بخشی از مقاله
چکیده
از تبعات توسعه و فعالیت مراکز درمانی شامل بیمارستانها، درمانگاهها و مطب ها، آمایشگاهها و ... تولید پسماندهایی است که بخشی از انها همانند پسماند عادی هستند اما بخشی دیگر نیز به عنوان پسماندهای عفونی از آلایندههای عمده محیط زیست به شمار میروند و پیش از دفع نیاز به طی فرآیندهایی تحت عنوان بی خطرسازی دارند.
این کار توسط دستگاهها و فرآیندهای مختلفی صورت میپذیرد که در این تحقیق با توجه به فراگیر بودن اتوکلاوها در بی خطرسازی پسماند بیمارستانی، این دستگاه ها را مد نظر قرار داده و با توجه به مطالعات میدانی و کسب دادههای ازمایشگاهی حاصل از نمونه برداری های پسماند بی خطر شده بیمارستانهای شهرستان تهران و آمل و بابل کارایی این دستگاهها را در بی خطرسازی و کنترل آلودگی های محیط زیست مورد بررسی قرار میدهیم.
نمونه ها به صورت هفتگی از خروجی بی خطر شده دستگاه ها انتخاب شده و میزان رشد باکتریهای شاخص مقاوم در ان به عنوان معیار عملکرد دستگاه مد نظر قرار میگیرد که شامل ازمایش باکتریهای باسیلوس سوبتیلیس، باسیلوس استئار ترموفیلوس و همچنین ویال های باسیلوس استئار ترموفیلوس است. در کنار این تست های روزانه نفوذ بخار و بوودیک برای پایش مستمر عملکرد دستگاه ها پیش از راه اندازی نیز به کار می رود. نتایج حاصل از آزمایشات نمونه های بی خطر شده دستگاه های بیمارستانی در 6 بیمارستان در شهرهای فوق کارایی دستگاه های اتوکلاو را در رفع آلودگی های بیولوژیکی پسماندهای عفونی با توجه به صفر بودن رشد میکروارگانیسم ها و منفی بودن نتیجه آزمایشات میکروبی ثابت می کند.
کلمات کلیدی: اتوکلاو، پایش بیولوژیکی، پایش شیمیایی، پسماند بیمارستانی، بی خطرسازی
-1 مقدمه
در سال ای اخیر به دلیل افزایش جمعیت وتعداد واحد های درمانی، شاهد افزایش روز افزون تولید پسماند های بیمارستانی هستیم. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، پسماند بیمارستانی به مواد زائدی گفته می شود که در طی فرآیند های تشخیص، درمان،ایمن سازی بشر یا حیوان، کارهای پژوهشی و آزمایش های بیولوژیک تولید می شوند. همه ظروف شیشه ای، وسایل نوگ تیز مانند سوزن و تیغ، دشتکش جراحی، محیط های کشت و اعضای بدن در دامنه این تعریف قرار می گیرند.
پسماندهای بیمارستانی به دو گروه عفونی و غیر عفونی - شبه خانگی - تقسیم می شوند. حدود 75 تا 90 درصد پسماندهای بیمارستانی از زباله های معمولی یا شبه خانگی تشکیل می شوند و حدود 10 تا 25 درصد آن به زباله های عفونی و خطرناک اختصاص می یابد. .همه زباله هایی که حاوی پاتوژن - یا سموم آنها - در غلظت مشخص هستند، به علت میزبانی از یک عامل بالقوه بیماری ضایعات خطرناک یا زبالههای عفونی در نظر گرفته می شوند.
زباله های بیمارستانی پتانسیل بالای خطرزایی برای بیماران و کارکنان بیمارستان و همچنین مردمی که خارج از مجموعه ی بیمارستان هستند، دارند. مدیریت غیر بهداشتی این گونه ضایعات می تواند خطرهای زیادی همچون شیوع آسیب های تنفسی، اسهال، تیفوئید، کلرا، هپاتیت B وایدز را به همراه داشته باشد. اطلاعات دقیقی از میزان پسماند بینارستانی تولیدی در ایران وجود ندارد . طبق گزارش های بانک جهانی در سال 2003 در تهران سالانه 2500 تن پسماند بیمارستانی تولید می شود. همچنین سرانه تولید روزانه زباله بیمارستانی به ازای هر تخت 2/5 تا 3 زباله کیلوگرم است که این مقدار 2 تا 3 برابر سرازنه تولید مناطق دیگر خاورمیانه و شمال آفریقاست.
نتایج حاصل از این پژوهش های انجام شده در مورد شرایط تولید پسماند در بیمارستانهای شهر آمل نشان داد که بیمارستان های دولتی شهر آمل با 480 تخت و 401 تخت فعال و 1392 پرسنل ، میزان زباله تولیدی در آن در طول شبانه روز حدو د 1215 کیلوگرم می باشد. سرانه تولید زباله به ازای هر تخت بیمارستانی حدودا 3/03 کیلو گرم در روز محاسبه گردید که از این مقدار 1/47 کیلوگرم آن زباله معمولی و 1/56 کیلو گرم زباله عفونی می باشد.
