بخشی از مقاله
چکیده:
در این تحقیق با استفاده از سوپر جاذبهای داخلی ساخت پژوهشگاه پلمیر ایران قصد افزایش کارایی آب به میزان 2 تا 4 برابر آن در بسترهای جنگلکاری حوزههای آبخیز را داریم، که بر مبنای آن 4 سطح سوپر جاذب - صفر، 40، 80، 120 گرم - در عمق 10 تا 50 سانتی متری خاک و مخلوط با کل خاک چاله به قطر 50 سانتی متر، 2 سطح دور آبیاری با 10 و 20 روز زمان حد فاصل آبیاریها و 2 سطح حجم آبیاری 10 و 20 لیتر برای هر نهال در قالب یک طرح فاکتوریل 4×2×2 کامل تصادفی و در 9 تکرار و به مدت 4 سال انجام شد. در حالت معمول برای هر نهال در فاصله 20 اردیبهشت تا 30 مهر ماه مقدار 20 تا 30 لیتر آب به فواصل 7 تا 10 روز برای آبیاری نهالها، مورد استفاده قرار می گیرد. در فواصل 3 و 6 و 9 روز از زمان آبیاری رطوبت خاک در عمق صفر تا 30 و صفر تا 50 سانتی متر برداشت شد و نتایج با هم مورد مقایسه قرار گرفت، نتایج حاصله نشان می دهد که اختلاف معنیداری بین تیمارهای 120 و 80 گرم پلیمر و شاهد در سطح %1 وجود دارد. بطوریکه، با افزایش فاصله آبیاری مقدار رطوبت در تیمارهای با دور آبیاری 20 روز و حجم 20 لیتر آب از نظر رطوبت خاک هیچ اختلاف معنیداری با تیمارهای شاهدی که در مدت 10 روز 20 لیتر آب دریافت کرده نداشته. بدین معنی که سوپر جاذب موجود در خاک باعث گردیده که با دو برابر شدن دور آبیاری تفاوت معنیداری بین شاهد و تیمارهای دارای سوپر جاذب نباشد، این موضوع با افزایش سوپر جاذب خاک بهتر نمایان میشود. در این تحقیق ثابت شده که با افزایش سوپر جاذب هر چه زمان آبیاری طولانیتر شده و دور آبیاری افزایش پیدا کرده است، مقدار رطوبت خاک در مقایسه با شاهد بیشتر بوده و حتی در سطح یک درصد معنیدار شده است.
کلید واژه: سوپر جاذبها، جاذب رطوبت، افزایش راندمان مصرف آب، استقرار گیاهان، نهال کاج
مقدمه و هدف
آب یکی از مهمترین عوامل در رشد و نمو گیاهان و بخصوص استقرار اولیه آنها محسوب میشود. این موضوع بخصوص در شرایط خشک و نیمه خشک بدلیل کمبود ریزشهای جوی و افزایش نسبی تبخیر و تعرق بیشتر است، از سوی دیگر با توجه به راندمان نسبتاً پایین آبیاری آبهای قابل دسترسی در طی چند سال اولیه و تلفات بالای آب تا حدود 60 درصد، در کشتهای سنتی، نیاز مبرم به افزایش کارایی آب احساس میشود. این موضوع جهت استقرار گیاهان بخصوص در 3 تا 5 سال اولیه و بویژه در بسترهای انتخاب شده برای جنگلکاری و نهالکاری حوزههای آبخیزدار بسیار ضروری محسوب میشود.
در پژوهش حاضر با بررسی اثرات سوپرجاذبها بر راندمان آبیاری، افزایش زمان یا دور آبیاری و منحنی رطوبتی خاک، مقدار تأثیر کاربرد مواد مصرفی جاذب رطوبت در افزایش قدرت نگهداری آب در خاک و تأثیر آنها در کاهش
هزینههای آبیاری و افزایش راندمان آبیاری، بعنوان اهداف اصلی تعیین گردید. البته تحقیقات مختلفی توسط محققین ایران و خارجی با استفاده از مواد جاذبالرطوبت گوناگون مثل آلوازورب، پرلیت، ایکتا، هیدروپلاس، پلیاکریل امید و ... بر روی نهالها و گیاهان نباتات مختلفی چون زیتون، آتریپلکس، آفتابگردان، سویا و فضای سبز انجام گرفته و هر کدام به نتایج مثبتی در خصوص کاهش دورههای آبیاری و مقادیر هر دوره آبیاری رسیدهاند.
موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای منطقه
منطقه مورد نظر در فاصله 70 کیلومتری شمال غرب تهران و در 5 کیلومتری شمال شهرستان هشتگرد واقع شده است.
متوسط بارندگی بر اساس اطلاعات 4 ایستگاه موجود در حوالی منطقه و با توجه به رابطه رگرسیونی ارتفاع با بارندگی به حدود 295 میلیمتر میرسد. میانگین روزانه دما در طی سال حدود 9/6 درجه سانتیگراد و معدل حداکثر درجه حرارت روزانه 14/3 و حداکثر مطلق دما 35 درجه سانتیگراد در تیر ماه است. حداقل مطلق دما 17/5 درجه سانتیگراد در بهمن ماه اتفاق افتاده است. رطوبت نسبی منطقه حداکثر به 38/5 و حداقل به 8/9 درصد میرسد. در 10
ماه از سال باد غالب از جنوب شرقی با فراوانی 10 درصد در دی ماه، تا 22/8 درصد در تیر ماه بوده و در اردیبهشت و خرداد باد غالب غربی است. میانگین سالانه تبخیر و تعرق پتانسیل 1783 میلی متر و متوسط مجموع تبخیر و تعرق پتانسیل با روش تشعشع 1407 میلیمتر برآورد شده است. اقلیم منطقه مورد نظر با استفاده از روش آمبرژه جزء اقلیم ارتفاعات است.
رژیم رطوبتی منطقه Xeric و رژیم حرارتی آن Mesic است. خاکهای منطقه از نظر تقسیمبندی جزو خاکهای Typic xerorthents هستند و از نظر فامیل جزو خاکهای Typic xerorthents, Loamy skeletal, mixed - Calcareous - mesic میباشند که ذیلاً خصوصیات پروفیل آن به صورت اجمالی ارائه شده است.
افق :A
این افق Ochric epipedon بوده که ضخامتی در حدود 12 سانتیمتر دارد. مقدار کربن آلی این افق 0/35 درصد بوده و هدایت الکتریکی آن 0/52 دسی زیمنس بر متر است. واکنش خاک قلیائی و برابر 7/9 میباشد. بافت خاک لوم ودرصد سنگریزه سطحی تاحدود15درصد میرسد.درصدکربنات کلسیم 12/5 درصد و مقدار گچ درخاک ناچیز است.
افق :C
این افق از 12 تا حدود 22 سانتیمتری سطح خاک واقع شده است. هدایت الکتریکی آن 0/61 دسی زیمنس بر متر بوده و واکنش خاک کاملاً قلیائی و برابر 8/3 میباشد. بافت خاک لوم شنی و درصد سنگریزه تا 25 درصد نیز
میرسد. درصد کربنات کلسیم 18 و مقدار گچ بسیار ناچیز است.
مواد و روشها
