بخشی از مقاله
خلاصه
موضوع اقلیم و معماری یکی از موضوعات بسیار جالب در مطالعات مربوط به نقش عوامل آب و هواییبرمسکن و کلاً فضای زندگی است. اثر عوامل آب و هوایی بر شکل گیری محیط مسکونی از دیرباز معمول بوده است ومعماران از گذشته های دور نقش و تأثیر این عوامل را می دانسته اند و در ساخت خانه ها بدان توجه داشته اند. یکی اززمینه های مهم مصرف انرژی در هر کشوری در ساختمان ها و مساکن می باشد. بطوری که 30 تا 35 درصد از کل انرژیمصرفی هر کشوری به امر سرمایش و گرمایش خانه ها اختصاص دارد.
امروزه مصرف زیاد انرژی های فسیلی مشکلات فراوانی را مخصوصاً در مورد آلودگی محیط زیست به همراه دارد. بنابراین جستجوی راه حل های گوناگون برای کاهش مصرف انرژی های فسیلی باید در رأس برنامه های کشورها قرار گیرد. یکی از موارد مهم صرفه جوئی در مصرف انرژی،کاهش مصرف آن در ساختمان ها می باشد ، بطوری که در صورت توجه به عناصر اقلیمی در ساختمان ها، متناسب با اقلیممناطق مختلف مقدار زیادی از مصرف انرژی کاسته خواهد شد.
توجه به عناصر اقلیمی مانند - تابش، دما، نوسان دما، بادو - … در احداث ساختمان ها از موضوعات مهم مورد توجه در این تحقیق است. در نهایت انسان، بعنوان خالق فرهنگ،علاقه ویژه و رابطه تنگاتنگی با مخلوق خوددارد؛ باتمام وجود به آن عشق می ورزد و با کمال میل و خرسندی همه چیزخود را در راه رشد، تعالی و بالندگی اش نثار و قربانی می کند و تمام نیرو و تدبیر خود را برای جلوگیری از انحطاط وسقوطش بکار می گیرد.
مقدمه
اهمیت تاثیر اقلیم بر معماری،انجام مطالعات و پژوهش های جامعی را در این زمینه ایجاب می کند.بویژه در کشور ما که تنوع شرایط اقلیمی در آن کاملا مشهود است.انجام تحقیقات گسترده در این زمینه امری اجتناب ناپذیر است.
بطورکلی،این پژوهش ها به دو صورت نظری وعملی انجام می گیرد.دروجه اول،مباحث نظری مربوط به اقلیم و ساختمان،مورد بررسی قرارمی گیرد و در وجه دوم،با بهره جستن از آمار آب و هوایی مناطق مختلف و انجام تقسیم بندی های اقلیمی،همچنین با استفاده از نمونه های ساختمانی مناطق مختلف اقلیمی،آزمایش ها و محاسبات دقیق صورت می گیرد.از آنجا که ازمایش ها عملی در چار چوب وظایف موسسات تحقیاقات ساختمانی انجام می گیرد واین امر تنها با تخصیص بودجه وزمان کافی از سوی سازمانهای مربوطه اماکان پذیر است، همچنین به دلیل نبود امکانات عملی جهت انجام این برنامه ها ودر دست نبودن امار واطلاعات آب وهوایی مناطق مختلف، پژوهش حاضر بیشتردر وجه اول استوار است.
معماری واقلیم، پیوندشان بیشتر به رابطه نوزاد وآغوش می ماند، یا نسبت هر رستنی با خاک ، حریم امن وبستر بالیدن. با بستگی ای تکامل آفرین؛ الهام بخش والبته ، نه محیط زا. در این معنا، آغوش، خاک واقلیم ، رابط حیات وسرزندگی ونبودشان نمود میرایی است . تجربیات معماری بومی در پهنه جهان وآروین های آن در معماری ایران زمین نیز ، خود گواه تاکیدی بر اندیشه ی فرم زایی ملاحظات اقلیمی در معماری است تا عاملی بر محدودیت آن یا اسارت معمار.
میزان متفاوت وترکیب گوناگون عوامل اقلیمی که خود ناشی از تفاوت موقعیت جغرافیای مناطق مختلف است، حوزه های اقلیمی متفاوتی در جان پدید آورده که هریک ویژگی های خاصی دارد. محیط زیست ، شهرها وحتی بناهای مربوط به این حوزه های اقلیمی، ویژگیهای خاصی متناسب با شرایط اقلیمی خود به دست آوردند. هدف این گزارش ، تعیین حوزه های مختلف اقلیمی ایران در ارتباط با معماری وارائه اطلاعاتی است که برای دست یابی به طرحهای منطقی معماری وهماهنگ با اقلیم مورد نظر است .
در این گزارش تاثیر هریک از عناصر اقلیمی - تابش آفتاب، رطوبت وباد - برساختمان مورد بررسی قرار می گیرد. در بین این عناصر، تابش آفتاب- که نور وحرارت طبیعی را به وجودمی آورد- مهمترین عنصر محسوب می شود
ایران دارای اقلیمهای مختلف و مناطق با آب و هوای متفاوت در فصول چهارگانه است. معماری گذشته ایران با تکیه به تجربه و تکنیک ساخت و به وسیله مصالح بومی، راه و روشهایی منطقی جهت برآورده شدن شرایط آسایش انسان ابداع نموده بود.
با بررسی معماری سنتی این سرزمین میتوان آنرا معماری پایدار و یا یکی از نمودهای معماری پایدار نامید. از مسائل مهم معماری پایدار توجه به موضوعات متفاوتی همچون اکولوژیک، ارزانی، در دسترس بودن، سازگاری با محیط زیست و موارد دیگر است. در ساختمانهای سنتی همیشه استفاده از انرژیهای ارزان و در دسترس مانند آفتاب، باد و نور مد نظر بوده است، به همین دلیل ساختمانها در مناطق مختلف دارای پلان و قرار گیری متفاوتی جهت حداکثر استفاده از انرژیهای یاد شده میباشد. امروزه این مسئله به دلایلی همچون افزایش قیمت زمین، افزایش جمعیت، افزایش قیمت مصالح، به وجود آمدن وسایل تهویه مطبوع، استفاده از انرژیهای فسیلی و ... تا حد زیادی باعث تغییر روند معماری شده است.
مبانی نظری
حوزه های اقلیمی ایران
تقسیمات اقلیمی در جهان
در مورد تقسیم بندی اقلیمی نقاط مختلف جهان، روشهای گوناگونی پیشنهاد شده که از میان روش کوپن - دانشمند اتریشی- مورد قبول قرارگرفته است. کوپن براساس رشد ونمو انواع نباتات، پنج نوع اقلیم در مقیاس جهانی معرفی کرده است که عبارتند از:
. 1 اقلیم بارانی استوایی : در این اقلیم فصل سرد وجود ندارد و معدل دمای هوا در سردترین ماه سال بیش از18 درجه سانتی گراد است.
. 2 اقلیم گرم وخشک: در این مناطق، به دلیل آنکه میزان بارندگی سالانه بخار آب مورد نیاز جهت رطوبت هوا را تامین نمی کند، هوا به طور کلی خشک است.
.3 اقلیم گرم-معتدل: معدل دمای هوای سردترین ماه سال در این مناطق بین 18 و-3 درجه سانتی گراد ومعدل دمای هوا در گرمترین ماه سال بیش از 10 در جه سانتی گراد است. در این مناطق زمستان کوتاه است ولی ممکن است حدود یک ماه یا بیشتر زمین یخ بسته یا پوشیده از برف باشد.
