بخشی از مقاله
چكیده
نقش و اهمیت روزافزون مراکز داده در کسبو کارهای امروزی و تبلور مفهووم توداوم کسوبوکار1، منجور بوا افوزایش تمرکوز بور راهكارهای حفظ استمرار کارکردهای حیاتی مرکز داده در صورت بروز شرایط بحرانی شده است. اندیشویدن بوا تودابیر زم بورای جلوگیری از بروز وقفا در عملیات مرکز داده و با تبع آن تامین تداوم کسبوکار، نیازمند بررسی و توجا با عوامو گونواگون از قبیو اهداف از پیش تعیینشده و سطح دسترسپذیری2 مطلوب است. زم با ذکر است کا تداوم کسوبوکار فرآینودی مسوتمر اسوت و میبایست در تمامی طول حیات مرکز داده از طراحی تا نگهداری مورد توجا قرار گیرد.
در این راستا، بكارگیری یک برناموای توداوم کسبوکار3 جامع جهت طراحی، پیادهسازی و مدیریت مرکز داده با پیشبرد اهداف مورد نظر کمک شایانی میکند. تامین افزونگی 4 با عنوان یكی از راهكارهای افزایش «دسترسپذیری مرکز داده » در کنار عواملی از قبی انتخاب مح مناسوب برای استقرار مرکز داده، مورد توجا طراحان قرارگرفتااست. افزایش دسترسپذیری مرکز داده از طریو انتخواب رده5ی مناسوب، نقطای اتصال مفهوم تداوم کسبوکار و طراحی مرکز داده است. در این مقالا، ارتقای دسترسپذیری مرکز داده با عنووان یكوی از راهكارهای موثر جهت ارتقای تداوم کسبوکار ارائا میگردد.
-1 مقدمه
فناوری اطالعات - IT - یکی از محورهای اصللیتحلول و توسل ه در دنیلای امروز به شمار میرود. نقش و تاثیر این فناوری بر اب اد گوناگون کار و زندگی، منجر به تمرکز بیش از پیش بر مفاهیمی مانندقلت، سرعت، کیفیت، امنیلت، تداوم و ... در حوزهی خدمات شدهاسلت. بلههمین دلیل در سلا های اخیلر، رقابت اصلی در حوزههای مختلف کسبوکار از محور «ارائلهی خلدمات» بله «کیفیت خدمات» تغییر پیدا کرده است. بنابراین مح خلق ارزش در کسب و کارهای امروزی، کیفیت خلدمات ارائهشلده اسلت. ایلن موولور را میتلوان خاستگاه مفهوم «تداوم کسب و کار» دانست.
از طرفی، یکی از پیامدهای ارتباط تنگاتنگ کسبوکارهای املروزی بلا فناوری اطالعات، استفاده از مراکلز داده بلهعنوان کلانون و قللب بسلیاری از کسب وکارها است. مرکلز داده مجموعلهای متشلک از زیرسلاخت فیزیکلی، زیرساخت و تجهیزات IT، فرایندها و کارکنان است که بلهمنظور پشلتیبانی از کسبوکار یک سازمان گرد هم آمدهاند. کارکرد یا وظیفهی اصلی مراکز داده، تامین خدمات دسترسپذیر و ارائهی آن به کاربران خود، ومن تامین کیفیلت مورد توافق است.
بنابراین هدف اصلی اغلب کسبوکارها، ایجاد یک مرکز داده مطابق بلا اصولی است که بهکارگیری آنها عالوه بر کلاهش هزینلهها، پیچیلدگیها و مخاطرات موجود در مرکز داده، سطح خدمات ارائهشده را نیز بهبود بخشد.در طراحی مراکز داده میبایست اصو م ماری گوناگونی مد نظلر قلرار گیرد.
از جمله مهمترین اصو م ماری میتلوان بله دسلترسپذیری، قابلیلت اطمینان، قابلیت نگهداری، کارایی، امنیت و مقیاسپذیری اشاره نمود. الزم به ذکر است که اصو م ماری دارای تاثیرات متقاب بر یکلدیگر هسلتند. بلدین م نی که با توجه به نسبت و نحوهی ارتباط این عوام با یکدیگر، تغییرات به-وجود آمده در یکی از آنها ممکن اسلت سلبب ایجلاد تغییلرات مسلتقیم یلا م کوس در سایر عوام شود.
