بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه برق و انرژی یکی از ملزومات اصلی و نیازهای اولیه زندگی بشر محسوب می شود، این کالا و خدمت که تامین و انتقال و بهره برداری از آن بسیار هزینه بر است، حیات بشری را به شدت به خود وابسته نموده و اکثر نیازهای اولیه زیستی مانند؛ امنیت، آب و غذا، بهداشت و درمان، رفاه و آسایش و ... به تداوم تولید و تحویل انرژی و به ویژه برق، گره خورده است. به گونه ای که در آینده ای نزدیک، تصور زندگی بدون برق، حتی برای لحظه ای غیر ممکن به نظر می رسد. تا جایی که می توان ادعا کرد، موضوع بی برقی و خاموشی برق، به مفهوم قطع شریان اصلی حیات بشر و یکی از بزرگترین بحران های آینده زندگی بشر به حساب آید.
با رویکرد آینده نگر به مباحث مدیریت، اهمیت برنامه ریزی و مدیریت و به ویژه مدیریت استراتژیک زمانی نمود پیدا می کند که پیش بینی می کنیم، در آینده ای نزدیک یا دور، با مشکل یا مسئله ای مهم، خطر یا بحران یا موضوعی حیاتی، کمیابی و یا رقابت مواجه خواهیم شد.
ریشه بحثهای پدافند غیر عامل نیز به نیازهای انسان برای زندگی بر میگردد، با مروری بر هرم نیازهای انسانی، نقش بسیار مهم نیاز به ایمنی و امنیت آشکار است. لذا با نگاهی کاربردی به پدافند غیر عامل به این نتیجه می رسیم که تامین انرژی و برق برای آینده، تفکر و بصیرت استراتژیک تلقی شده که در پی تامین نیازهای اولیه مانند نیازهای فیزیولوژیکی، نیازهای ایمنی و امنیت و حتی نیازهای اجتماعی انسان در برابر بحران یا پتانسیلهای بروز خطر میباشد.
ادبیات و مفاهیم پدافند غیر عامل
پراکندگی: پراکندگی از اجزای اساسی و مهم پدافند غیرعامل بوده که در کاهش خسارت ناشی از بلایای طبیعی است ضروری است ب18ب. و عبارتست از؛گسترش، باز و پخش نمودن و تمرکز زدایی نیروها، تجهیزات، تاسیسات یا فعالیت های خودی به منظور تقلیل آسیب پذیری آنها در مقابل عملیات دشمن به طوری که مجموعه ای از آنها هدف واحدی را تشکیل ندهند
زیر ساخت حیاتی: سیستم ها و دارایی هایی که اگر نابود شوند، تاثیراتی روی امنیت فیزیکی، امنیت اقتصاد ملی و سلامت یا ایمنی همگانی خواهند داشت ب2ب، بنابراین ساخت و ساز بزرگ مانند مجتمع های صنعتی، نیروگاههای بزرگ، و موارد مشابه در یک منطقه از کشور منطقی نیست و بهتر در نقاط مختلف کشور با رعایت اصول پراکندگی و موقعیت جغرافیایی کشور ساخته شود
مراکز حیاتی: زیرساخت ها و مکانهای تابعه مانند بیمارستان ها، فرودگاه ها، پایانه، نیروگاهها، پالایشگاه ها و مراکز پتروشیمی، کارخانه های صنعتی و مواد غذایی مراکز حساس و استراتژیک هستند که اگر این مراکز به طور کامل و یا جزئی آسیب ببینند، آثار جبران ناپذیری بر سیستم های سیاسی، اقتصادی و دفاعی منطقه خواهند داشت، با توجه به امکان هر بحران در هر منطقه، رعایت اصول و مقررات پدافند غیر عامل در نصب و راه اندازی و استفاده ازآنها مهم است
اینها مراکزی هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات جدی و مخاطره آمیز در نظام سیاسی، سامانه های هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیرگذاری سراسری در کشور گردد
مراکز حساس: مراکزی هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات جدی و مخاطره آمیز در نظام سیاسی، سامانه های هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیرگذاری منطقه ای در کشور گردد
