بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، رابطه بین چند رسانه ای بودن و دسترس پذیری با جذابیت کتابهای الکترونیکی مبتنی بر میانجی گری انگیزه تحصیلی است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دبیران مدارس دوره متوسطه شهر اصفهان تشکیل داده اند. روش نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای بوده که بطور تصادفی از بین نواحی 2، 3 و 5 آموزش و پرورش شهر اصفهان تعداد 320 نفر برای پژوهش انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. ابزار پژوهش مشتمل بر سه دسته بودند که عبارتند از: پرسشنامه محقق ساخته عوامل دسترس پذیری و چند رسانه ای بودن کتاب الکترونیکی - =0/93 - ، پرسشنامه محقق ساخته انگیزه یادگیری - - =0/93 و پرسشنامه محقق ساخته جذابیت کتاب های الکترونیکی . - =0/93 - برای تأمین روایی پرسشنامه ها به لحاظ محتوا از نظر متخصصان استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل مسیر استفاده بعمل آمده است. بطور کلی نتایج پژوهش نشان داد، بین دسترس پذیری و چند رسانه ای بودن با جذابیت کتابهای الکترونیکی، در سطح P <0/05 رابطه معناداری وجود دارد. انگیزه یادگیری، رابطه بین دسترس پذیری و چند رسانه ای بودن را با جذابیت کتابهای الکترونیکی را در سطح P <0/05 واسطه گری می کند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد، مدل تجربی پژوهش از برازش نسبتاً مطلوبی برخودار بوده است.
کلید واژه ها: کتاب های الکترونیکی، دسترس پذیری ، چند رسانه ای بودن، جذابیت، انگیزه تحصیلی
مقدمه
با پیچیده شدن فرآیند آموزش درعصرحاضر وگسترش وسیع آن، آموزش سنتی و کلاسیک - معلم محور، کتاب محور - نمی تواند دانش آموزان را دراین فضای پرتحرک کمک کند . بنابراین باید درجستجوی آموزشی کارآمد و پویا و به روزباشیم - سیف،. - 1387 تولیدات نشر چاپی امروز، دارای محدودیت هایی است. یعنی کتاب های کاغذی در مقابل آسیب های فیزیکی حساس و مستعد خرابی اند و از سویی وابسته به مکان و زمان هستند - لین، . - 2002 ازهمه ی حواس دانش آموزان برای یادگیری استفاده نمی شود حال آنکه درعصرحاضر دانش آموزان دوست دارند، با استفاده از تکنولوژی روزدنیا به آنها آموزش دهند تا آموزش برای آن ها جذاب شود و خیلی سریع مطالب را بیاموزند و با تولید کتاب های الکترونیکی این امرمحقق خواهدشد - خادم مسجدی،. - 1393
ذخیره و انتشار الکترونیکی منابع اطلاعاتی و استفاده از شبکه های کامپیوتری به خصوص اینترنت، تحولی بسیار اساسی در دستیابی به منابع اطلاعاتی بوجود آورده است. کتابهای الکترونیکی صرفاً نسخههای الکترونیکی مطالب مکتوب نیستند، بلکه میتوانند علاوه بر متن، صوت، تصاویر و ... را نیز شامل شوند. به علاوه، میتوانند در قالب فایل هایی که توسط یک رایانه اجرا میشوند، مانند فایل های PDF, HTML, WORD TEXT و فایل های اجرایی EXE درآیند. درباره تعریف کتاب الکترونیکی توافق عمومی وجود ندارد. چهار دیدگاه در مورد تعریف کتاب الکترونیک وجود دارد - محسنی،. - 1386 دیدگاه اول؛ کتابی الکترونیک است که بتوان آن را به وسیله دستگاه کتابخوان مطالعه کرد؛ دستگاهی که ابعاد آن به اندازه یک کتاب معمولی است، از باتری استفاده میکند و باتری آن قابل شارژ است.دیدگاه دوم؛ کتابهای الکترونیک را به شکل دیگری تعریف میکنند.