البته همه پسماندهای تولید شده در مراکز درمانی پسماند از دسته پسماندهای بیمارستانی نیستند و شامل پسماندهای عادی خانگی نیز می باشند که نیاز به بی خطر سازی ندارند، به صورت کلی پسماندهای خطرناک بیمارستانی زیر قابل طبقه بندی هستند.
انواع زبالههای خطرناک بیمارستانی
دسته پسماند مثال پسماند ایزولاسیون پسماند تولید شده توسط بیماران که به دلیل جلوگیری از اشاعه بیماری در وضعیت ایزوله قرار گرفتهاند کشت میکروب در آزمایشگاهها و محل نگه داری از کشت و ذخیره سازی عوامل عفونی ناشی از آزمایشهای بالینی، تخقیقاتی و صنعتی. ظروف موجود در محیط کشت و ابزارهای استفاده شده برای انتقال، عوامل عفونی و مواد بیولوژیکی همراهشان تلقیح و اختلاط که قابلیت دفع دارند.
خون انسان و محصولات حاصل از خون خون زائد، سرم، پلاسما و محصولات خونی پسماندهای پاتولوژی بافتها، اندامها، اعضای بدن، خون و مایعات بدن که در هنگام جراحی، کالبد شکافی و بافت برداری خارح میشوند وسایل نوک تیز آلوده آلوده شده بوسیله سرسرنگهای تزریق زیر جلدی، سرنگها، چاقوهای حراحی، پیپتهای پاستور و شیشه شکست ها جساد حیوانات آلوده، اجزای بدن، ملافه و رختخواب اجساد حیوانات آلوده شده، اجزای بدن یا مجموعه حیواناتی که به صورت عمد یدر معرض پاتوژنها قرار میگیرند. روش های متنوعی برای بی خطرسازی یا دفع پسماندهای بیمارستانی وجود دارد که اورده شده است.
انواع روشهای بی خطر سازی و دفع پسماند بیمارستانی
نام فرآیند کورههای زباله سوز بیمارستانی، پلاسما ، هیدروکلاو، اتوکلاو روشهای شیمیایی دستگاههای مایکروویو دفن بهداشتی شرح فرآیند سوزاندن زباله تا دمای 900-1300 درحه سانتی گراد در کوره-های یک مرحلهای یا دو مرحلهای ایجاد قوس الکتریکی در محیط نزدیک به خلا پر شده از گاز بی اثر همانند ارگون و ایجاد دمایی بین 600 تا 1400 درجه سانتی گراد و تجزیه مواد آلی پسماند به عناصر سازنده خود و گازهای سنتز - پیرولیز - و تبدیل مواد معدنی به ضایعات شیشه ای شکل تماس غیر مستقیم پسماندهای بیمارستانی با بخار به این صورت که بخار فضای بین دو جداره محفظه را گرم میکند و این حرارت از طرق بدنه داخلی به پسماند منتقل میشود و پسماند در دمای تقریبا 121 درجه سانتی گراد و فشار 1/1 bar بی خطر میشود.
تزریق مستقیم بخار به درون زباله و بالا رفتن دمای زباله و بی خطر سازی در دمای 134 درجه سانتی گراد و فشار 2/2 bar افزودن یک ماده شیمیایی ضد عفونی کننده به پسماندهای خرد شده و همگن شده. به صورت تحت فشار با بخار یا در فشار اتمسفری با برخورد امواح مایکروویو به زباله و آزاد سازی حرارت و جوش آوردن ذرات آب موجود در پسماند دما را بالا برده و پسماند را بی خطر میکند.
ملاحضات فرآیند تولید دیوکسین و فوران و نیاز به فیلتراسیون دقیق و هزینه بر، هزینه اولیه بالا ، هزینه اولیه بسیار بالا ، هزینه راهبری بالا ،پیچیدگی تکنولوژیکی زیاد ،امکان استحصال انرژی از گاز سنتز و گازهای دما بالا ،هزینه اولیه بالا ،عدم تولید دیوکسین و فوران به دلیل دمای پایین ،کاهش حجم پسماند نزدیک 70 درصد و وزن پسماند بیش از 10 درصد ،سهولت تکنولوژیکی ،هزینه اولیه بالا ،مدت زمان کمتر نسبت به فرآیند هیدروکلاو ،نیاز به استفاده از کیسههای مخصوص و گرانتر برای پسماند ،افزایش وزن پسماند ،سهولت تکنولوژیکی ،هزینه اولیه بالا ،کنترل سخت و دقیق پسماندهای خروجی ،کمتر متداول ،چون غالبا سطح خارجی در تماس قرار میگیرد برای بی خطر سازی نیاز به خرد شدن زیاد دارد و عمدتا بی خطرسازی کامل صورت نمیگیرد.