مراکز مهم: مراکزی هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات جدی و مخاطره آمیز در نظام سیاسی، سامانه های هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیرگذاری محلی در کشور گردد
پدافند: پدافند به دو بخش تقسیم میشود: پدافند عامل و پدافند غیرعامل تقسیم میگردد. پدافند در معنای لغوی مترادف با دفاع است، دفاع نیز بر دو قسم است دفاع عا مل و دفاع غیر عامل. دفاع عامل مبتنی بر فعالیت نیروهای مسلح و متکی بر تسلیحات و تجهیزات نظامی میباشد؟ پدافند در مفهوم کلی، دفاع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات در مقابل کلمه آفند به معنی هجوم و حمله بوده
پدافند عامل: عبارت از رویارویی و مقابله مستقیم و به کارگیری جنگ افزارهای مناسب و موجود توسط نیروههای نظامی به منظور دفع حمله و خنثی کردن اقدامات آفندی ودر واقع شامل عملیاتی در برگیرنده حمله، مقابله و دفاع نظامی با ابزارها و سلاحهای جنگی میباشد؟ پدافند عامل در حقیقت همان معادل کلمه پدافند است که تعریف کامل آن یعنی به کارگیری تجهیزات نظامی برای جلوگیری از ورود هواپیما های متخاصم به داخل خاک کشور که شامل تمامی طرحریزیها و اقداماتی است که مستلزم به کارگیری سلاح و تجهیزات جنگی می باشد و براساس قانون، این اقدام وظیفه ذاتی نیروهای مسلح است؟
پدافند غیرعاملْتعریف این نوع پدافند در تمام دنیا یکسان است و به نوعی از دفاع گفته می شود که متکی بر تجهیزات و تسلیحات نظامی نیست و به اقداماتی گفته می شود که موجب کاهش ضرر و زیان در مقابل عملیات های خصمانه هواپیماهای دشمن و تهدیدات خارجی با هزینه کمتر و به کارگیری ترفند و شیوه های غیر مسلحانه نظیر استتار، اختفا، ایجاد سر پناه برای تأسیسات مهم و استراتژیک می باشد
همچنین پدافند غیرعامل به مجموعه اقداماتی اطلاق میگردد که مستلزم به کارگیری جنگ افزار نبوده و با اجرای آن میتوان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد ب2ب. در واقع صرفنظر از منشا تهدید متوجه حفاظت از اشیا و پدیدهای موجود می باشد، در واقع در کنار پدافند عامل، نوع دیگری از دفاع وجود دارد که به آن پدافند غیر عامل میگویند. پدافند غیر عامل یا همان دفاع غیر فعال بخشی از دفاع است که تمامی افراد جامعه را درگیرخود می کند و بدون مشارکت و همکاری و احساس مسئولیت افراد جامعه به صورت دفاع پایدار در جهت توسعه پایدار نخواهد بود
نیروگاه مقیاس کوچک: عبارتست از تولید برق در محل مصرف که گاها به تکنولوژی هایی گفته می شود که از منابع تجدیدپذیر برای تولید برق استفاده می کنند. چیزی که عموما مورد قبول است؛ این است که این مولد ها صرف نظر از نحوه تولید، توان آن هانسبتاً کوچک بوده و ظرفیت آنهامعمولاً کمتر از 25 مگاوات می باشد و مستقیماً به شبکه توزیع وصل می شوند. موتورهای احتراق داخلی از متداول ترین و اقتصادی ترین نوع مولدهای مقیاس کوچک میباشند.این مولدها پایه گازسوز بوده و با توجه به پیشرفتهای تکنولوژی در این زمینه، این مولدها امروزه دارای راندمان و عمر بالا میباشند و فضای مورد نیاز برای نصب آنها کوچک و مدت زمان لازم برای بهره برداری آنها کوتاه است
تولید پراکنده: تولید پراکنده الگوی نوینی ازتولید همزمان برق و حرارت است که در آن، تولید انرژی تا حد امکان به محل مصرف نزدیک می گردد. در این نیروگاهها حرارت ناشی از گاز خروجی توربین های گازی برای تامین حرارت به منظور تولید بخار مورد استفاده قرار می گیرد. بخار تولیدی می تواند نیاز یک صنعت خاص و مشترکین صنعتی، واحدهای اداری، خدماتی و مسکونی را تامین نمایدب4ب.این اقدام علاوه بر افزایش راندمان الکتریکی و حرارتی نیروگاه و جلوگیری از اتلاف تبدیل و انتقال انرژی، می تواند با اتصال به یک چیلر تراکمی یا جذبی، مصارف سرمایشی را نیز تامین کند