بنابراین فراهم نمودن ت اد بین ایلن اصلو و انطباق نیازها و توانمندیهای مرکزداده با یکدیگر، یکی از مسلای کلیلدی و مهمی است که باید در م ماری و طراحی مرکز داده بله دقلت ملورد توجله و بررسی قرار گیرد. به کمک ت ریف اصو م ماری برای ایجاد مراکز داده، می-توان احتما وقور ازکارافتلادگی در مرکلز داده و بله تبلآ آن وقفله در رونلد کسبوکار را کاهش داده و یا عواقب و آثار ناشی از آن را به حداق رساند.
دسترسپذیری یکی از اساسیترین اصو م ماری مرکز داده است که نقش مهمی در راستای اطمینان از تداوم کسبوکار ایفا مینمایند. با توجه به نور و ماهیت کسبوکار مربوطه، میزان اهمیت استمرار آن و حساسلیت آن نسبت به بروز وقفه، تصمیمات الزم جهت تامین سطح دسترسپذیری مطلوب در یک مرکز داده اتخاذ شده و اقدامات مورد نیاز انجام میشود.
در این راستا، مؤسسات تحقیقاتی ف ا در زمینهی طراحی و پیادهسلازی مراکز داده، با توجه به زیرساخت و عملکرد مراکز داده، سطوح دسترسپذیری گوناگونی ارائه نمودهاند. از جملله مؤسسلات م لروف و م تبلر در ایلن حلوزه میتوان به انجمن خدمات بینالملللی مشلاورهی صلنایآ سلاختمان9، انجملن صنایآ ارتباطات دوربرد10 و مؤسسه آپ تایم11 اشاره نمود.
دستهبندی انجامشده توسط انجمن خدمات بینالمللی مشاورهی صلنایآ ساختمان در اسلللتللانللداردی تحلت عنلوان بهتلرین روشهلای طراحلی و پیادهسلازی مرکلز داده - ANSI-BICSI 002 - 12 ارائلله شدهاسلت. در ایللن استاندارد، بر اساس میزان امکانات موجود برای برق مرکلز داده، کالسهلای مختلف جهت ت یین سطح دسترسپذیری در نظر گرفته شدهاست.
انجمن صنایآ ارتباطات دوربرد، یک انجملن تجلاری اسلت کله توسلط مؤسسهی استاندارد ملی امریکا13 به رسمیت شناختهشدهاست. این دو مؤسسله با همکاری یکدیگر استاندارد زیرساخت ارتباطات برای مراکز دادهANSI- - 14 - TIA-942 را ارائه نمودند. طبقهبندی موجلود در ایلن اسلتاندارد بلر اسلاس دستهبندی مؤسسهی آپ تایم انجام شده است. این ردهبندی امکلان ارزیلابی ویژگیهای مراکز داده در سطوح مختلف را فلراهم مینمایلد. ایلن ویژگیهلا شام میزان امکانات موجود و مالحظات مربوطه در بخشهای گوناگون مرکز داده اعم از ارتباطات، م ماری، الکتریکی و مکانیکی است.
با توجله بله تجربیلات نویسلندگان ایلن مقالله در طراحلی پروژههلای مرکزدادهی داخ کشور و نیز مصاحبهها و مذاکرات انجامشلده بلا ملدیران و دستاندرکاران این حوزه، یکی از حلقههای گمشلده در طراحلی مراکلزدادهی موجللود در کشللور، عللدم توجلله کللافی بلله اصللو م مللاری از جمللله مفهللوم دسترسپذیری مرکزداده است. چراکه در بسلیاری از ملوارد تصلویر واولح و دقیقی از نیازمندیهای موجود و کیفیت خدمات قاب ارائه وجود نلدارد بلکله تنها لزوم وجود یک مرکز داده به عنوان یک نیاز مطرح میشود.
شرایط موجود، انگیزهی پرداختن به مووور نقش و تاثیر دسترسپذیری مرکز داده در تداوم کسبوکار، در مقالهی پیش رو شدهاست. در این مقاله، به م رفی مفاهیم اصلی این حوزه ی نی تداوم کسبوکار و دسترسپذیری مرکز داده پرداختهشدهاست. سپس راهکارهای ارتقای تداوم کسلبو کلار از طریلق بهبود دسترسپذیری، به کمک افزایش افزونگی و ت یین ردهی مناسب مراکز داده مورد بررسی قلرار گرفتهاسلت. در نهایلت طبقهبنلدی ارائهشلده جهلت طراحی و پیادهسازی مراکز داده، بر اساس استاندارد ANSI-TIA-942-A-2014 تشریح شدهاست.
