بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف سوپر جاذب بر جذب برخی عناصر غذایی در گیاه هویج آزمایشی در قالب بلوک کامل تصادفی با پنج سطح سوپر جاذب 0 - ، 0/5، 1، 1/5، 2 گرم در کیلوگرم خاک - در چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد کاربرد سوپر جاذب بر روی برخی عناصر غذایی غده هویج در سطح یک درصد تأثیر معنیداری دارد. کاربرد سوپر جاذب در سطح 2 گرم در کیلوگرم خاک نسبت به سطح صفر سبب افزایش نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم در غده هویج شد. بهطوریکه غلظت نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم غده هویج نیز در تیمار 2 گرم سوپر جاذب بر کیلوگرم خاک هرکدام به ترتیب 1/19، 1/38، 1/53، 1/38 و 1/69 برابر نسبت به شاهد افزایش نشان دادند.
واژگان کلیدی: سوپر جاذب ، غلظت عناصر NPK ، هویج
مقدمه
هویج با نام علمی Daucus carota L گیاهی علفی و دوساله است که به خانوادهی چتریان تعلق دارد. این گیاه از مهمترین سبزیها ریشهای غنی از ترکیبات فعال زیستی مثل کاروتنوئیدها و فیبرهای رژیمی با مقادیر مناسبی از چندین ترکیب فراسودمند دیگر میباشد . - 6 - هویج به تغییرات محیطی ازجمله تنش خشکی بسیار حساس است و وقوع این تنش در هر مرحلهای از رشد عملکرد اقتصادی آن را تحت تأثیر شدید قرار میدهد . - 8 - هیدروژل ها، پلیمرهایی با پیوندهای عرضی هستند و یا به عبارتی گروهی از شبکههای پلیمرند که زنجیرههای آن با اتصالات عرضی به یکدیگر متصل شدهاند و به دلیل خصوصیات یونی و نوع به همپیوستگی آنها در ساختار پلیمر حفرههایی به وجود میآید که باعث میشود مقدار زیادی آب و محلولهای آبی را بدون اینکه در آنها حل شوند، به خود جذب نمایند . - 2 - این مواد بیبو، بیرنگ و بدون خاصیت آلایندگی خاک، آب و بافت گیاه میباشند. سوپر جاذبها هرگز به مواد اولیه خود برنمیگردند، در شرایط یونی و میکروبی خاک به آرامی تجزیه میشوند و سرانجام به آب، دی اکسید کربن و ترکیبات نیتروژن دار غیرسمی از جمله آمونیاک تبدیل میگردند و به ماده آلی خاک اضافه میشوند . - 5 - در تحقیقی تأثیر زئولیت و هیدروژل بر ویژگیهای هیدرولیکی خاک و شاخصهای رشد خیار درختی در شرایط شوری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد کاربرد هیدروژل موجب افزایش قابل ملاحظه غلظت عنصر پتاسیم در خاک و گیاه داشت . - 4 - از طرفی در تحقیق دیگری پژوهشگران گزارش کردند که اصلاح کننده زئولیت از طریق بهبود در ظرفیت تبادل کاتیونی خاک منجر به دسترسی بهتر و آسان تر سورگوم به آب و عناصر غذایی به ویژه نیتروژن شده و در نتیجه رشد رویشی بوته افزایش داشته است . - 1 -
مواد و روشها
برای بررسی تأثیر سطوح مختلف سوپر جاذب بر جذب برخی عناصر غذایی در غده هویج آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار مصرف سوپر جاذب بلور آب S0 - A، S0/5، S1، S1/5، - S2 به ترتیب شامل صفر - شاهد - ، 0/5،1، 1/5 و2 گرم سوپر جاذب در کیلوگرم خاک در چهار تکرار در شرایط گلخانهای به مدت 4 ماه اجرا گردید. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد استفاده در جدول - 1 - آمده است.
جدول .1 برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک مورد آزمایش
کشت بذر هویج در اردیبهشتماه سال 1396 انجام شد. در هر گلدان 10 بذر هویج کاشته و بعد از سبز شدن و استقرار گیاه به 3 بوته تنک گردید. به مدت چهار ماه گلدانها با دور آبیاری 5 روز بهصورت وزنی آبیاری شدند. در پایان دوره رشد برداشت انجام شد. همچنین هرکدام از نمونههای غدههای هویج بهطور جداگانه در آون با دمای 75 درجه سانتیگراد تا رسیدن به وزن ثابت قرار داده شدند. بعد از این مرحله نمونههای گیاهی توزین و با آسیاب برقی بهصورت پودر درآمده، سپس یک گرم از نمونه پودر شده در دمای 550 درجه سانتی گراد در کوره الکتریکی خاکستر شد. سپس در پنج میلیلیتر اسیدکلریدریک دو نرمال حل گردید. محلول موجود پس از عبور از کاغذ صافی به حجم نهایی 50 میلیلیتر رسانده شد. درنهایت از این محلول برای اندازهگیری غلظت فسفر به روش آمونیوم مولیبدات وانادات، پتاسیم به روش شعله سنجی، نیتروژن به روش کجلدال و تعیین کلسیم و منیزیم به روش کلسیمتری استفاده شد.
