بخشی از مقاله
چکیده: با توجه به شرایط اقلیمی خاص ایران و وجود نواحی خشک و نیمه خشک فراوان ،شوری خاک ،پایین بودن امکان افزایش خاک مساعد مورد استفاده در بخش کشاورزی و ضرورت افزایش تولیدات کشاورزی ، روشهای نوین اصلاح نباتات به جهت مقاوم سازی بذرها حائز اهمیت است.در مناطق خشک و نیمه خشک کمبود منابع خاکی مساعد از مهم ترین محدودیت های تولید در کشاورزی می باشد. هدف ما در این پژوهش مقاوم سازی بذر گندم به تنش شوری خاک بوده و به همین جهت بذرهای گندم از مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی شهرستان دامغان با مشخصه - رقم:الوند،ضدعفونی شده با }دیودنت یک در هزار{ و درجه خلوص - %98تهیه شد و پرتو دهی در مرکز کشاورزی انرژی اتمی کرج صورت پذیرفت.پرتو دهی با منبع کبالت60و با اکتیویته ویژه 1000کیلو کوری انجام پذیرفت . - dose rate=0.3gy/per second - دوزهای پرتودهی 250،200 ،150،100 گری بودند. دوزهای شوری 100،25،0میلی مولار انتخاب شد و به صورت آبیاری بوده است .پس از برداشت اندام هوایی میزان هیدروژن پراکسید، مالون دی آلدئید و سایر آلدئیدها محاسبه گردید .در این آزمایش دوزهای پایین تر باعث شد اثرات سوء تنش شوری تا حدودی تخفیف یابد.در دوزهای پایین میزان هیدروژن پراکسید، مالون دی آلدئید و سایر آلدئیدها به طور معنی دار - حتی با حضور تنش شوری - از گروه شاهد کم تر است.
واژگان کلیدی:پرتو گاما،گندم،تنش شوری، هیدروژن پراکسید، مالون دی آلدئید ،سایر آلدئیدها.
مقدمه:
با توجه به شرایط اقلیمی خاص ایران و وجود نواحی خشک و نیمه خشک فراوان وشوری خاک و پایین بودن امکان افزایش خاک مساعد مورد استفاده در بخش کشاورزی و ضرورت افزایش تولیدات کشاورزی روشهای نوین اصلاح نباتات به جهت مقاوم سازی بذرها حائز اهمیت است.در مناطق خشک و نیمه خشک کمبود منابع خاکی مساعد از مهم ترین محدودیت های تولید در کشاورزی می باشد.رشد و عملکرد گیاهان در بسیاری از مناطق دنیا تحت تاثیر تنش های محیطی زنده و غیر زنده متعدد محدود می شود - . - 1شوری آب و خاک یکی از تنش های مهم در نواحی خشک و نیمه خشک است.و هم چنین شوری خاک یکی از موانع تولید در کشاورزی محسوب می شود.عناصر اصلی ایجاد شوری در خاک ها شامل پتاسیم،کلر،سدیم،منیزیم،سولفات و بور می باشد.علاوه بر این عناصر مس و روی نیز به مقادیر کم در خاک های شور تجمع می یابند.عناصر نمک های محلول از متداولترین عناصر پوسته زمین بوده و به لحاظ فراوانی در بین 15 عنصر اول قرار دارند - . - 2کاربردهای انرژی هسته ای در شاخه کشاورزی به ایجاد راهکارهایی به جهت مقاوم سازی گیاهان کمک می نماید.استفاده از پرتو گاما یک روش سریع و جدید برای بهبود خصوصیات کیفی و کمی بسیاری از محصولات است و البته از دوزهای پایین و بالای آن در طب نیز استفاده می شود - . - 3 هم چنین اثر پرتوهای گاما در توسعه جهش ها و ایجاد تنوع ژنتیکی بسیار موثر است - . - 4به دلیل عدم اطمینان از دوزهای متفاوت و کاربرد متفاوت آنها در محصولات کشاورزی بهره برداری از انرژی هسته ای در کشاورزی محدود است - . - 5هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر پرتو گاما در ایجاد مقاومت بذر گندم به شوری خاک است ،با توجه به اینکه گندم گیاهی است که دوّمین جایگاه غذایی را در جهان دارد و هم چنین ایران رتبه ششم مصرف گندم را در جهان به خود اختصاص داده است ،ایجاد جهش از طریق پرتودهی میتواند باعث تغییرات مثبتی شود که در نسل های بعدی نیز تکرار می شود و باعث بهبود کمیّت و کیفیت گندم میشود.
مواد و روش ها:
بذرهای گندم از مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی شهرستان دامغان با مشخصه - رقم:الوند،ضدعفونی شده با }دیودنت یک در هزار{ و درجه خلوص - %98تهیه شد.و پرتو دهی در مرکز کشاورزی انرژی اتمی کرج صورت پذیرفت .پرتو دهی با منبع کبالت60و با اکتیویته ویژه 1000کیلو کوری انجام پذیرفت. . - dose rate=0.3gy/per second - دوزهای پرتودهی 250،200،150،100 گری بودند و دوزهای شوری 100،25،0 میلی مولار انتخاب شد و به صورت آبیاری بوده است.قبل از کاشت، بذرها به مدت 4ساعت درآب مقطر خیسانده شد ،سپس بذرها در درون پتری دیش هایی که در کف آنها کاغذ صافی مرطوب قرار داشت ریخته و به مدت 24ساعت درون انکوباتور با دمای27درجه گذاشته شد.پس از ظهور اولین نشانه های جوانه زنی بذرها به گلدانهایی با حجم 1,5کیلو منتقل شدند . تیمار آب شور به صورت هر سه روز یک بار و به مقدار پنجاه میلی لیتر انجام پذیرفته است.نمونه ها در قالب طرح فاکتوریل با سه تکرار، در 11 گروه و 33 عدد گلدان قرار گرفتند.
گروه ها به شرح زیر بودند:
پراکسید هیدروژن:
برای انجام این آزمایش از روش Alexieva et al. - 2001 - استفاده شد. ابتدا 0,2 گرم از بافت را با تری کلرواستیک اسید - %0,1 - TCA هموژنه میشود و عصاره به مدت 15 دقیقه با سرعت 1000دور در سانتریفوژ یخچال دارمدل - 5430Rشرکت - eppendorf، سانتریفوژ گردید. سپس به 0,5 میلیمتر از محلول رویی 0,5 میلیلیتر فسفات پتاسیم 10 mM با PH= 7.5و 1 میلیلیتر یدید پتاسیم 1M اضافه گردید و جذب در طول موج 390nm خوانده شد، مقدار پراکسیدهیدروژن در هر نمونه با استفاده از منحنی استاندارد تعیین گردید.
