بخشی از مقاله
چکیده :
دشت عباس در جنوب شرقی استان ایلام از حوزه آبریز سد کرخه میباشد بعلت بهره برداری بی رویه از چاهها آب زیرزمینی دشت عباس برابر آمار موجود از سال 1363 الی 1384 بطور متوسط سالیانه حدود0/273 متر افت داشته است از بهمن ماه 1384 تحت آبخور تونل منشعب شده از سد کرخه قرار گرفته است انتقال آب کرخه تأثیر بسیار زیادی بر آب زیرزمینی داشته بطوریکه دشتی که سالها جزء دشت ممنوعه برداشت آب زیزمینی بوده علائم زهدار شدن اراضی در سال 87 گزارش و برابر بررسی های بعمل آمده در سال 1392 در 1530 هکتار از اراضی عمق آب به کمتر از 2 متر رسیده .
علاوه بر صعود آب زیرزمینی نتایج حاصل از نمونه های آب زیرزمینی تأثیر منفی اجرای شبکه بر آبیاری و زهکشی بر آبهای زیرزمینی نیز مشهود است با توجه به اینکه دشت عباس یک آبخوان بسته است و امکان زهکشی مناسب دشت وجود ندارد و توجه به اثرات آبیاری بی رویه و لزوم بازنگری در نحوه مصرف و مدیریت آب ضروری بنظر می رسد .
مقدمه :
شبکه آبیاری و زهکشی دشت عباس با عرض های جغرافیایی 15' و 32 تا 28' و 32 شرقی و طول جغرافیایی 43' و 47 و 59' و 47 شمالی در جنوب شرق استان ایلام قرار گرفته متوسط بارندگی منطقه 260 میلی متر و حداکثر دما نیز در تابستان به بالای 50 درجه می رسد.
برابر آمار سال 1379 اداره کل امور آب استان ایلام برداشت از دشت سالیانه حدود 43 میلیون مترمکعب بوسیله حدود 60 حلقه چاه عمیق بوده است - علیمرادی - 87 برای مشروب نمودن حدود 50 هزار هکتار از دشتهای عباس- عین خوش و فکه تونلی به قطر 5/5 و طول 6/7 کیلومتر در قسمت جنوب غربی مخزن سدکرخه احداث و حدود 20 هزار هکتار از اراضی دشت عباس از اواخر سال 1384 تحت آبخور این تونل قرار می گیرد
بحث :
الف : بررسی اثرات انتقال آب سد کرخه بر کمیت آب زیرزمینی دشت عباس:
برای اثرات انتقال آب قرائت های 32 پیزومتر موجود در دشت از سال 63 الی 92 مورد بررسی قرار گرفته است . این قرائت ها نشان می دهد که از سال 63 الی 84 بهره برداری از چاههای عمیق منطقه باعث افت متوسط 0/27 متر در سال آب زیرزمینی دشت شده بطوریکه طی این سالها افت متوسط سطح آب زیرزمینی دشت حدود 5/9 متر بوده است . هر چند که این افت در کل دشت یکسان نبوده در بعضی از قسمتهای حاشیه افت تا حدود 15 متر و در مرکز دشت افت حدود 2 متر بوده است .
از اواخر سال 1384 دشت تحت آبخور تونل منشعب شده از سد کرخه قرار گرفته و برابر محاسبات کل نیاز آبی طرح حدود 273 میلیون مترمکعب در سال بوده که از این مقدار 173 میلیون مترمکعب از سد کرخه و 100 میلیون از آبهای زیرزمینی استفاده شود - مهاب قدس - 79 برابر آمار موجود از سال 85 الی 92 از سد کرخه بطور متوسط سالیانه حدود 100 میلیون مترمکعب آب از سد کرخه به دشت وارد شده ولی به همان نسبت از آب زیرزمینی استفاده نشده است . بعنوان مثال در سال 1390 حدود 196 میلیون مترمکعب آب به دشت وارد شده و بعلت وفور و ارزان بودن کیفیت خوب آب کرخه بهره برداران تمایلی به برداشت آب زیرزمینی نداشته اند.این امر باعث صعود آب زیرزمینی شده که در 1530 هکتار از اراضی عمق آب به کمتر از 2 متر رسیده و علائم زهدار شدن در آنها مشهود است.
صعود آب زیرزمینی نظیر افتها در قسمت های مختلف دشت متفاوت هستند بعضی نقاط تا 16 متر صعود داشته اند اما بعضی قسمتها صعود کمتری داشته اند . در قسمت مرکزی دشت صعود باعث زهدار شدن اراضی شده و عملیات کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده است.
شکل شماره 1 وضعیت افت و خیز آب را از سال 63 الی 92 در کل دشت نشان می دهد
