بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور ارزیابی اثر کود زیستی و شیمیایی فسفره و کاربرد سوپر جاذب بر برخی خصوصیات فیزیکی نخود آزمایشی در سال زراعی 1393 - 1394 در شهرستان دلفان استان لرستان اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی به صورت تلفیق کود شیمیایی فسفره - از منبع سوپر فسفات تریپل - و کود زیستی فسفره - فسفاته بارور- - 2 در چهار سطح 0 - ، 50، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار - و ماده سوپر جاذب 0 - و 250 کیلوگرم در هکتار - بود. خواص فیزیکی دانه نخود شامل ابعاد هندسی، قطر میانگین هندسی، ضریب کرویت و حجم دانهها در نظر گرفته شد و در چهار سطح 10 - ، 15، 20 و 25 درصد بر مبنای وزن تر - اندازه گیری و محاسبه شد. بر اساس نتایج بهدستآمده از جدول مقایسه میانگینها اثر رطوبت در سطح 25 درصد برمبنای وزن تر بیشترین اثر را بر خواص فیزیکی اندازه گیری شده دانه داشت و باعث افزایش میزان آنها شد. مصرف 75 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی همراه با تلقیح بذر با کود زیستی نیز دارای بیشترین مقدار در تمامی خواص فیزیکی اندازهگیری شده دانه، جز ضریب کرویت بود.
کلمات کلیدی: خواص فیزیکی، سوپر جاذب، کود شیمیایی زیستی، نخود.
مقدمه
نخود - Cicerarietinum L. - یکی از مهمترین گیاهان خانواده بقولات است که از اهمیت غذایی بالایی برخوردار است و میتواند منبع مهمی در تأمین پروتئین موردنیازخصوصاً در جوامع فقیر و کمتر توسعهیافته باشد - Chavan et al, 1986 - . نخود از حبوباتی است که به علت تثبیت ازت خاک، توانائی رشد در مناطق گرم و خشک و داشتن فواید بسیار در تناوب با غلات نقش مهمی در تناوب زراعی و اصلاح زمینهای زراعی دارد کشت نخود در اکثر نقاط ایران بهاستثنای سواحل دریای خزر کموبیش معمول است. - مجنون حسینی، . - 1377 خصوصیات فیزیکی و مکانیکی مواد کشاورزی اطلاعات اولیه و ضروری جهت طراحی ماشینآلات، ساختار و کنترل آنها در تولید، حملونقل و فرآوری میباشند. این خصوصیات تأثیر عمدهای روی عملکرد و بازده ماشینها و دستگاههای خطوط فرآوری دارند - حیدری و عباسپور، . - 1387
پیشبینیها نشان میدهد که بیش از 50 درصد از افزایش تولید در کشاورزی به کاربرد کودهای شیمیایی مربوط میشود. درگذشته بیشتر کودها برای افزایش عملکرد در واحد سطح بهمنظور افزایش تولید محصول مورداستفاده قرار میگرفتند،اما اخیراً از بعضی کودها بهمنظور رفع کمبود ویتامینها و مواد معدنی در بدن انسان و دام استفاده میشود - مظاهری نیا، . - 1390
برخی محققان اظهار داشتند که مصرف کودهای زیستی حاوی باکتریهای تثبیتکننده نیتروژن و باکتریهای حلکننده فسفات خاک علاوه بر بهبود عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم پیروز موجب تعدیل تنش کم آبیاری و کاهش اثر منفی آن شده است - ربیعیان و همکاران . - 1388
یکی از راههای مورد نظر محققان کشاورزی، استفاده از مواد اصلاحکننده و افزودنی به خاک است. کاربرد و اختلاط مواد پلیمر سوپر جاذب میتواند مقادیر متفاوتی آب را در خود ذخیره و قابلیت ذخیرهسازی و نگهداری آب را در خاک موردنظر افزایش دهد و درنهایت در مواقع کمآبی، آب موردنیاز گیاه در اختیارش قرار داده و سبب ارتقا رشد آن شود - اله دادی، . - 1381همچنین مصرف سوپر جاذب در لوبیا قرمز سبب افزایش مادهی خشک و افزایش مقاومت به خشکی در این گیاه میشود . - Harave,2002 -
آزمایش حاضر باهدف تأثیر تلفیق کودهای زیستی - فسفاته بارور- - 2 و شیمیایی فسفره - سوپر فسفات تریپل - و ماده سوپر جاذب بهمنظور ارزیابی اثر کود زیستی و شیمیایی فسفره و کاربرد سوپر جاذب بر برخی خصوصیات فیزیکی نخود زراعی در سال زراعی 1393 - 1394 در شهرستان دلفان استان لرستان صورت گرفت.
