بخشی از مقاله
چکیده
به طور کلی، یافته های اخیر بدست آمده متناسب با شرایط فعلی صنعت ساخت و ساز ، ایده ارزیابی طرح قبل از پیاده سازی واقعی آن را مورد تایید قرار می دهد. بر این اساس لازم است قبل از پیاده سازی طرح و اجرایی نمودن آن در پروژه های عمرانی، طرح از جنبه های مختلف مورد بررسی و بازبینی قرار گیرد تا موانع، مشکلات و خطاهای احتمالی از سیستم حذف گردد. روش ها و تکنیک های سنتتی شامل بررسی چندباره نقشه ها و کنترل مضاعف آنها بوده است. این روش در مقایسه با روش ها و تکنولوژی های نوین زمان بر بوده و درصد خطا در آنها زیاد می باشد. لذا لازم است روش های کارآمدتری جایگزین روش های سنتی گردد. یکی از کارآمدترین تکنو لوژی های روز دنیا که در سراسر جهان با استقبال بی نظیری مواجه شده است، تکنولوژی مدل سازی اطلاعات ساختمان - BIM - می باشد. این روش دارای مزایای چشمگیر سازمانی بوده و باعث تحول سیستماتیک آن می گردد . در این مقاله به بررسی جایگاه مدل سازی اطلاعات ساختمان در پروژه های عمرانی و بلوغ سازمانی خواهیم پرداخت.
واژههای کلیدی: مدل سازی اطلاعات ساختمان - BIM - P1P0F، مهندسی مجددP2P1F، مدل سازی BIM، طرح های عمرانی
-1 مقدمه
با توجه به اینکه در حال حاضر در سراسر دنیا استفاده از تکنولوژی مدل سازی اطلاعات ساختمان به دلیل مزایای چشمگیر آن رو به افزایش است،لازم است با شناخت بهتر قابلیت ها و کارآمدی این تکنولوژی و تبعات و نتایج حاصل از به
کارگیری آن در طرح های عمرانی،استفاده از آن را در طرح ها و پروژه های عمرانی مورد توجه قرار دهیم. بدین منظور لازم است با انواع روش های مدل سازی در سیستم BIM، تحویل یکپارچه پروژه و شاخص های ارزیابی بیشتر آشنا شویم. در این مقاله سعی بر آنست تا با مفاهیم و چشم انداز ویژه ای از BIM در پروژه های عمرانی آشنا شویم. لذا با شناسایی این فاکتورها و ارزیابی صحیح شاخص ها می توان با اطمینان بیشتری گام بعدی که همانا پیاده سازی BIM می باشد را آغاز نماییم.
-2 انواع مدل سازی در طرح های عمرانی
-1-2 مدل سازی مبتنی بر اشیاء
به طور کلی، در مرحله اول BIM که در چارچوب Succar ارائه شده است، شرکت ها اقدام به تهیه مدل های تک 3 در فاز طراحی، ساخت و یا بهره برداری از پروژه می نمایند. به عنوان مثال، از مدل های معماری، مدل های
رشته ایP P2F مهندسی و یا مدل های پیش ساختگی، در مراحل اولیه، به منظور تهیه مستندات دو بعدی و سه بعدی استفاده می شود. اولین مرحله پیاده سازی BIM در سازه های بتنی پیش ساخته بسیار مشابه روش فوق می باشد. و در عمل، این بدان معناست که نرم افزار BIM دریکی از مراحل پروژه پیاده سازی می شود. معمولا این امر در مراحل مناقصه، طراحی و یا ساخت انجام می شود. به طور کلی در کلیه مراحل، مدل توسط دپارتمان طراحی کارخانه بتن پیش ساخته تهیه می شود.
به طور کلی، مدل سازی مبتنی بر شی، مجموعهای استاندارد شده ﺍﺯ ﻋﻼﻳﻢ و روشهایی برای چیدن آن ها در قالب یک مدل از یک طراحی نرمافزار شیگرا یا طراحی سیستم است. برخی از سازمانها از آن ها به صورت گسترده ای در ترکیب با یک متدولوژی توسعه نرمافزار برای رسیدن از یک مشخصات ابتدایی به یک طرح اجرایی و ارتباط دادن آن طرح با کل تیم توسعه دهندگان استفاده می کنند. به خاطر این که یک زبان مدل سازی واقعی است و در یک مرحله بالاتر انتزاع از کد است. استفاده از مدلها نسلی از یک دید اشتراک گذاشته شده را تشویق میکند که ممکن است بعدها از مشکلهایی جلوگیری کند. بعضی اوقات ابزار نرم افزار مدل سازی برای ساختن این مدلها، استفاده می شوند که ممکن است ظرفیت تبدیل اتوماتیک آنها به کد را داشته باشد.
مراحل اولیه BIM شامل داده های اولیه ورودی و مدل های سه بعدی ابتدایی فاقد هر گونه اصلاحات پارامتری می باشد.[1] داده های اولیه معمولا شامل لیست مصالح ، نقشه های دو بعدی و سه بعدی و نیز توالی نصب قطعات می باشد.به طور کلی، ایده اشیاء و المان های پارامتریک مف هومی مهم و قابل توجه در درک هر چه بهتر مدل سازی اطلاعات ساختمان ﻭ تفاوت آنها با اشیاء سه بعدی در سیستم سنتی است که به شرح ذیل مشخص می شوند:
•اشیاء دارای تعاریف هندسی و اطلاعات و قوانین متصل به هم و یکپارچه می باشند.