آنها با گروه اول اختلاف نظر دارند. از نظر آنها، کتابهایی الکترونیک هستند که به وسیله نرمافزارهای ویژه خوانده میشوند، نه به وسیله دستگاه. به عبارت بهتر، در نگاه گروه دوم، کتاب الکترونیک با نرمافزار معنا مییابد، نه با سختافزار. در این گروه، دو گرایش وجود دارد: یک گرایش از نرمافزار »مایکروسافت« و گرایش دوم از نرمافزار »ادوبی« حمایت میکنند. اگرچه این دو نوع نرمافزار با هم تفاوتهایی دارند، اما هر دو گرایش در یک مورد همنظر هستند و کاملاً بر سر آن اتفاق نظر دارند: کتاب الکترونیک واقعی یعنی کتابی که بتوان آن را با نرمافزار خواند. دیدگاه سوم میگوید هرچه را که میتوان با »مرورگر« خواند، کتاب الکترونیک است. دیدگاه چهارم؛ اصلیترین ویژگی کتاب الکترونیک باید این باشد که قابل سرقت برای تکثیر نباشد. آنها میگویند چرا باید کتابی را تولید کرد که هیچ سودی نداشته باشد و هر که خواست آن را تکثیر کند؟
این دیدگاه در واقع نگران نفوذگران رایانهای - هکرها - است؛ کسانی که قفل برنامهها و نرمافزارها و هر قفل دیگر دیجیتال را میشکنند، تا حق مالکیت معنوی پدیدآورندگان را پایمال کنند. از این دیدگاه، »ایمنی« باید جزو ویژگی های هر کتاب الکترونیک باشد.کتابهای الکترونیک قابلیت سفارشی شدن دارند؛ میتوانید بر روی هر قسمت از آن زوم کنید، نوع قلم - فونت - آن را تغییر دهید و یا اندازه قلم را مناسب با خودتان تغییر دهید. منابع الکترونیکی دارای انواع متعددی هستند که عبارتند از: منابع الکترونیکی ناپیوسته منابعی هستند که روی CD-ROM یا فلاپی دیسک قابل دسترسی هستند .2منابع شبکه ای: منابع کتابشناختی یا منابع تمام متنی که در روی سرور های شبکه ای ذخیره شده و از طریق شبکه سازمان مربوطه قابل دسترسی است. .3 منابع اینترنتی: منابع کتابشناختی یا منابع تمام متن که با استفاده از یکی از پروتکل های اینترنتی - مثل تلنت و شبکه گسترده جهانی - قابل دسترسی هستند..4 منابع الکترونیک ناپیوسته که همراه فرمت اولیه منابع ارائه می شود. مثل CD-ROM یا دیسکتی که همراه برخی کتاب ها ارائه می شود - چتری و روت،. - 2013
انواع دسترسی به منابع الکترونیکی عبارتند از: دسترسی باز تأخیری: عرضه دسترسی باز بعد از سپری شدن یک زمان شخص طول این زمان که از موقع انتشار مجله شروع می شود بسته به موضوع - مثلاً سرعت تغییر و تحول در آن - و سرعت تکرر نشریه متفاوت است. دسترسی باز کوتاه مدت : عرضه دسترسی رایگان به مقالات برای مدت کوتاهی بعد از انتشار آنها و عرضه آنها پس از آن تنها به مشترکین..دسترسی باز انتخابی : برخی نشریات مقالات منتخبی - مثل سرمقاله، مقالات خبری و غیره - را به صورت رایگان و بقیه را با استفاده از سیستم کنترل دسترسی عرضه می نمایند. دسترسی باز ترکیبی : تعداد رو به افزایش از نشریات در حال آزمایش دسترسی باز ترکیبی می باشند. این بدان معنی است که نویسنده با پرداخت مبلغی به ناشر مقاله اش را به محض انتشار در دسترس عموم قرار می دهد. دسترسی باز جزئی: امکان دارد نشریه ای محتوای پژوهشی اولیه خود را طبق الگوی دسترسی باز و سایر مطالبی که دارای ارزش افزوده می باشند مثل سرمقاله ومقالات مروری و همچنین سایر خدمات خود را با پرداخت مبلغی عرضه نماید.
قابلیت چند رسانهای از قبیل ویدئو، صوت، تصاویر متحرک میتواند به منظور ایجاد انگیزه و جذابیت کتابهای الکترونیکی بسیار مهم باشد. قابلیت های چند رسانهای در رشته هایی نظیر علوم پزشکی، مهندسی و علوم پایه که در آنها مفاهیم پیچیده مطرح میشوند، میتواند از طریق شیوههای جایگزین چند رسانه ای ارائه گردد. - Wilson, از سویی وجود نرم افزارهای توسعه یافته این گونه متون، مشکلات ناشی از کمبود کتابهای چاپی برای نابینایان را کاهش میدهد و شرایطی را فراهم میکند که این گونه کتابها برای آنها خوانده شود. مؤلفههای مرتبط با ارزیابی معیارهای اصلی خواندن شفاهی متن و قابلیت های صوتی و تصویری عبارتند از: امکان شنیدن متن کامل کتاب، امکان شنیدن قسمت دلخواه در متن - صفحه، واژه، عبارت و ... - ؛ امکان شنیدن متن به همراه مشاهده نوشتار آن؛ تغییر مشخصات ظاهری کلمات به هنگام شنیده شدن - های لایت شدن، رنگی شدن و ... - ؛ استفاده از نوار پیشرفت به منظور نشان دادن میزان محتویا اطلاعاتی خوانده شده.همچنین مؤلفههای مرتبط به قابلیتهای صوتی و تصویری - Jong 2003; Boone and Higgins. 2003; Crestani, Landoni and Melucci 2006 - عبارتند از: ارائه تصاویر پویا به منظور درک بهتر موضوع - انیمیشن، تصاویر متحرک و ... - ؛ ارائه فیلمهای مرتبط با موضوع اصلی کتاب؛ ارائه افکتهای صوتی یا تصویری؛ ارائه موسیقی در کنار متن؛ امکان افزودن صورت به کتاب - نظیر صدای خود - ؛ امکان افزودن تصویر به کتاب.
چارچوب نظری پژوهش
روند رو به رشد انتشار کتاب های الکترونیک بطور فزاینده ای بازار جدیدی ایجاد کرده است. بر اساس گزارش انجمن ناشران آمریکا در فصل اول 2012، فروش کتاب الکترونیک بزرگسالان رشد 28/4 درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شاهد بود. مطالعات اسکوکو - - 2012 نشان داد، در سال 2012، درآمد خالص حاصل ا ز کتاب الکترونیک بیش از کتاب جلد گالینکور بود. کایتون - - 2011، گزارشی از ژانرهای پر فروش کتاب الکترونیک منتشر کرد. طبق این گزارش، درصد فروش کتاب های الکترونیک با موضوعات آشپزی، راهنمای سفر، دوست یابی، کمدی، تاریخی، زندگی نامه رو به فزونی بوده است. مطالعات جوکار و عفت نژاد - - 1383 نشان داد، میزان استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی از فن آوری اطلاعاتی در کتابخانه ها با