-2 تداوم کسبوکار
تداوم کسبوکار، یک استراتژی بلهمنظور ایجلاد فراینلدها و روشهلای مورد نیاز یک سازمان یا کسبوکار جهت ادامهی کارکرد میباشد. مطابق بلا اسلتاندارد ISO 22301 تحلت عنلوان «امنیلت اجتملاعی-سیستمهای مدیریت تداوم کسبوکار- الزامات»، تلداوم کسلبوکار بلهعنوان قابلیت یک سازمان برای اداملهدادن بله ارائلهی محصلوالت یلا خلدمات، در سطوح از پیش ت یینشدهی قاب قبو ، پس از یلک رخلداد مخلرب، ت ریلف شدهاست .
مفهوم تلداوم کسلبوکار، بله ایجلاد و ارتقلای ان طافپلذیری در یلک کسبوکار، شناسایی محصوالت و خدمات کلیدی و ف الیتهای حیلاتی یلک کسبوکار میپردازد. بهطور کللی، ایلن مفهلوم دربلارهی مسلوولیتپذیری و توانایی یک کسبوکار برای حفظ آرامش و ادامهی کارکرد در شلرایط نلاگوار میباشد .
تداوم کسبوکار از طریق برنامهریزی و آمادهسازی، بهمنظور اطمینان از توانایی جهت ادامهی انجام عملیات و بازیابی به یک حالت عملیلاتی، در یلک بازهی زمانی کوتاه و منطقی، در صورت وقور یلک رخلداد یلا فاج له محقلق میگردد.
در د یک روش تداوم کسبوکار مناسب، یک چرخهی زندگی مدیریت تداوم کسلبوکار15 قلرار دارد .[2] ملدیریت تلداوم کسلبوکار، یلک فراینلد مدیریتی جامآ است که تهدیدات بالقوه برای یک سازمان و تاثیراتی کله ایلن تهدیدات در صورت وقور بر عملیات کسب وکار خواهنلد داشلت را شناسلایی میکند.
این فرایند بهمنظور حفظ منافآ سهامداران کلیدی، اعتبار، نام تجلاری و فعالیتهای ارزشآفرین سلازمان، چهلارچوبی جهلت ایجلاد ان طافپلذیری سازمانی و قابلیت پاسخگویی موثر به تهدیدات ارائه میکند مفهوم تداوم کسبوکار میتواند در حوزهی فناوری اطالعات و ارتباطات و یا دیگر حوزهها مورد بحث قرار گیرد. بلرای اسلتقرار ایلن مفهلوم سیسلتم مدیریت تداوم کسبوکار ایجاد میشلود. طی چرخ هی PDCA16 مدیریت تداوم کسبوکار، در مرحلهی برنامهریزی، برنامهی تداوم کسلبوکار ایجلاد و در مراح اجرا، بررسی و اقدام، این برنامه بلهترتیب پیلادهسلازی، آزملایش و نگهداری میشود. در شک - 1 - چرخهی مدیریت تداوم کسبوکار و نیز ارتباط میان مفاهیم BCM و BCP قاب مشاهده است.
برنامه ریزی - BCP -
شكل : - 1 - چرخای مدیریت تداوم کسبوکار
در واقآ، مدیریت تداوم کسبوکار یک سیسلتم ملدیریتی اسلت کله بلا داشتن مجموعهای از فرایندها، منجر به ایجلاد یلک برناملهی ت ریفشلدهی مستند میشود. این برنامه روشها، منابآ و سیستمهای وروری جهت ادامه و ترمیم فعالیتهای یک سازمان، در هنگام وقور یک اختال را تنظیم میکند. برنامهی تداوم کسبوکار، بهعنوان یک ابزار پشتیبانی از تصمیمات اتخاذشلده در مدیریت تداوم کسبوکار استفاده میشود و جهت پاسخگویی به اخلتالالت بهوجود آمده در کسبوکار اجرا میشود. بنابراین میتوان گفلت کله برناملهی تداوم کسبوکار یکی از خروجیهای مدیریت تداوم کسبوکار است
-3 برنامای تداوم کسبوکار
ایجاد برنامهی تداوم کسبوکار میبایسلت بلهعنوان یلک نیلاز و حتلی یلک ورورت توسط مالکان کسبوکارها، مورد توجه قرار گیرد. چراکه، فقدان ایلن برنامه نه تنها منجر به طوالنی شدن مدت زمان الزم جهت بازیابی یک فاج ه میشود، بلکه ممکن است از دست رفتن یک کسبوکار را نیز به دنبا داشته باشد .
برنامهی تداوم کسبوکار متشک از روشهای مستندی است کله پیلرو بروز اختال ، سازمان را در جهت واکنش به آن اختال و نیز بازیابی، ادامله و ترمیم عملیات به سطوح از پیش ت یینشده هدایت میکند .
