بخشی از مقاله
چکیده:
برای این تحقیق غلظتهای 0/1، 0/2، 0/5، 1، 2، 5، 10 و 20 میلیگرم بر لیتر از هومونهای ایندولاستیکاسید - IAA -
و ایندولبوتریکاسید - IBA - در گلدانهای یک کیلویی استفاده شد. در پایان شاخصهای وزن اندام هوایی، ریشههای مویی، غده و میزان کلروفیل برگ اندازهگیری شد. نتایج نشان داد وزن غدهها با افزایش غلظت هورمونها کاهش یافت.
در غلظتهای بالاتر از IBA 5، گیاه قادر به رشد نبود. وزن ریشههای مویین با مصرف هورمونها افزایش داشت. هورمون IBA بیشترین و شاهد کمترین وزن ریشه را داشت. با افزایش غلظت IBA تا 2 وزن ریشه افزایش و بعد از آن کاهش داشت. بیشترین وزن اندام هوایی در تیمار IAA و کمترین آن در شاهد مشاهده شد. وزن اندام هوایی با افزایش غلظت هورمون در تیمار IAA تا 5 و در IBA تا 2 افزایش و سپس کاهش یافت. شاخص کلروفیل با کاربرد هورمون افزایش داشت و IBA نسبت به IAA مقدار بیشتری داشت.
مقدمه:
هورمونهای گیاهی که اغلب فیتو هورمون خوانده میشود در بافتهای مریستمی و یا لااقل جوان از هر نوع ساخته میشوند و غالبا اثرخود را پس از انتقال میگذارندکه تا حدودی دورتر از بافتی که ساخته شدهاند می باشد اما بسیاری از آنها به طور طبیعی در گیاهان، به ویژه در قسمت های جوان در حال رشد شاخساره ها تولید می شوند و در واقع آنها همیشه از نوک شاخساره به سمت انتهای آن در حرکتند. اکسین ها یکی از گروه تنظیم کننده های رشد گیاهی - هورمون ها - هستند. بعضی از هورمونها ترکیبات مصنوعی هستند. رایجترین اشکال اکسین : ایندول--3 استیک اسید - - IAA، نفتالین استیک اسید - - NAA، ایندول بوتریک اسید - IBA - می باشد
. - Taiz, L. and Zeiger, 2003 - به وجود یک ماده در کشت های ریزوپوس پی برد که در ایجاد خمیدگی موثر بود. بعد از اینکه IAA به عنوان یک هورمون رشد قوی معرفی شد. توجه برخی ها برای استفاده از هورمون ها روی ریشه زایی قلمه ها گشترش یافت. حدود 40 سال پیش IBA - ایندول بوتیریک اسید - در پوست سیب زمینی بوسیله ی کروماتوگرافی کاغذ به عنوان یک فرآورده طبیعی شناخته شد. اما امروزه جزء هورمونهای ساختگی محسوب می شود. IBA اثر اکسینی ضعیفی داشته و توسط آنزیمهای تجزیه کننده به کندی تجزیه می شود و به همین دلیل اثر زیادی در ریشه زایی دارد
قدیمی ترین گیاهان زراعتی است که هزاران سال سابقه ی کشت دارد. تربچه یکی از سبزی های غده ایی با نام علمی Raphanus Sativus متعلق به خانواده چیلیپائیان می باشد. قسمت خوراکی شامل ریشه و بافت ساقه است که از لحاظ رنگ، اندازه، شکل و بافت گوشتی متفاوت است. تشکیل غده در تربچه که گیاهی یکساله است، با متورم شدن غده هیپوکوتیل صورت می گیرد و فقط پایین ترین قسمت غده از بالاترین قسمت غده بوجود می آید.
هورمون های IAA و IBA تاثیر زیایدی بر ریشه زایی دارند. در ایران کشت گیاهانی که محصول نهایی آن ها از ریشه به عمل می آید زیاد است. با توجه به فرضیات مطرح شده، این تحقیق به منظور تاثیر سطوح مختلف مصرف هومون های ایندول استیک اسید و ایندول بوتریک اسید بر خصوصیات کیفی و مورفولوژیکی و غده گیاه ترپچه در خاک به مدت 3 ماه انجام شد.