مواد و روشها
بذرهای نخود موردنیاز رقم آزاد برای انجام آزمایش ها از مرکز تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه تهیه شد و به این صورت که مقدار50،75و150 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل + تلقیح بذر با کود زیستی فسفاته بارور 2 به آن داده شده است در مزرعه ای در روستای شهن آباد شهرستان دلفان استان لرستان کاشت و برداشت شده است و سپس بر روی نخود برداشت شده آزمایشها صورت گرفته است. که پس از تهیه، دانه ها از مواد خارجی جداشده و سعی شد که نمونههایتقریباً یکنواخت برای انجام آزمایشها انتخاب گردد. برای تعیین درصد رطوبت اولیه نمونههای بذر نخود تهیهشده، نمونهها به مدت 24 ساعت در دمای 103 تا 105 درجه سانتیگراد در خشککن قرار گرفت. رطوبت اولیه نمونه بذرهای نخود بر مبنای وزنتر از روابط متداول و بر اساس استانداردهای موجود اندازهگیری شد. برای انجام آزمایشهای مختلف در مقادیر رطوبت موردنظر و سطوح بالاتر 10 - ، 15، 20 و 25 درصد - و مقدار آب مقطر موردنیاز برای اضافه کردن به نمونههای اولیه بذرها از رابطه - 1 - محاسبه شد.
در رابطه ی - Q - 1 :جرم آب اضافه شده بر حسب کیلوگرم،:Wi جرم اولیه نمونه بر حسب کیلوگرم، : mi محتوای رطوبتی اولیه نمونه بر پایه خشک، mf :رطوبت نهایی نمونه بر پایه خشک می باشد. - . - Balasubramanian,2001
پس از محاسبه مقدار آب لازم و اضافه کردن آب به نمونهها، آنها را درون کیسههای پلاستیکی مخصوص ریختیم و به هم میزدیم و رطوبت تعادلی پس از حداقل دو هفته به دست آمد. بهمنظور جلوگیری از جوانه زدن دانهها بهویژه نمونههای مرطوب، تمامی نمونهها تا قبل از آزمایش در درجه حرارت کمتر از 4 درجه سانتیگراد نگهداری شدند.
خواص فیزیکی
ازجمله خواص فیزیکی که در این تحقیق در سطوح مختلف کود فسفر، ماده سوپر جاذب و رطوبت محصول اندازهگیری شده و موردبررسی قرار گرفتند، عبارتاند از طول، عرض، ضخامت، قطر میانگین هندسی، ضریب کرویت و حجم. ابتدا ابعاد بذر شامل سه بعد محوری دانه نخود شامل طول L، عرض W و ضخامت T که با استفاده از کولیس دیجیتالی مدل - - TES-1340 بهدقت 0/01 میلیمتر اندازهگیری خواهد شد سپس با استفاده از روابط متداول قطر میانگین هندسی، ضریب کرویت و حجم دانهها محاسبه شد.
تنوع زیادی در اندازه ابعاد فیزیکی محصولات کشاورزی مشاهده میشود. روش متداول برای توصیف اندازه غلات، بذرها، میوهها تعریف سه بعد قطر بزرگ a، قطر متوسط b و قطر کوچک c است. در صنعتمعمولاً از عبارات قطرهای بزرگ و متوسط و کوچک بهندرت استفاده میشود. برای غلات و بذرها، اغلب واژههای طول L، عرض W و ضخامت T به ترتیب بهجای قطرهای بزرگ، متوسط و کوچک به کار میرود. امروزه در بعضی منابع بهجای سه بعد از یک بعد واحد مانند قطر میانگین هندسی یا قطر معادل - de - استفاده میکنند که از رابطه - 2 - به دست میآید :. - Mohsenin, 1986 -
ضریب کرویت یکی دیگر از روشهایی است کهعموماً برای کمی کردن اختلاف در شکل غلات و بذرها به کار میرود. ضریب کرویت یکی از شاخصهای تعیین شکل جسم است و نشاندهنده میزان شباهت شکل یک جسم به کره باشد شکل محصولات
