بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر بقایای علفکش تریفلورالین بر گرهزایی وغلظت نیتروژن گیاه سویا، آزمایشی گلخانهای در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل، سطوح علفکش تریفلورالین در 6 سطح 0، 0/16، 0/32، 0/48، 0/64، 0/96 میلیگرم بر کیلوگرم خاک خشک بود. 70 روز پس از کاشت، گیاهان برداشت و صفاتی مانند، وزن گره، تعداد گره و غلظت نیتروژن در گیاه اندازهگیری شد. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، کاربرد علفکش تریفلورالین در همه غلظت ها اثرات منفی بر روی صفات مورد مطالعه داشت و با افزایش غلظت علفکش در خاک، تمام صفات مورد بررسی در گیاه سویا کاهش یافت.
مقدمه
حضور علفهای هرز مهمترین عامل تهدیدکننده در تولید محصولات کشاورزی بوده که منجر به کاهش قابلملاحظهای در عملکرد آنها میشوند. از این رو مدیریت مناسب علف هرز امری ضروری و اجتنابناپذیر است . - 1 - امروزه از میان روشهای مختلف مبارزه با علفهای هرز، استفاده از علفکشها سریعترین و مؤثرترین راه است . - 3 - علفکشها مواد شیمیایی مصنوعی هستند که برای از بین بردن پوششهای گیاهی ناخواسته مورداستفاده قرار میگیرند. در طول سالهای اخیر به دلیل استفاده فراوان از علفکشها نگرانیهای زیادی عمدتاً به دلیل آلودگی محیطزیست مطرحشده است
تریفلورالین علفکشی انتخابی و از گروه دی نیتروآنیلین ها بوده که برای کنترل علفهای هرز مزارع سویا استفاده میشود که به عنوان بازدارنده اصلی تقسیم سلولی محسوب میشود - . - 13 علیرغم کارایی بالای این گروه از علفکشها در کنترل علفهای هرز، ماندگاری و نیمه عمر نسبتاً بالای آنها در خاک، از مهمترین مشکلات کاربرد آنها است که میتواند ضمن تأثیر سوء بر پایداری اکوسیستم خاک، موجب آلودگی آبهای زیرزمینی گردیده و ضمن ایجاد اختلال در رشد گیاه بعدی اثرات منفی بر روی ریز جانداران خاک، داشته و در نهایت موجب کاهش تنوع زیستی و محدود کردن تناوب زراعی گردد 2 - ، . - 10 در محصولاتی از قبیل سویا که از مهمترین اجزای تناوب به شمار میروند کاربرد این علفکش می تواند با تأثیر بر روابط همزیستی باکتری-لگوم مانع از گرهزایی و تثبیت زیستی نیتروژن شود.
سویا - Glycine max - یکی از مهمترین گیاهان زراعی یکساله، از تیره نخود - - Leguminosae است که از نظر تولید روغن خوراکی در جهان بسیار حائز اهمیت میباشد . - 9 - گزارش شده است که سویا با استفاده از همزیستی با باکتری بخش قابل توجهی از نیتروژن مورد نیازش را تأمین میکند - . - 5 سویا تا 75 درصد نیتروژن مورد نیازش را از طریق برقراری رابطه همزیستی با باکتری Bradyrhizobium japonicum تأمین میکند - . - 12 از آنجایی که در ارتباط با اثرات احتمالی باقیمانده علفکش تریفلورالین در خاک بر گره زایی و خصوصیات رشدی سویا در کشور مطالعاتی انجام نشده است؛ این آزمایش با هدف بررسی تأثیر باقیمانده علفکش تریفلورالین بر گره زایی و خصوصیات رشدی گیاه سویا در شرایط گلخانه انجام شد.
