بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه ای با هدف بررسی اثر غلظت های مختلف ایندول بوتیریک اسید بر ریشه زایی قلمه های به لیمو انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تیمار و 3 تکرار و هر تکرار شامل 3 نمونه انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: -1 شاهد - بدون استفاده از هورمون - -2 استفاده از 1000پی پی ام ایندول بوتیریک اسید -3 استفاده از 2000 پی پی ام ایندول بوتیریک. جهت تیمار کردن قلمه ها، انتهای قلمه ها به مدت 10 دقیقه در محلول تهیه شده قرار گرفت و سپس در گلدان های با مخلوط خاکی معین کشت گردید.
نتایج حاصل از اندازه گیری صفات نشان داد که با استفاده از 2000 پی پی ام تعداد ریشه بیشترین مقدار را داشته است. همچنین طول ریشه و قطر ریشه با استفاده از 1000 پی پی ام ایندول بوتیریک اسید به میزان زیادی افزایش پیدا کرده است پس هورمون ایندول بوتیریک اسید نسبت به گروه شاهد در افزایش تعداد و طول ریشه مؤثر بوده است. وزن تر و وزن خشک با استفاده از 2000 پی پی ام هورمون ایندول بوتیریک اسید بیشترین مقدار بوده است.
مقدمه
به لیمو با نام علمی Lippia citrodora.L درختچه ایی خزان پذیر از خانواده شاهپسند - Verenaceae - که ارتفاع آن به 3 تا 5 متر می رسد - مظفریان، . - 1996 به لیمو گیاه بومی کشورهای آمریکای جنوبی - شیلی و پرو - که به طور وسیع در باغ های کشورهای اروپایی کشت می شود
امروزه این گیاه در شمال کشورمان کشت می شود و گونه های بومی نیز از جنس Lippia در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشورمان وجود دارد
برگ ها و اندام رویشی این گیاه دارای خاصیت تب بر، مسکن، ضد نفخ و کمک کننده به هضم غذا می باشد
تکثیر به لیمو بوسیله قلمه زدن شاخه ها و یا خوابانیدن آن ها در زمینه ای قابل نفوذ و مرطوب در فصل بهار صورت می گیرد و از آنجا که قلمه زدن این گیاه، مهم ترین روش تکثیر آن محسوب می شود ارایه راهکاری مناسب جهت بهبود ریشه دهی آن به منظور استفاده اقتصادی و بهینه از قلمه ها و همچنین کاهش در هزینه و زمان ریشه دهی می تواند مفید واقع گردد
بررسی های زیادی در زمینه ریشه زایی قلمه ها در گیاهان مختلف انجام گرفته است که اثر تیمارهای مختلف را در ریشه دهی قلمه ها نشان می دهند. تحقیقات نشان داد قلمه چوب نرم گیاه افرا از قسمت انتهایی شاخه های جوان در اواخر بهار در زیر سیستم مه افشان ریشه دار می شود و زخم کردن قلمه ها، به علاوه استفاده از ایندول بوتیریک اسید0با روش فرو بردن در محلول غلیظ 1000 تا 10000 قسمت در میلیون - باعث افزایش ریشه زایی می گردد
در گیاه زرشک گرفتن قلمه از شاخه های سال جاری در بهار یا تابستان انجام می گیرد و قلمه ها را در زیر سیستم آبفشان در شاسی سرد ریشه دار می کنند. به کار بدن اسید ایندول بوتیریک به میزان 5000 قسمت در میلیون به ریشه زایی قلمه ها کمک می کند - برگت، . - 2001 قلمه های ساقه بلوط - Quercus robur - که در تابستان گرفته می شوند با استفاده از ایندول بوتیریک اسید به غلظت 20000 قسمت در میلیون ریشه زایی بهتری را نشان می دهند
هدف از این مطالعه بررسی غلظت های مختلف هورمون ایندول بوتیریک روی قلمه زایی ریشه های به لیمو بوده است.
مواد و روش ها
پژوهش حاضر در دانشگاه آزاد واحد شیروان انجام شد. ابتدا تعداد 30 قلمه سالم و یکدست تهیه گردید. و توسط قارچ کش بنومیل یک در هزار ضدعفونی گردیدند. سپس بستر کاشت قلمه ها به نسبت 50:50 از پرلیت گرانوله و ماسه آماده شد و در گلدان ها ریخته شد. پس از آماده سازی بستر کاشت و تهیه قلمه ها، انتهای قلمه ها مدت 10 ثانیه در غلظت های صفر - شاهد،آب مقطر - ، 1000، 2000 هورمون اکسینی ایندول بوتیریک اسید - IBA - با سه تکرار و هر تکرار شامل 3 نمونه قرار داده شد سپس قلمه ها در گلدان ها کشت و در گلخانه با رطوبت 70 درصد قرار گرفتند.
برای آماده سازی هورمون ها ابتدا 1 و 2 گرم هورمون توسط ترازوی دیجیتال وزن شده و با آب مقطر به غلظت مورد نظر رسید. اندازه گیری صفات مورد نظر بعد از 4 هفته آغاز شد. صفات تعداد ریشه، قطر ریشه، طول ریشه، وزن تر و خشک برای تمامی تیمارها اندازه گیری شد . در اندازه گیری وزن خشک، نمونه ها در آون 70 درجه سانتی گراد برای 24 ساعت خشک و توزین شده و میزان ماده خشک گیاه محاسبه شد. و برای اندازه گیری قطر و طول ریشه از کولیس استفاده گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار MSTATC استفاده شد و میانگین داده ها با استفاده از آزمون دانکن مقایسه شدند.
نتایج تعداد ریشه
نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین تیمارهای مختلف از نظر تعداد ریشه تفاوت معنی داری در سطح 0/05 وجود دارد. نتایج مقایسه میانگین غلظت های مختلف هورمونی نشان داد بیشترین تعداد ریشه در گیاه به لیمو - 15/3 - مربوط به غلظت 2000 پی پی ام می باشد و کمترین تعداد ریشه - 7 - مربوط به شاهد می باشد.
جدول -1 تاثیر غلظت های مختلف هورمون ایندول بوتیریک اسید بر تعداد ریشه به لیمو
طول ریشه
با توجه به آنالیز واریانس می توان عنوان نمود که بین تیمارهای مختلف از نظر طول ریشه تفاوت معنی داری در سطح 0/05 وجود دارد. مقایسه میانگین غلظت های مختلف هورمونی نشان داد بیشترین طول ریشه در گیاه به لیمو 16 - سانتی متر - مربوط به غلظت 1000 پی پی ام می باشد و کمترین طول ریشه 12/3 - سانتی متر - مربوط به شاهد و ایندول بوتیریک اسید با غلظت 2000 پی پی ام 13/6 - سانتی متر - می باشد.