برنامهی تداوم کسبوکار، دربرگیرندهی ت ریف خطلرات بلالقوه، ت یلین نحوهی تاثیرگذاری این خطرات بر روی عملیات کسبوکار، پیادهسازی تلدابیر حفاظتی و ایمنی و همچنین روشهای طراحیشده بهمنظور کاهش خطلرات، آزمایش این روشها جهت تضمین کارایی آنها و بلازبینی دورهای فراینلدها بهمنظور اطمینان از بهروز بودن آنها میباشد.
مطابق با واژهنامهی موسسهی پژوهشی تداوم کسبوکار17، برناملهریزی تداوم کسبوکار18 عبارت است از فرایند ایجاد سیستم پیشگیری از حلواد و روشهایی که امکان پاسلخ بله یلک فاج له را بلرای یلک سلازمان فلراهم میآوردند، بهگونهای که کارکردهای حیاتی بتوانند در سطوح برنامهریزیشلده ادامه یابند .
هدف برنامهی تداوم کسبوکار پیشگیری از وقور فاج ه و مقابله بلا آن میباشد. برای پیشگیری از بروز فاج ه، ابتدا میبایست سلطح دسلترسپذیری مطلوب ت یین شده، سپس به اقدامات الزم برای حصو آن پرداختله شلود و بهمنظور مقابله با فاج ه، باید برنامهی بازیابی فاج ه تدوین شود.
هر برنامهی تداوم کسبوکار دربرگیرندهی یک برنامهی بازیلابی فاج له است. برنامهی بازیابی فاج ه، استراتژیهای برنامهریزیشده برای روشهلای مواجهه با فاج له، نحلوهی بازیلابی سلرویسهای ولروری در موق یتهلای بحرانی، چگونگی بازیابی کسبوکار در یک مکان جایگزین و ف الیتهایی که میبایست درصورت عدم امکان ادامهی عملیات در مرکلز بحلران یلا سلایت جایگزین انجام شوند را مستند میکند.
در ادامهی این مقالله بله پیشلگیری از وقلور فاج له بلهعنوان یکلی از راهکارهای اساسی در جهت تداوم کسبوکار میپردازیم. همانطور که اشلاره شد، نخستین گام در این راستا، ت یین سطح دسترسپذیری مرکز داده است.
-4 دسترسپذیری
مفهوم دسترسپذیری به م نای درجه یا سطحی اسلت کله در آن، واحلدهای عملیاتی در حا کارکرد هستند. به عبارت دیگر، دسترسپذیری به زمانی کله یک سیستم یا تجهیز در شرایط عملیاتی قرار دارد، نسبت به ک بازهی زمانی مورد نظر اطالق میگردد. این نسلبت اغللب بهصلورت نلرت توانلایی انجلام ماموریت در بازهی زمانی م ین توصیف میشود.
بللهطور کلللی، فرمو هللای متفللاوتی بللرای محاسللبهی دسللترسپذیری سیستمها وجود دارد، اما سادهترین روش محاسبهی دسترسپذیری، بهصورت نسبت مدت زمان کارکرد در طو یک بازهی زمانی مشخص بله کل ملدت زمان مورد نظر است که بهصورت فرمو - 1 - نمایش داده میشود
در حالیکه حاص فرمو - 1 - میزان دسترسپذیری یک سیستم را نشان میدهد، اما نتیجهی بهدستآمده، اطالعاتی که بتوان از آنها در جهت بهبلود و ارتقای مقدار مشاهدهشده استفاده کرد را تامین نمیکند. از طریق تقسیم ک مدت زمان مورد نظر به عناصر تشکی دهندهی آن ی نی مدت زمان کارکرد و مدت زمان ازکارافتادگی، رابطهی مذکور به شکلی کله در فرملو - 2 - نشلان داده شدهاست، تغییر میکند :
در واقآ، فرمو - 2 - نتیجهای که از طریق مشلاهده یلا تجربله بهدسلت آمدهاست - که کاهش مدت زمان ازکارافتادگی، موجب افزایش دسترسپذیری میشود - را از نظر ریاوی اثبات میکند.
از طرفللی، ازکارافتللادگی نیللز، خللود میتوانللد بلله دو نللور ازکارافتللادگی برنامهریزیشده و ازکارافتادگی برنامهریزینشده تقسیم شود.
فعالیتها یا اتفاقاتی که منجر به ازکارافتادگی برنامهریزیشده میشلوند، شام موارد زیر هستند :[6]
• نگهداری پیشگیرانه19
• نصب و ارتقای سیستم و تجهیزات
• آزمایش یا بهینهسازی سیستم
• وقایآ برنامهریزیشدهی مرتبط با امکانات
• نگهداری اصالحی20
