بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نقاشی درمانی بر افزایش مهارتهای اجتماعی دانش آموزان دختر آهسته گام آموزش پذیر صورت گرفت . این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر آهسته گام شهر کرمانشاه بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 20 نفر انتخاب شدند که به صورت نمونه گیری خوشه ای در دو گروه 10 نفری آزمایش و کنترل قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه مهارت های اجتماعی گرشاسم و الیوت استفاده شد و داده ها با استفاده از نرم افزار آماری spss-21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از تحلیل کواریانس نشان داد که نقاشی درمانی می تواند بر تمام ابعاد مهارت های اجتماعی که شامل قاطعیت،همکاری و خویشتن داری می شود.
کلید واژه ها: نقاشی درمانی، مهارت های اجتماعی، آهسته گام، آموزش پذیر
مقدمه
بر اساس تعریف انجمن ناتوانایی های ذهنی و رشدی آمریکا کم توانی ذهنی نوعی ناتوانی است که با محدودیت های معناداری در عملکرد ذهنی و رفتار سازشی و همچنین در مهارت های سازشی اجتماعی، ادراکی و عملی همراه است کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر افرادی هستند که بهره هوشی آنها بین50 تا 75 باشد - سیف نراقی و نادری، . - 1391 برای درک کم توانی ذهنی توجه به دو مفهوم ضروری است، مفهوم اول هوش است که به توانایی ذهنی عمومی گفته می شود و باید به طور معنادار پایین تر از میانگین می باشد. مفهوم دوم رفتار سازشی است. رفتار سازشی شامل سه حوزه است. این حوزه ها شامل مهارت های مفهومی ، مهارت های اجتماعی و مهارت های عملی است که دانش آموز را قادر می سازد تا به صورت مستقل عمل نماید. مهارت های مفهومی شامل زبان بیانی، خواندن، نوشتن، مفهوم پول و خودهدایتی میشود. مهارت های عملی نیز نظافت، بهداشت فردی، فعالیتهای زندگی روزانه و مهارتهای شغلی را در برمی گیرد. مهارت های اجتماعی به عنوان روابط بین فردی، مسؤلیت پذیری و پیروی از قوانین مطرح می شود - کرگ1، گالاگر2، کولمن و آناستازیو3، . - 2012
کودکان آهسته گام در مقایسه با همتایان عادی خود از لحاظ رشد اجتماعی از ضعف قابل توجهی برخوردارند و از کفایت های لازم برای مواجهه با انتظارات اجتماعی را بهره مند نیستند - امرسون4، . - 2003 دارای مشکلات ارتباطی خاص - گرشام و الیوت5، - 1999 در روابط با همسالان با مشکل مواجهه شده و دارای رفتارهای سازش نیافته قابل توجهی می باشند که سرانجام باعث طرد از سوی همسالان و انزوای آنها می شود - گزلی و پیر6، . - 2007آنها بیش از کودکان عادی از تعامل با دوستان پرهیز می کنند و تعامل آنهاهمراه با پرخاشگری و رفتارهای نامناسب است - لیو7، . - 2000 به طور خلاصه یکی از مشخصات بارز این افراد ناتوانی برقراری ارتباط موثر و رضایت بخش با سایر افراد جامعه است . در واقع این افراد در کسب مهارت های اجتماعی دچار مشکل می گردند . این کودکان به دلیل نقص شناختی دچار بی کفایتی اجتماعی و خود محوری می شوند و محدودیت های شناختی باعث عدم آگاهی از چگونگی رفتار در موقعیت های گوناگون اجتماعی می شو د - گرین و اسپین، 1979، به نقل از رستمی، . - 1388 پژوهشگران مدتهاست تلاش می کنند مهارت های اجتماعی را در افراد کمتوان ذهنی بهبود ببخشند - ویمر و کلنچر، . - 1994 یکی از روش های مداخله ای که برای این کودکان بسیار مورد توجه بوده است هنر درمانی می باشد. از جمله مهمترین شاخه های هنردرمانی، نقاشی درمانی است. هنردرمانی بعنوان یکی از مولفههای مهارتهای اجتماعی و به این دلیل که کودکان آن را فعالیتی قابل قبول میدانند، میتواند تمایل کودکان را به شریک شدن، افزایش دهد، و به گسترش تعاملات افراد کمک کند. نقاشی درمانیبرای درمان انواع مختلف مشکلات رفتاری مؤثر میباشد .
بسیاری نشان دادهاند که هنردرمانی برای کودکان آهسته گام به عنوان یکی از روش های مداخله ای که برای کودکان آسیب دیده بسیار مورد توجه بوده است از جمله مهمترین شاخه های هنردرمانی، نقاشی درمانی است. نقاشی عبارت است از ترسیم خود انگیخته تصاویر که فرصت هایی برای ارتباط و بیان غیرکلامی فراهم می کند - توماس، ترجمه عباس مخبر، . - 1389
در پژوهشی که توسط کاشانی و همکاران - - 1389صورت گرفت نشان داده شد که نقاشی درمانی می تواند در کاهش نمرات پرخاشگری کودکان آهسته گام تاثیر داشته باشد و باعث کاهش نمرات آنها در پرخاشگری شود.
خوارزمی - - 1395 در پژوهش خود نشان داد که نقاشی درمانی و بازی درمانی باعث افزایش بر مهارتهای اجتماعی کودکان می شود.
از آنجا که این گونه کودکان برخلاف کودکان عادی در بیان بسیاری از خواسته ها ، هیجانات و مشکلات خود با دشواریهایی روبرو هستند، هنر به ویژه نقاشی می تواند به منزله راه حل مناسبی برای آنها باشد و در واقع هنرهای تجسمی چون نقاشی می تواند راه حل رویارویی با مشکلات را به متخصصان بالینی، توانبخشی و روانشناسان نشان دهد. نقاشی کودک در اصل یک پیام است و به عنوان ابزاری است که آنچه را که او نمی تواند به لفظ درآورد از آن طریق به ما انتقال دهد. نقاشی در کودکان کم توان ذهنی همچون کودکان عادی بسیار مهم است و آموزش آن در قالبی چون هنردرمانی یا نقاشی درمانی می تواند موجب تسهیل یادگیری و آموزش مهارتهای اجتماعی ، مهارت های ابراز وجود، اعتماد به نفس، کاهش استرس و اضطراب، ایفای نقش و نیز افزایش قدرت شناخت و ادراک در این دسته از کودکان شود - مقدم و ایرانی، . - 1389 باتوجه آنچه گفته شد پژوهش حاضر قصد دارد به بررسی تأثیر نقاشی درمانی بر افزایش مهارتهای اجتماعی دانش آموزان دختر آهسته گام آموزش پذیر بپردازد زیرا نقاشی یک ابزار عالی برای برقراری ارتباط میباشد،تقسیم ایدهها، تصاویر، و احساسات در حین