مدیریت بحران: بحران وضعیتی است که تغییرهای ناگهانی در یک یا چند قسمت از عوامل متغیر سیستم به وجود می آورد شدت وضعیت بحران ها بستگی به عوامل تشدید کننده یا عناصر کاهش دهنده بحران و تکنیک های موجود برای مدیریت و بالاخره مهار آن دارد ب15ب. اولین اصل در مدیریت بحران تامین نیازهای اولیه از جمله امنیت، آب، غذا، سرپناه، بهداشت، برق و انرژی، نیازهای روانی و اجتماعی و رسانه است
بیان مسئله و اهمیت و ضرورت آن
استفاده از مولدهای کوچک برای تولید برق بعد از ایجاد نیروگاههای بزرگ و احداث خطوط طویل و عظیم انتقال برق، رنگ باخت اما مشکلات طراحی، بهره برداری اقتصادی، مسائل زیست محیطی، مشکلات تامین سوخت و راندمان پایین نیروگاه های بزرگ، بالا بودن هزینه نصب و بهره برداری شبکه های توزیع و انتقال، افزایش روزافزون تقاضای بار و بالا رفتن تلفات در خطوط انتقال و توزیع و هزینههای زیاد آن باعث شده که نیروگاههای بزرگ توجیه اقتصادی نداشته باشند و از سویی با پیشرفت تکنولوژیهای تولید برق در مقیاس کوچک و ایجاد تجدید ساختار در صنعت برق و مسائل زیستمحیطی و استفاده از منابع تجدیدپذیر برای تولید برق و فوایدی از قبیل بالا رفتن قابلیت اطمینان شبکه، کاهش افت ولتاژ، بهبود پروفیل ولتاژ، امکان استفاده از منابع پاک برای تولید برق به عنوان محصولی جدید، رخ نمود که باعث مطرح شدن مجدد این مولدها در صنعت برق شده است.
محصولات جدید، فرصتهای رشد و کسب مزیت رقابتی را برای سازمانها فراهم میآورند، محصولات جدید مانند دریچه ای از فرصتها هستند که رو به سازمانها گشوده می شوند و در عین حال با ریسک قابل توجهی نیز همراه هستند. در واقع، توسعه محصول جدید یکی از مهمترین، پرریسک ترین و در عین حال مشکل ترین فعالیتهای سازمان هاست
از سویی دیگر، اصلی ترین دلیل شکل گیری قرارداد اجتماعی، تأمین امنیت افراد جامعه است، باید به این نکته توجه نمود که معنای امنیت در قرارداد اجتماعی، معنایی درون اجتماعی است و با امنیت مرزها و امنیت در مقابل تهاجم بیگانه فرق میکند
حیات و امنیت افراد جامعه همگی به برقراری قراردادی گره خورده است که میان تک تک افراد جامعه شکل میگیرد. امنیت مقوله ای است که پس از تأمین آن، افراد میتوانند به موضوعات دیگر در جامعه بپردازند
مطالعات پدافند غیرعامل نشان می دهد که، دفاع غیرعامل مجموعه تمهیدات، اقدامات و طرح هایی است که با استفاده از ابزار، شرایط و حتی المقدور بدون نیاز به نیروی انسانی به صورت خود اتکا صورت گیرد، چنین اقداماتی از یک سو توان دفاعی مجموعه را در زمان بحران افزایش داده و از سوی دیگرپیامدهای بحران را کاهش و امکان بازسازی مناطق آسیب دیده را با کمترین هزینه فراهم می سازد
تامین برق نیازمند انتقال دو حامل انرژی است، ابتدا انتقال سوخت از محل تولید تا محل نیروگاه و سپس انتقال برق از محل نیروگاه تا محل مصرف و از این رو بهینه یابی انتقال این دو حامل و اینکه در حالت بهینه و به لحاظ اقتصادی، بهتر است کدام یک از حامل ها و به چه میزان منتقل شود؟
تحقیقات نشان می دهد؛ هزینه های انتقال برق در مقایسه با هزینه های انتقال گاز پایین تر است و احداث نیروگاه در محل نزدیک به مرکز تولید گاز منافع اقتصادی بیشتری برای کشور به دنبال دارد