•هندسه این اشیاء بدون اطلاعات اضافه، به صورت یکپارچه تعریف شده است.
•قوانین پارامتری، هنگام قرار دادن اشیاء در مدل، به طور خودکار اعمال می شوند.
•اشیا را می توان با درجات مختلفی از ترکیبات تعریف کرد و یک شی را به همراه لایه ها و اجزای مختلف درون آن تعریف کرد.
•در صورت وجود تناقض، ناسازگاری موجود توسط قوانین پارامتری تشخیص داده می شود.
•اشیاء این قابلیت را دارند که برخی ویژگیها و مشخصه ها را به آنها اختصاص داده و از آنها خروجی گرفت.
بر اساس نظر Succar شیوه کار در اولین مرحله BIM مشابه مرحله Pre-BIM می باشد. معمولا تبادل اطلاعات بین بخش های مختلف پروژه، به صورت یک جهته بوده و بیانگر این است که اگرچه گاهی اوقات به جای استفاده از نقشه های دوبعدی از نقشه های سه بعدی استفاده می شود اما بخش های مختلف کارخانجات تولید بتن پیش ساخته همچنان از طریق نقشه با یکدیگر ارتباط و همکاری دارند. به عنوان مثال، هنگام اجرای آرماتوربندی در قالب ها و یا نصب قطعات
بتنی پیش ساخته در محل.از آنجا که معمولا تنها تغییرات جزئی در اولین مرحله پیاده سازی BIM رخ می دهد، روابط و ضوابط قراردادی، تخصیص ریسک و رفتار سازمانی معمولا مشابه مرحله Pre-BIM می باشد. اما در روش مدل سازی بتنی بر اشیا، امکان اجرای سریعتر مراحل و فازهای مختلف پروژه فراهم می باشد. و هنگامی که پروژه هنوز در فازاجرا قرار دارد، معمولا فاز طراحی و ساخت به طورهمزمان انجام می شود. [2]
در شکل زیر، نمایش خطی فازهای مختلف چرخه حیات پروژه در اولین مرحله BIM نشان داده شده است. بطوری که هیچ گونه هم پوشانی بین مراحل مختلف وجود ندارد. پس از پیاده سازی BIM در یکی از دپارتمان های یک کارخانه تولید کننده قطعات بتنی پیش ساخته، کاملا واضح است که فواید و مزایای حاصل در آن دپارتمان، فعالیت های مبتنی بر مدل سازی را به بخش های دیگر شرکت منتقل خواهد کرد.
بر اساس نظر Venkatraman، از منظر مهندسی مجدد، در مرحله اولیه پیاده سازی BIM، شرکت ها اقدام به پیاده سازی برنامه های کاربردی فن آوری اطلاعات می نمایند و لازم است بدین منظور از نرم افزار BIM و با حداقل تغییر در روند کاراستفاده شود.بر اساس نظر Hannus، در اولین مرحله - سطح - پیاده سازی BIM، راهکارهای فن آوری اطلاعات، از اهداف خاص سازمان منفک شده و در مورد اهداف داخلی سازمان مورد استفاده قرار می گیرند. [3]هر دو نظریه BIM و مهندسی مجدد، یکدیگر را حمایت می کنند و تقر یبا دارای عملکردی مشابه با اولین مرحله پیاده سازی BIM می باشند.
-2-2 مدل سازی مبتنی بر ارتباط و همکاری
هنگامی که شرکت ها روش مدل سازی تک خطی را در پیاده سازی اولین مرحله BIM مورد استفاده قرار دادند، قادر به همکاری با دیگر اعضای تیم های فعال در مرحله دوم پیاده سازی نیز شدند.بطوریکه این روش ارتباطی و همکاری به کمک فن آوری های مختلف میسر گردید.پس از اولین مرحله پیاده سازی BIM ، دپارتمان فعال در کارخانه تولید کننده بتن پیش ساخته سازه ای، نرم افزار BIM را به عنوان بخشی از روند کاری خود مورد استفاده قرار داد و در دومین مرحله اقدام به ایجاد ارتباط و همکاری فعال بین دپارتمان های مختلف درون شرکت نمود.
اگرچه گاهی اوقات در مراحل آغازین کار، دپارتمان طراحی ازروش مبتنی بر اشیاء استفاده می کند، دیدگاه مدیریت داخلی سازمان می تواند بر روش مبتنی بر همکاری و ایجاد ارتباط بین بخش ها و دپارتمان های مختلف معطوف گردد.به نظر Succar ، مدل مبتنی بر همکاری و ارتباطات، ممکن است بین دو فاز مختلف در چرخه حیات پروژه مورد استفاده قرار گیرد. - در مرحله دوم - BIMاین روش، ممکن است هم شامل مدل های تبا دلی که بین تیم های مختلف مبادل می شوند و حتی شامل فرمت های غیر تخصصی شوند. در مورد تولید کنندگان بتن پیش ساخته، این بدان معناست که مدل هایی که توسط بخش طراحی تهیه