مواد و روشها:
این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار به مدت 3 ماه در گلخانه تحقیقاتی انجام شد. از بذر رقم محلی تربچه برای کاشت استفاده گردید. ایندول استیک اسید و ایندول بوتریک اسید از شرکت سیگما خریداری شد. غلظت های 0/1، 0/2، 0/5، 1، 2، 5، 10 و 20 پی پی ام از هورمون های مورد نظر استفاده شد. برای کاشت گلدان های یک کیلویی بکار گرفته شد. در پایان شاخص های وزن اندام هوایی، وزن ریشه های مویی، وزن غده و میزان کلروفیل برگ با روش های - 1982 - Page اندازه گیری شد.
نتایج و بحث:
نتایج نشان داد تیمارهای هورمونی، وزن غده را کاهش دادند. با افزایش غلظت هورمون، وزن غده ها کاهش یافت. در غلظت های بالاتر از 5 میلی گرم بر لیتر IBA گیاه قادر به رشد نبود. در غلظت های بالای IAA گیاه رشد داشت ولی با کاهش زیاد وزن غده همراه بود - شکل . - 1 وزن ریشه های مویین به شدت با مصرف هورمون ها افزایش داشت.
هورمون IBA بیشترین وزن ریشه مویین را داشت و کمترین وزن را غلظت صفر - شاهد - در نمونه ها داشت. IAA نیز موجب تحریک ریشه زایی در تربچه شد ولی نسبت به IBA کمتر بود. با افزایش غلظت هورمون ها وزن ریشه های مویین افزایش یافت ولی این افزایش در تیمار IBA تا غلظت 2 میلی گرم بر لیتر بود و بعد از آن با کاهش محسوسی همراه بود و بعد از غظت 5 گیاه کلا نتوانست رشد کند.
افزایش ریشه های مویین در تیمار IAA تا غلظت 10 میلی گرم بر لیتر همراه بود و بعد از این کاهش یافت - شکل . - 2 نتایج نشان داد که این هورمون ها با افزایش شدید ریشه زایی همراه بودند ولی ریشه زایی زیاد منجر به کاهش وزن غده تربچه شد که نمی تواند در همچین گیاهانی که غده محصول نهایی است، مناسب باشد. IBA اثر اکسینی ضعیفی داشته و توسط آنزیمهای تجزیه کننده به کندی تجزیه می شود و به همین دلیل اثر زیادی در ریشه زایی دارد
مقدار وزن اندام هوایی در شکل 3 آورده شده است. بیشترن وزن اندام هوایی در تیمار IAA و کمترین آن در سطح صفر تیمارها مشاهده شد. با افزایش غلظت هورمون ها وزن اندام هوایی افزایش یافت که این افزایش در تیمار IAA تا غلظت 5 میلی گرم بر لیتر و در تیمار IBA تا 2 میلی گرم در لیتر همراه بود و بعد از آن کاهش یافت - شکل . - 3 از آنجایی که رشد و نمو گیاه شدیدا وابسته به پارامترهای حاصلخیزی خاک می باشد به نظر می رسد که بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و زیستی بستر کشت با کاربرد هورمون دلیل افزایش رشد گیاه نسبت به بقیه تیمارها می باشد .
شکل-1 تاثیر غلظت های مختلف هورمون های IAA و IBA بر وزن غده تربچه
شکل-2 تاثیر غلظت های مختلف هورمون های IAA و IBA بر وزن ریشه تربچه
شاخص کلروفیل با کاربرد هورمون ها افزایش یافت. با زیاد شدن غلظت هورمون مقدار این شاخص افزایش داشت. IBA نسبت به IAA در غلظت های مختلف، مقدار بیشتری داشت
نتایج فعالیتهای پژوهشی محققین - Nikolaeva et - al., 2011 در این رابطه نشان داد که با کاهش پتانسیل آب برگ در گندم فعالیت آنزیم کلروفیلاز به طور ناگهانی زیاد می-شود. همچنین با افزایش مقدار برخی از مواد تنظیمکننده رشد نظیر اتیلن و آبسزیک اسید در اثر خشکی فعالیت کلروفیلاز تحریک و با تجزیه کلروفیل، کلروفیل آزاد و در مراحل بعدی با باز شدن حلقههای پورفیرینی این محصولات به صورت فعال به واکوئل منتقل میشوند.
عناصر غذایی نظیر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منگنز، آهن و مس که در صورت استفاده از کود به آسانی در دسترس گیاه می باشند، در ساخت کلروفیل استفاده می گردد . - Theunissen et al., 2010 - در کاربرد هورمون ها به همین دلایل و دسترسی زیاد ریشه با افزایش تماس با خاک موجب جذب زیاد عناصر و افزایش کلروفیل در گیاه شده است.
شکل-3 تاثیر غلظت های مختلف هورمون های IAA و IBA بر وزن اندام هوایی تربچه