برای تجزیه آماری از نرمافزارهای Spss Version 22 و Excel استفاده شد. مقایسه میانگین صفات با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد انجام گردید.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس جدول - 2 - نشان میدهد که کاربرد پلیمر سوپر جاذب بر جذب عناصر غذایی در غده هویج در سطح یک درصد اثر معنیداری دارد.
جدول .2 تجزیه واریانس تأثیر سطوح مختلف پلیمر سوپر جاذب بر جذب برخی عناصر غذایی غده هویج
غلظت نیتروژن غده هویج
مقای سه میانگینها در جدول - 3 - ن شان دهندهی این ا ست که با افزایش سوپر جاذب میزان نیتروژن غده هویج افزایش یافته ا ست. بالاترین غلظت نیتروژن غده هویج در تیمار 2 گرم سوپر جاذب در کیلوگرم خاک با میانگین 2/36 درصد و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد با میانگین 1/96 در صد م شاهده شد. بهکارگیری سوپر جاذب سبب افزایش د ستر سی گیاه به آب و درنتیجه باعث نگهداری آب بیشتر درون بافتها بهخصوص بافت برگ میشود. این امر موجب افزایش توان فتوسنتزی در گیاه و به طبع آن عملکرد بالاتر میشود و درنهایت میتواند میزان عملکرد غده هویج را نیز بالا ببرد . - 7 -
جدول .3 مقایسه میانگین اثر سطوح مختلف پلیمر سوپر جاذب بر جذب برخی عناصر غذایی غده هویج
غلظت فسفر غده هویج
مقایسه میانگینها در جدول - 3 - نشان میدهد که افزودن سوپر جاذب به خاک، غلظت فسفر غده هویج را در تمام تیمارها در مقایسه با تیمار شاهد بهطور معنیداری افزایش داده است. بهطوریکه غلظت فسفر غده هویج از 0/26 در تیمار شاهد به 0/36 در تیمار 2 گرم زئولیت در کیلوگرم خاک افزایش یافت. ولی بین تیمارهای S2، S1/5 و S1 ازنظر آماری اختلاف معنیداری دیده نشد. با کاربرد اصلاحکننده پلیمر سوپر جاذب میتوان نتیجه گرفت که وجود رطوبت مناسب و هوای کافی باعث افزایش جذب بیشتر عناصر غذایی در گیاه شده است. کاربرد سطوح مختلف اصلاحکنندهها به علت بهبود شرایط فیزیکی و شیمیایی و زیستی خاک، رشد و توسعه بهتر ریشهها و بالطبع بهبود وضعیت تغذیه گیاهان موجب افزایش جذب عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر، آهن، منگنز، مس و روی توسط غده هویج شد.
غلظت پتاسیم غده هویج
مقایسه میانگینها در جدول - 3 - نشاندهندهی این است که با افزایش سوپر جاذب میزان پتاسیم غده هویج افزایش یافته است. بالاترین غلظت پتاسیم غده هویج در تیمار 2 گرم سوپر جاذب در کیلوگرم خاک و کمترین مقدار آن در تیمار شاهد مشاهده شد. بهطوریکه غلظت پتاسیم در تیمار 2 گرم سوپر جاذب در کیلوگرم خاک 1/53 برابر نسبت به تیمار شاهد افزایش داشته است. از طرفی بین تیمارهای S1/5 و S2 از نظر آماری اختلاف معنیداری دیده نشد. نتایج به دست آمده با نتایج کاغذچی - 1389 - همخوانی دارد.
غلظت کلسیم و منیزیم غده هویج
مقایسه میانگینها در جدول - 3 - نشاندهندهی این است که با افزایش سوپر جاذب میزان کلسیم و منیزیم غده هویج افزایش یافته است. بالاترین غلظت کلسیم و منیزیم غده هویج در تیمار 2 گرم سوپر جاذب در کیلوگرم خاک با میانگین به ترتیب 1/55 و 1/37 درصد و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد با میانگین به ترتیب 1/12 و 0/81 درصد مشاهده شد. بنا به اظهار برخی از محققان سوپر جاذبها با دارا بودن قابلیت بالای ظرفیت تبادل کاتیونی قادرند علاوه برجذب زیاد آب، کاتیونهای مؤثر و مفید در رشد گیاه را در خود جذب و با جلوگیری از هدر رفتن آنها این مواد را در موقع لزوم در اختیار گیاه قرار داده و باعث رشد گیاه شوند . - 3 -
