بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی تاثیر سطوح مختلف کود گوگرد بر وضعیت pH خاك جعبه نشا و رشد گیاهچه برنج رقم طارم هاشمی آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار در سال 90 انجام شد. تیمار ها شامل =S0 شاهد یا بدون مصرف کود گوگرد،=S1 مصرف 50 گرم کود گوگرد؛ =S2 مصرف 100 گرم کود گوگرد و =S3 مصرف 150 گرم کود گوگرد در 100کیلو گرم خاك بود. نتایج نشان دادکه میزان pH خاك جعبه نشا با افزایش طول دوره گیاهچه اي کاهش یافته است ولی مصرف کود گوگرد باعث کاهش بیشتر pH خاك جعبه نشا شده و این تفاوت در سطح آماري 5٪ به روش دانکن معنی دار است. میزان کاهش بین 6-4 درصد برآورد شده است. مصرف کود گوگرد باعث افزایش بیشتر رشد ریشه در مقایسه با اندام هوایی گیاهچه برنج شده است.
کلمات کلیدي: جعبه نشاء، گیاهچه برنج، رشد، pH
مقدمه
کشت مکانیزه امري بدیهی در زراعت برنج در کشور خواهد بود. اولین مرحله آن تهیه نشا توسط جعبه هاي مخصوص خزانه نشاست که تنظیم pH خاك و نحوه نگهداري آن از اهمیت ویژه اي برخوردار است. از طرف دیگر گوگرد پنجمین عنصر ضروري مورد نیاز گیاه است .گوگرد یک جزء تشکیل دهنده اسیدهاي آمینه ضروري - سیستئین، متیونین و سیستئین - میباشد که در تولید کلروفیل دخیل هستند.همچنین در ترکیب اسیدهاي آمینه گیاهی مثل تیامین و بیوتین وجود دارد و هر دوي این اسیدآمینهها در سوخت و ساز هیدرات کربن دخیل هستند. گوگرد همچنین در برخی واکنشهاي اکسایش- احیاء شرکت دارد. تحرك گوگرد در گیاه کمتر از تحرك نیتروژن میباشد، به طوري که علائم کمبود آن ابتدا در برگهاي جوان ظاهر میشود - میرنیا و همکاران، . - 1384
در نواحی مرطوب سرچشمهي اصلی گوگرد خاكها را، گوگرد آلی تشکیل میدهد و مقدار آن بستگی به مقدار مواد آلی خاك و مدیریت مزرعه از نظر افزودن کودهاي آلی به خاك دارد. یکی از راههایی که خاك میتواند گوگرد کسب کند دریافت کودهاي شیمیایی است .گوگرد مانند نیتروژن از چهار طریق از خاك خارج میشود: -1 برداشت توسط گیاه - 2 آبشویی -3 فرسایش -4تلفات گاز ي - سالاردینی، . - 1371 مهمترین علامت کمبود گوگرد در گیاهان رنگ پریدگی و کوتاهی و کوچکی بوته است. ساقه هاي گیاهان مبتلا کوتاه تر و نازك تر از معمول است و بیشتر چوبی هستند. سطح برگ کوچک و تعداد برگها کم میشود.
براي تولید گیاهچههاي برنج واکنش محیط کشت باید تا حدودي اسیدي باشد. در تولید گیاهچهها در بستر خزانه pH بستر خزانه میتواند همانند pH زمین اصلی در حدود 6 باشد. اما در شرایطی مانند جعبهي نشا که حجم خاك بستر و ناحیه توسعه ریشه محدود است، خاك باید اسیدي تر باشد . - 3 -
هوشیکاوا - 1989 - طی آزمایشی گیاهچههاي جوان در نمونهي خاكهایی که pH آنها در هنگام بذرکاري در مقادیر 4، 5، 6 و 7 تنظیم شده بودند رشد یافتند، به این تتیجه دست یافتند که گیاهچههاي سبز شده در کرتی که pH آن 5 بود بهترین وضعیت رشد را داشتند . در pH هاي پایین تر ارتفاع بوته افزایش یافته و سن برگ نیز به سرعت افزایش یافت. اما در pH = 4 گیاهچههاي برنج تا حدودي دوکی شکل شدند و گیاهچههاي مربوط به pH = 5 افزایش وزن خشک بیشتري را نشان دادند. - هوشیکاوا، . - 1989 هدف این تحقیق بررسی نقش مصرف گوگرد در وضعیت اسیدیته خاك جعبه نشا و نحوه رشد گیاهچه هاست چون کشاورزان شالیکار شمالی معمولا از خاك مزرعه بدون مصرف گوگرد جهت رشد نشاها استفاده می کنند.
