بخشی از مقاله
مقدمه
کبد چرب غیرالکلی طیفی از بیماری است که از ابتال به کبد چرب به تنهایی، تا ایجاد هپاتیت استئاتوتیک غیرالکلی متغیر است - . - 1 بروز هپاتیت استئاتوتیک در بالغین بعلت چاقی، هیپرلیپیدمی، دیابت نوع 2، حاملگی، گرسنگی‌های طوالنی و مصرف طوالنی بعضی از داروها شایع‌تر است - . - 2 از موارد فوق در می‌یابیم که کبد چرب حتی بدون وجود عوامل خطرزا و زمینه‌ایی دیگر، الزاماً یک روند خوش‌خیم نمی‌باشد و می‌تواند به طرف سیروز کبدی و فیبروز پیشرفت نماید - . - 1 از طرفی بیش از نیمی از موارد بیماریهای عروق کرونری قلب با اختالالتی در متابولیسم و غلظت لیپیدهای پالسما و لیپوپروتئین‌ها ارتباط دارد - . - 3 لذا این گروه بیماری‌ها می‌توانند با نمای کبد در سونوگرافی ارتباط معنی‌داری داشته باشند.
بیماریهای قلبی عروقی یکی از بیماریهای است که در چند دهه اخیر افزایش یافته است. امروزه بیماری قلبی عروقی را بعنوان یکی از اصلی‌ترین عامل مرگ و میر در دنیا می‌شناسند. تقریباً نیمی از همه مرگ‌ها در کشورهای صنعتی و 25 درصد در کشورهای درحال توسعه مربوط به بیماری کرونری قلب است - . - 4 عوامل و سازوکارهای مختلفی در پیدایش بیماریهای قلبی عروقی دخیل‌اند که مهمترین آنها عبارتند از دگرگونی‌های عوامل انعقادی و التهابی، اختالل در لیپیدها، فشار خون باال، تنش‌های روانی، سیگار کشیدن، مقاومت به انسولین، نسبت دور کمر به باسن از جمله‌ی این عوامل هستند - . - 5
فعالیت‌های بدنی و ورزشی می‌تواند این عوامل را تعدیل نماید - . - 6 به طوری که برخی تحقیقات تاثیرات مطلوب تمرینات استقامتی در زمینه کاهش خطر ابتال به بیماریهای قلبی عروقی و با ایجاد تغییرات مناسب در ویژگی‌های سوخت‌و‌سازی بدن و عوامل خطرزا مرتبط با آتروسکلروزیز باعث بهبود عملکرد قلبی عروقی شده و عدم فعالیت بدنی به عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل خطرزای بیماریهای قلبی عروقی شناخته شده است - . - 7-10 غلظت لیپوپروتئین با چگالی پائین - - LDL و لیپوپروتئین با چگالی باال - - HDL و همچنین نسبت آنها در پالسما، عوامل اعالم خطر در ابتال به بیماریهای قلبی عروقی هستند و همچنین به وسیله آنها می‌توان این بیماری را در آینده پیش بینی کرد - . - 11 میزان رسوب کلسترول در جدار شریان‌ها به طور مستقیم با میزان کالری رژیم غذایی متناسب است بویژه اگر این میزان از نیاز روزانه بیشتر باشد که منجر به چاقی می‌شود یا اینکه رژیم غذایی حاوی درصد باالیی کلسترول چربی باشد - . - 12
چاقی و رژیم غذایی پرچرب بر روی لیپوپروتئین‌های خون اثر منفی می‌گذارد، طبق تحقیقات انجام شده بهترین روش برای درمان چاقی و کاهش لیپوپروتئین‌های خون اتخاذ رژیم غذایی مناسب بهمراه فعالیت ورزشی می‌باشد - . - 13 همچنین فعالیت‌های هوازی محرکی مناسب برای کاهش میزان لیپوپروتئین خون است - . - 10 یافته‌های تحقیقی نشان دادند که انجام فعالیت‌های ورزشی می‌تواند به افزایش چربی مفید خون یعنی HDL-c منجر شود - . - 11 افزایش HDL-c باعث می‌شود تا از رسوب کلسترول در داخل عروق جلوگیری شود، از طرف دیگر انجام فعالیت‌های ورزشی بویژه تمرینات هوازی موجب متابولیسم بیشتر چربی شده، در نتیجه از چربی‌های بیشتر برای تامین انرژی استفاده می‌گردد - . - 11 تحقیقات نشان دادند که فعالیت‌های استقامتی پیوسته موجب افزایش HDL-c شده سالمت افراد را تضمین می‌کند - . - 14 لذا این تحقیق در پی بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی ناپیوسته بر میزان کلسترول, ,LDL HDL, TG وVLDL در مردان مبتال به کبد چرب غیرالکلی است.
