بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر محلول پاشی عناصر اصلی نیتروژن و پتاسیم ، بر خصوصیات زراعی ومورفولوژیکی دو رقم برنج شیرودي و هاشمی ، آزمایشی در سال زراعی 1392 در مزرعه معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور- آمل در قالب کرت هاي دو بار خرد شده بر پایه طرح بلوك هاي کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این مطالعه عامل اصلی شامل دو رقم هاشمی و شیرودي و عامل فرعی تعداد دفعات محلول پاشی و عامل فرعی- فرعی غلظت هاي توصیه شده و تغییر یافته بودند.
نتایج تجزیه واریانس پارامترهاي مربوط براي صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته ، تعداد پنجه ، درصد دانه پر ، مقاومت به ورس - خوابیدگی - و عملکرد دانه نشان داد که اثر اصلی رقم برصفات ارتفاع بوته در 45 روز پس از نشاکاري ، ارتفاع بوته و تعداد پنجه در زمان رسیدگی و مقاومت به ورس معنی دار بود. اثر غلظت محلول نیز تنها بر صفت ارتفاع بوته در 45 روز پس از نشاکاري و مقاومت به ورس معنی دار شد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که عملکرد رقم شیرودي با میانگین 6666/1 کیلوگرم در هکتار بیشتر از رقم هاشمی با میانگین 3939/4 کیلوگرم در هکتاربود.
مقدمه
برنج از مواد مختلفی تشکیل شده که مهمترین آن نشاسته و قند می باشد. در برنج 70-73 درصد نشاسته ، 2-3 درصد مواد نیتروژنه ، 1-3 درصد چربی ، 4-5 درصد همی سلولز ، 7-12 درصد پروتئین و انواع ویتامین ها و مواد معدنی شامل پتاسیم ، منیزیم ، آهن و اسید فسفریک وجود دارد
با توجه به نیاز رو به افزایش مصرف برنج به عنوان یک منبع غذایی پر کالري و کاهش سطح زیر کشت این گیاه در دنیا ، استفاده از روش هاي نوین به زراعی از جمله محلول پاشی به خصوص در چند مرحله تقسیط و در غلظت هاي مختلف نقش بسیار زیادي در راندمان جذب و کاهش تلفات ناشی از شستشو و در نهایت افزایش عملکرد و کاهش هزینه حائز اهمیت می باشد
از طرفی مصرف سرانه کودهاي پایه K - ، P ، - N در مزارع ایران نسبت به کشورهاي پیشرفته - کشاورزي - حدود دو برابر بوده که خود باعث سمیت بیشتر آب ، خاك ، گیاه وانسان می گردد.بنابراین با مصرف کودهاي پایه به روش محلول پاشی ضمن افزایش تولید در واحد سطح و تامین مواد غذایی مورد نیاز بشر ، موجب کاهش هزینه تولید و حفظ محیط زیست در راستاي توسعه پایداري می گردد
همچنین شریف و همکاران - - Sharief et al, 2006 معتقدند که تغذیه برگی در زمان درست ، می تواند رشد برنج را افزایش داده و استفاده از کودهاي شیمیایی را کاهش دهد
بنابراین با توجه به اهمیت استفاده از روش محلول پاشی و افزایش راندمان جذب و کاهش تلفات عناصر غذایی به خصوص - K، P ، - N در خاك هاي غرقابی ، با توجه به اینکه تاثیر محلول پاشی عناصر اصلی بر روي این ارقام بررسی نشده ، در این تحقیق سعی شده است اثر محلول پاشی عناصر غذایی در غلظت هاي مختلف در چند مرحله از رشد گیاه برنج بر عملکرد و اجزاي عملکرد دو رقم شیرودي و هاشمی بررسی گردد.
