی انجام میشود - - 25 و بلومنستین و لیدور - 2015 - معتقد هستند که امادگی روانی بخشی ازاماده سازی بازیکنان برای شرکت در مسابقات ورزشی است - 26 - واشمیت - 2005 - بیان کرد تصویرسازی ذهنی روش موثری برای مرور مهارتهاست. این تمرینتقریباً در هر زمانی انجامپذیر است و به هیچ وسیلهای احتیاج نیست . - 5 - مک موریس - 2004 - اظهار کرد تصویرسازی ذهنی نیز مانند تمرین بدنی باعث ایجاد مدلی از مهارت در سیستم عصبی مرکزی میشود. بنابراین یادگیری سیستم عصبی مرکزی در زمان فکر کردن درباره چیزیکاملاً یتقریباً شبیه وقتی است کهواقعاً ان تکلیف انجام شده باشد . - 6 - ولف و همکاران - 1990 - کاهش فراوانی نسبی بازخورد در طی تمرین بدنی را مفید دانستند. آنان اعتقاد داشتند که تصویرسازی ذهنی به دلیل عدم دریافت بازخورد مانند تمرین بدنی بدون بازخورد عمل کرده. بنابراین بر استفاده از تصویرسازی در کنار تمرین بدنی تاکید داشتند. . - 7 - زینسر 2014 - - معتقد بودکه داشتن سطح بالایی از مهارت خودگویی ، خود کارامدی افراد را در کسب مهارت ها ، ایجاد و خلق و تغییر خلق ، کنترل تلاش و متمرکز سازی انرژی روانی را افزایش میدهد - . - 27 به عقیده مگیل - 2004 - تصویرسازی ذهنی در مرحله اول یادگیری مهارت که فرآیند شناختی غالباند مؤثر است. بنابراین تمرین تصویرسازی ذهنی برای کسانی مؤثرتر است که مهارت تازهای را یاد میگیرند یا مهارت کهنهای را بازآموزی میکنند. تصویرسازی ذهنی میتواند بدون فشار فعالیت بدنی به فرد کمک کند تا بسیاری از مشکلات را حل کند . - 4 - تحقیق حاظر به منظور روشن کردن اثر تصویرسازی به همراه تمرینات قدرتی بر عملکرد و یادگیری مهارتهای والیبال انجام شد. فرضیه تحقیق بدین صورت است که تمرین تصویرسازی ذهنی و تمرینات قدرتی هر دو نمرات نوآموزان یا دانشآموزان مبتدی را در آزمون اکتساب و یادداری و انتقال نسبت به گروه کنترل افزایش خواهد داد. فرضیه متعاقب این بود که تصویرسازی ذهنی به دلیل نوآموز بودن آزمودنیها پیشرفت بیشتری را نسبت به گروه کنترل باعث خواهد شد.
