بخشی از مقاله
چکیده
مدیران صنعت ساخت در تالشاند تا توسعه پایدار را از طریق فرآیند های مناسب در پروژههای ساخت متجلی نمایند. مدیریت ارزش و مدیریت ریسک با بیش از نیم قرن سابقه، کارایی خود را در تحقق بهتر پروژههای ساخت به اثبات رسانیدهاند و به دلیل یکسان بودن اهداف آنان یعنی افزایش ارزش پروژههای ساخت و تشابه در ساختار و مراحل این دو فرآیند، فرصتهایی برای استفاده بهتر با عنوان مدلهای تلفیقی ارزش- ریسک بوجود آمده است.
با این حال، به دالیلی این فرآیند ها دارای معایب و نقصانهایی هستند که با استفاده از فناوری مدل سازی اطالعات ساختمان - BIM - به سبب امکان ایجاد پایگاه داده ها و ایجاد شناسنامه های اطالعاتی و دیگر توانمندی ها، امکان بهبود و کاهش عارضه های فرآیند های مدیریت ارزش و ریسک را دارا است.
دراین مقاله با مطالعه مدلهای تلفیق ارزش - ریسک که نیازمند شناخت کاملی از مدلهای ارائه شده پیشین است به بررسی سیر تکامل و تالشهای انجام گرفته در خصوص ارائه مدلهای تلفیقی پرداخته شد. در نوآوری این پژوهش سعی شد با تلفیق مدیریت ارزش و مدیریت ریسک، با مفاهیم توسعه پایدار مدلی تلفیقی ارایه شود که با استفاده ازفناوری BIM عارضه های مدل تلفیقی پیشنهادی بهبود بخشیده شود. این مدل تلفیقی، توانایی های بالقوه بسیاری در خود دارد که بزرگترین پتانسیل آن مکانیزم تحقق مفاهیم توسعه پایدار در مدیریت پروژههای ساخت است.
-1 مقدمه
مدیران صنعت ساخت با درک ماهیت ذهنی از تفسیر ارزش در پی گسترش آن از طریق افزایش نگرانی و اهمیت دادن در محیط های مدیریت ساخت می باشند.[1] آنان مفهوم توسعه پایدار در بهبود ارزش پروژه ها را در مواردی از قبیل بهبود کیفیت خروجی، افزایش بهرهوری، سودآوری، کاهش عمر هزینه و افزایش کسب و کار مورد بحث و بررسی قرار داده اند.
توسعه پایدار به ترویج توازن میان نیازها و تداوم کسب و کار می پردازد. تقاضای رو به رشد توسعه پایدار، نیاز به معرفی تکنیک ها و راهکارهای موثر برای تحقق آن را افزایش می دهد. توجه به توسعه پایدار در آغاز فرآیند های پروژه های ساخت به نحوه مطلوبی می تواند در روند تکامل پروژه تاثیر گذار باشد. مدیریت ارزش دارای قابلیتی برای کمک به جذب مفاهیم توسعه پایدار در مرحله مفهومی و طراحی از روند پروژه ها است .
اعضای تیم های مدیریت ارزش - و مدیریت ریسک-با توجه به محدودیت ها، تمایل و گرایش به همکاری تیمی برای رسیدن به تقاضا های توسعه پایدار را دارند. از اهداف آنان برای بهبود ارزش پروژه، انتظار می رود که فعالیت های مدیریت ارزش به وسیله افزایش منافع، بر توسعه پایدار پایبند بوده و به بسیاری از مفاهیم مربوط به توسعه پایدار قبل از آن که تصمیمات مهم پروژه اتخاذ شوند ، بپردازد. مفاهیم مربوط به توسعه پایدار به طور منظم در مطالعات مدیریت ارزش، به عنوان معیار یا کارکرد در نمودار FAST یا درخت ارزش ظاهر می شود. با این حال تحقیقاتی نشان داد که مفاهیم توسعه پایدار در یک مطالعه مدیریت ارزش از دیگر مطالعات به دلیل وابستگی به منافع و تعهد کارفرما، دانش اعضای تیم و محدودیت های زمانی و مکانی متفاوت است
قابلیت های ذاتی مدیریت ارزش و مدیریت ریسک در کمک به تحقق و توسعه مفاهیم توسعه پایدار در پروژه های ساخت تا کنون به صورت یکپارچه بهینه و محقق نشده است. برای کاهش تضاد منافع و ترویج ادغام این مفاهیم، تفکر توسعه پایدار باید به طور سیستماتیک با فرآیند های مدیریت ارزش و ریسک تلفیق شود با این حال به دالیلی این تکنیکها دارای معایب و نقصان هایی هستند از قبیل داده های گذشته ناشیانه و نامناسب، تکنیک های تفکر آزاد و زمان بر بودن تولید ایده در طی کارگاه هاکه متکی بر تجربیات شرکت کنندگان بوده است .
همچنین مدیریت ارزش به دلیل ذات دگراندیشی و تفکر آزادانه ، موقعیت سختی برای مدیران ساخت ایجاد کرده است و در بسیاری از مواقع ضعف های ریسک ناپذیری غیرمنطقی مدیران سبب انتخاب ایدههای پرهزینه و کم ارزش شده است . دلیل این ضعف ها ریشه در مجموعه ای از شرایط غیرقطعی یا عدم اطمینان ها دارد که با مدیریت ریسک بهبود می یابد واز طرفی عدم آگاهی و دانش نسبت به طرح های پیشنهادی و ریسک های آنان سبب انتخاب ایده های نابهینه و از بین رفتن فرصت های سرمایه گذاری دیگر نیز میگردد .