مواد و روشها
این آزمایش در زمستان سال 1394 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد صورتبه طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل، سطوح علفکش تریفلورالین در 6 سطح شامل،شاهد، 25 ، 50، 75، 100، 150 درصد میزان توصیه شده علفکش به ترتیب معادل، 0، 0/16، 0/32، 0/48، 0/64، 0/96 میلیگرم علفکش بر کیلوگرم خاک خشک بود. برای این منظور نمونه خاکی از عمق صفر تا 10 سانتیمتری مزرعه دانشگاه فردوسی که حداقل به مدت 5 سال سابقه کاربرد هیچ علفکشی را نداشته بود تهیه و با تعیین وزن مخصوص ظاهری، غلظت علفکش بر حسب میلی گرم بر کیلو گرم وزن خاک خشک محاسبه شد. با استفاده از اختلاط فرمولاسیون تجاری علفکش در آب و تهیه محلول لازم برای هر یک از تیمارهای مربوط به بقایای علفکش در خاک غلظتهای مورد نظر محاسبه و با استفاده از اسپری به سطح خاک افزوده شد. سپس علفکش بهطور یکنواخت با خاک مخلوط گردید. پس از انتقال خاک آلوده شده با علفکش به گلدانهایی به قطر 22 سانتی متر و ارتفاع 25
سانتیمتر، بذور سویا - تلقیح شده با باکتری بردی رایزوبیوم ژاپونیکوم - در عمق مناسب کاشته شدند. رطوبت گلدانها در رطوبت 70 درصد زراعی نگهداشته شد و در نهایت گیاهان 70 روز پس از کاشت، برداشت و صفات وزن گره، تعداد گره، میزان نیتروژن کل گیاه تعیین شد. تجزیه واریانس دادهها با نرمافزار آماری SPSS انجام و برای مقایسات میانگینها از آزمون LSD در سطح 5 درصد استفاده شد.
بحث و نتایج
بر اساس نتایج بدست آمده از این آزمایش، حضور علفکش تریفلورالین در غلظت های مورد مطالعه در خاک، تعداد گره و وزن گره، میزان نیتروژن کل ریشه و اندام هوایی گیاه سویا را در همه غلظت های مورد استفاده بهطور معنیداری کاهش داد. - شکل1 و - 2 بر اساس نتایج بدست آمده از این آزمایش با افزایش غلظت علفکش تعداد گره تا 40 درصد - شکل - 1 و وزن گره تا 54 درصد - شکل - 2 در تیمار 0/96 میلی گرم بر کیلو گرم نسبت به شاهد کاهش یافت. برخی از پژوهشگران کاهش گره زایی حبوبات ناشی ازتاثیر علف کش را گزارش کرده اند 4 - ، . - 8 کاربرد علفکش تریفلورالین بر میزان گره زایی ریشه ی سویا بررسی شده و گزارش شده است که علفکش باعث کاهش 5-21٪ درصدی تعداد گره نسبت به شاهد شد که کاهش گره زایی ناشی از علف کش ممکن است در نتیجه آسیب به سیستم ریشه حبوبات و یا به باکتری ریزوبیوم باشد - . - 11 کاهش غلظت نیتروژن در اندام هوایی در نتیجه کاربرد 0/16 و 0/32 میلی گرم بر کیلو گرم علفکش نسبت به شاهد معنی دار نبود در حالی که در غلظت های 0/48، 0/64، 0/96 میلی گرم بر کیلو گرم غلظت نیتروژن در اندام هوایی کاهش معنی داری نشان داد - شکل . - 3 تنها کاربرد 0/16 میلی گرم بر کیلو گرم موجب کاهش معنی دار در غلظت نیتروژن ریشه شد و با افزایش غلظت ، کاهش معنی داری در تمامی غلظت ها نسبت به شاهد و نسبت به یکدیگر مشاهده شد - شکل . - 4 با افزایش غلظت علفکش میزان نیتروژن در تیمار 0/96 میلی گرم بر کیلو گرم در اندام هوایی 55 درصد - شکل - 3 و در ریشه 29 درصد - شکل - 4 نسبت به شاهد کاهش نشان داد. تاثیر علف کش بر غلظت نیتروژن در حبوبات نشان دادند که علفکش به طور قابل توجهی مجموع نیتروژن اندام هوایی گیاه را کاهش داد - . - 7
شکلهاشکل -1 تعداد گره در ریشه گیاه سویا تحت شکل -2 وزن گره ریشه گیاه سویا تحت
تاثیر غلظت های مختلف علفکش تاثیر غلظت های مختلف علفکش