مواد و روش ها
مواد گیاهی جهت انجام این آزمایش دو رقم برنج شامل شیرودي - اصلاح شده و پر محصول - و هاشمی - رقم محلی - بوده است. جهت آزمون اثرات تیمارها از آزمایش کرت هاي دوبار خرد شده و در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. ارقام طارم هاشمی و شیرودي به عنوان عامل اصلی و تعداد دفعات محلول پاشی شامل بدون محلول پاشی، یک مرحله و دو مرحله محلول پاشی به عنوان عامل فرعی و غلظت هاي توصیه شده و تغییر یافته با دو سطح شامل دو درصد نیتروژن و پنج در هزار پتاس و غلظت تغیر یافته نیز با دو سطح شامل چهار درصد نیتروژن و یک درصد پتاس به عنوان عامل فرعی فرعی انتخاب شدند. ابعاد هر کرت 2×5 متر بود. در هر کپه 4-3 عدد نشاء و فاصله هر کپه ها نیز 20×20 سانتی متر انتخاب شدند. زمان ، میزان کود و تعداد دفعات محلول پاشی بر اساس آزمون خاك و طبق دستور اصول تغذیه اي گیاه برنج انجام گرفت
کود نیتروژن از منبع اوره - بصورت محلول - و کود پتاس از کود مایع به نام مکمل رشد%20 استفاده شده است. صفات مورد اندازه گیري شامل ارتفاع بوته ، تعداد پنجه ، مقاومت به ورس ، درصد دانه پر ، درصد دانه پوك ، تعداد دانه کل در هر خوشه ، طول خوشه ، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بودند. بعد از انجام آزمون نرمال بودن داده ها و تبدیل هاي لازم از میانگین ها داده ها در هر تکرار جهت تجزیه و تحلیل آماري و مقایسه میانگین ها استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس میانگین صفات مورد مطالعه براي اثرات مختلف نشان داد که اثرات اصلی رقم بر ارتفاع بوته در 45 روز پس از نشاکاري ، ارتفاع بوته و تعداد پنجه در زمان رسیدگی در سطح احتمال 1 درصد و همچنین بر صفت مقاومت به ورس در سطح احتمال 5 درصد معنی دار گشته است.اثرات ساده غلظت بر ارتفاع بوته در 45 روز پس از نشاکاري و مقاومت به ورس در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شده است
مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم در محلول پاشی بر صفات تعداد پنجه در بوته ، مقاومت به ورس ، درصددانه پر و طول خوشه تاثیر معنی داري نسبت به شاهد - بدون محلول پاشی - داشته است. مقایسه میانگین اثرات متقابل رقم در غلظت بر ارتفاع بوته در 45 روز پس از نشاکاري و تعداد پنجه در مرحله رویشی ، مقاومت به ورس ، تعداد پنجه در مرحله رسیدگی ، طول خوشه ، وزن هزار دانه و عملکرد دانه تاثیر معنی داري نسبت به شاهد داشته است.
مقایسه میانگین اثرات ساده غلظت نشان داد که بلندترین ارتفاع بوته براي غلظت هاي توصیه شده و تغییر یافته - به ترتیب 112/43 و 105/31 سانتی متر - حاصل شد که نسبت به غلظت شاهد برتري محسوسی نشان داد.بیشترین مقاومت به ورس نیز از غلظت تغییر یافته 26/18 - نیوتن - حاصل شد که با غلظت توصیه شده 22/22 - نیوتن - اختلاف معنی داري نشان نداد ولی با غلظت شاهد 20/12 - نیوتن - تفاوت معنی داري نشان داد
مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد دفعات محلول پاشی در غلظت بر ارتفاع بوته در 45 روز پس از نشاکاري ، مقاومت به ورس و عملکرد دانه معنی دار شده است به گونه اي که بلندترین ارتفاع بوته و بالاترین مقاومت به ورس براي تعداد دو مرحله محلولپاشی و غلظت تغییر یافته - به ترتیب 113/33 سانتی متر و 27/17 نیوتن - حاصل شد
جدول-1 تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک و عملکرد دانه تحت تیمارهاي رقم ، تعداد دفعات و غلظت محلولپاشی
جدول -2 مقایسه میانگین ارتفاع بوته و مقاومت به ورس در غلظت هاي مختلف محلولپاشی