در نتیجه هرگونه ایده نوآورانهای می تواند آبستن اشتباه ها و خطاها پنداشته شود که به موقعیت شغلی و اجتماعی مدیران ساخت خدشه وارد می سازد. این مهم سبب عدم پذیرش هر پیشنهاد و تجربیات جدید در مفاهیم توسعه پایدار خواهد شد. بنابراین ایده های نو و پیشنهادهای سازنده و خالق هرگز فرصت تجلی نخواهند یافت و در نتیجه ارزش پروژه افزایش نمی یابد و مسیر توسعه پایدار طی نمی گردد.
در این پژهش به جنبه های مختلف چگونگی ادغام مفاهیم توسعه پایدار در مدل ارزش -ریسک با استفاده از تکنولوژی BIM پرداخت شد و ضمن مصاحبه با راهبران و کاتالیست های کارگاه های مدیریت ارزش، نکات قابل بحث مناسبی بدست آمد. در این مقاله، مدل تلفیقی ارزش ریسک جهت تعالی مفاهیم توسعه پایدار معرفی شده، این مدل چارچوب مفیدی جهت هدایت ادغام موثر توسعه پایدار با فعالیت های آتی مدیریت ارزش و مدیریت ریسک در محیط BIM می باشد.
-2ادبیات موضو ع
با بررسی ادبیات موضوع و مطالعه منابع به تعریف و بیان جنبه های توسعه پایدار، مدیریت ارزش ، مدیریت ریسک و مدل سازی اطالعات ساختمان در بیان مدل پیشنهادی اقدام شد که به شرح ذیل می باشد:
-2-1توسعه پایدار:
مفاهیم و اصول تشکیل دهنده توسعه پایدار از "کنفرانس محیط زیست سازمان ملل متحد" در سال 1972 مطرح گردید. در این کنفرانس ارتباط متقابل بین زندگی انسان و محیط زیست طبیعی، ارتباط بین توسعه اقتصادی و اجتماعی، حفظ محیط زیست و نیاز به ایجاد یک دیدگاه جهانی و اصول همگانی در حفظ محیط زیست مورد توجه قرار گرفت.
"کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه" در سال 1987 توسعه پایدار را این گونه تعریف می کند: "توسعه ای که نیاز انسان امروز را تامین می کند بدون آن که توانایی نسل های آینده را در برآورده نمودن نیاز هایشان به مخاطره بیفکند. به عبارت دیگر توسعه پایدار فرایندی است که در آن، بهره برداری از منابع طبیعی، جهت گیری سرمایه گذاری ها و توسعه تکنولوژیک تغییرات بنیادین، همگی به صورت هماهنگ و در جهت افزایش قابلیت های نسل امروز و نسل های آینده در تامین نیازهایشان می باشد.
" گردهمایی 1990 الهه، توسعه پایدار را ایجاد نوعی زندگی بهینه برای همه انسان ها و همه نسل ها تعریف کرده است. این مفهوم ریشه در اکولوژی دارد و در واقع انتقادات توسعه شناسان صنعتی و تکنولوژی عصر مدرن زمینه طرح این موضوع را فراهم آورده است. این مفهوم، پیوند دهنده دو دیدگاه محیط شناسی و جامعه شناسی است و سه ویژگی اساسی دارد:
• استفاده بهینه از امکانات زیستی و محیط شناختی به ویژه منابع تجدید ناپذیر
• تاکید بر همه نسل ها نه بر یک نسل خاص ،بدین معنی که رشد نسل فعلی نباید به زیان نسل های بعدی باشد.
تاکید بر توسعه انسان گراو انسان محور ،به این معنی که توسعه در خدمت انسان است.تعداد زیادی از آیات قرآن و احادیث بزرگان دین اسالم نیز نشان دهنده اهمیت زیاد مفاهیم توسعه پایدار و نگرانی های زیست محیطی و مسئولیت انسان در قبال محیط زیست است. مفهوم توسعه پایدار در اسالم را می توان "تعادل و تحقق بخشی همزمان رفاه مصرف کننده" تعریف کرد. بازده اقتصادی، حصول عدالت اجتماعی و توازن بوم شناختی در چارچوب دانش مبتنی بر سیر تکاملی، اجتماعی و تعاملی در اسالم بیان شده است. تعریف مدل فرآیند مشورتی، مشاوره و اصل حاکم مشارکتی، از دین اسالم است.
شکل -1 جنبه های توسعه پایداردر صنعت ساخت
-2-2مدیریت ارزش
مهندسی ارزش یا مدیریت ارزش تکنیک مدیریتی اثبات شده جهت تولید منافع و بهبود ارزش پروژه های ساخت است و با بکارگیری سیستماتیک روش های مشخص، خالقانه و بر پایه کارتیمی، که هدف از آن شناسایی و حذف هزینه های غیرضروری و افزایش کیفیت و کارایی یک محصول یا خدمت در طول عمر آن می باشد
برنامه کاری مدیریت ارزش ارایهای از رویکردها وعملکرد الزم برای بدست آوردن جواب بهتر و موثرتر برای مسئله است. مدیریت ارزش شامل سه بخش :پیش مطالعه1، اجرای کارگاه 2و پس از مطالعه3 میباشد و برنامه کارگاه دارای شش فاز است: فاز اطالعات4،فاز تحلیل کارکرد5، فاز خالقیت6، فاز ارزیابی7، فاز توسعه8، فاز ارائه.