خاك برداري نمونه عمق
مواد و روشها
خاك جعبهي نشا از بستر باغ تهیه و الک شدسپس. با کود دامی کاملاً پوسیده به نسبت 1 به 10 مخلوط و همچنین با قارچ کش »کاربندازیم« آغشته و مخلوط شد.براساس نتایج آزمون، خاك جعبهي نشا داراي بافت لومی وpH= 7/9 بوده است - جدول . - 1
جدول -1 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك جعبه نشا
تیمار ها شامل : =S0 شاهد یا بدون مصرف کود گوگرد، =S1 مصرف 50 گرم کود گوگرد، =S2 مصرف 100 گرم کود گوگرد و =S3 مصرف 150 گرم کود گوگرد به ازاي 100 کیلو گرم خاك جعبه نشاء بود. آزمایش داراي سه تکرار و 12جعبه نشا بود که در قالب طرح کامل تصادفی در سال90 اجرا شد.پس از آماده سازي جعبه نشا، مقدار 180 گرم بذر جوانه زده طارم هاشمی را در هر جعبه نشا بذر پاشی نموده، سپس خاك نرم و الک زده را روي بذرها درون جعبه ریخته و جعبههاي نشا را در گرمخانه با رطوبت نسبی بالاي 80 درصد و دماي بالاي 20 درجه سانتیگراد قرار داده تا بعد از 2 روز ساقه چه از خاك بیرون زده و جعبهها داخل خزانه قرار گرفتند. آبیاري، تا لبهي جعبه نشا انجام گرفته و روي خزانه را با نایلونی پوشش داده و دماي آب و دماي داخل خزانه تنظیم شد. میزان pH محلول خاك در هر تیمار؛ طول ریشه و گیاهچه 10 نشاء ازهر جعبه در سه مرحله اندازه گیري شد. پس از جمع آوري داده ها با نرم افزار SAS تجزیه و مقایسه میانگین به روش دانکن انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصله از تجزیه واریانس pH خاك طی جدول - 2 - نشان داد که آزمایش pH خاك در 10 و 20 روز پس از اعمال کودگوگرد به خاك، در سطح 1درصد معنیدار بود - - P<0.01، ولی در 30 روز پس از اعمال کودگوگرد در سطح 5 درصد معنیدار بود - . - P<0.05
جدول -2 تجزیه واریانس pH خاك جعبه هاي نشا در زمانهاي متفاوت
با توجه به جدول - - 3 آزمون چند دامنهاي دانکن در آزمایش pH خاك پس از 10 روز اعمال کوددهی تیمار شاهد بیشترین pH با مقدار 7/8 و تیمار کودي جعبه نشا 150 گرم - S3 - کمترین مقدار pH با 7/34 بدست آمد. تفاوت از این نظر 0/46 بود که سطح معنیداري را نشان میدهد - . - P<0.05
جدول -3 مقایسه میانگین pH خاك جعبه نشا در سطوح مختلف گوگرد در زمانهاي متفاوت
در هر ستون مقایسه میانگین به روش دانکن که داراي حداقل یک حرف مشترك میباشند، در سطح 5درصد معنیدار نمیباشند.
پس از 20 روز اعمال کوددهی تیمار شاهد بیشترین pH به مقدار 7/75 و تیمار کودي 150 گرم کمترین pH به مقدار 7/25 حاصل شد و تفاوت این دو تیمار 0/5 بود . در تاریخ 30 روز پس از اعمال کوددهی تیمار شاهد با بیشترین pH به مقدار 7/6 و تیمار کودي 150 گرم کمترین pH به مقدار 7/2 حاصل شد و تفاوت این دو 0/4 میباشد. با مفایسه وضعیت pH در نمونه خاك و تیمار شاهد ملاحظه می شود در جعبه نشا با رشد گیاهچه بتدریج میزان pH خاك کاهش یافته است ولی مصرف کود گوگرد باعث کاهش بیشتر pH خاك جعبه نشا شده و این تفاوت در سطح آماري 5٪ به روش دانکن معنی دار است - جدول . - 2با افزایش مصرف کود گوگرد میزان کاهش بر اساس سطح تیماري بین 6-4 درصد برآورد شده است - جدول . - 3