روش‌شناسی تحقیق
این تحقیق از نوع نیمه تجربی و برحسب هدف کاربردی، نوع طرح پیش آزمون- پس آزمون که به روش میدانی در بین 24 مرد مبتال به کبد چرب غیرالکلی از بین 106 معلم داوطلب شاغل در تهران که از طریق سیستم اطالع رسانی اداری بعنوان جامعه آماری دردسترس فراخوان شده بودند، در دو گروه تمرین هوازی - 12 نفر - و کنترل - 12 نفر - انجام شد. شاخص‌های ورود به تحقیق شامل باال بودن آنزیم‌های کبدی، باال بودن عوامل خونی خطرساز بیماری قلبی عروقی مانند لیپوپروتئین‌های کم چگال و با چگالی باال، شاخص توده بدنی کمتر از 32 کیلوگرم بر مترمربع و کبد چرب درجه دو غیرالکلی - رسوب قطرات چربی بین %33-%66 در هپاتوسیت‌ها - بودند. کلیه شرکت‌کنندگان قبل از شروع مداخله تمرین در یک جلسه توجیهی ضمن آشنایی کار با ماشین وزنه، اطالعات الزم در خصوص تحقیق را دریافت کرده و فرم رضایت نامه را امضاء نموده و به آنان اجازه خروج از فرآیند تحقیق در هر زمانی به تشخیص خود داده شد. این تحقیق زیر نظرمتخصصان گوارش و طب ورزشی انجام شد و با تکمیل پرسشنامه سالمتی پزشکی از سوی آزمودنی‌ها، سالمتی آنها از نظر بیماریهای قلبی عروقی، فشارخون باال، دیابت، و بیماری کلیوی تائید شد.
به منظور کاهش عوامل مداخله‌گر و مخدوش‌کننده موثر بر نتایج تحقیق و همچنین کاهش آثار نوع غذا بر عوامل خطرساز قلبی عروقی از آزمودنی‌ها خواسته شد، 24 ساعت قبل از مرحله خون‌گیری از خوردن غذاهای پرچرب و کافئین‌دار خودداری کنند. اندازه‌گیری متغیرهای آنتروپومتریک آزمودنی‌ها مانند قد، وزن، شاخص توده‌بدنی، دور کمر توسط محقق، و فشار خون سیستولی و دیاستولی، مقدار 7 سی‌سی خون توسط تکنسین جهت برآورد میزان سطوح متغیرهای کلسترولHDL, LDL , VLDL, TG در آزمایشگاه مرکز درمانی فرهنگیان بوسیله دستگاه‌ها و کیت‌های معتبر، 12 تا 14 ساعت در حالت ناشتا قبل و بعداز آخرین جلسه تمرین اخذ و آنالیز شد و نتایج در اختیار محقق قرار گرفت. گروه مداخله تمرین به مدت هشت هفته به تمرینات هوازی شامل پیاده‌روی با شدت 50 درصد ضربان قلب ذخیره در سه مرحله‌ی هفت دقیقه شروع و به سه مرحله 10 دقیقه با شدت 75 درصد ضربان قلب ذخیره پرداختند، الزم به ذکر است 10 دقیقه در ابتدای تمرین جهت گرم کردن و 10 دقیقه آخر هر جلسه تمرین اختصاص به سرد کردن داشت.
در این مطالعه، با استفاده از آمار توصیفی به ویژه از شاخص‌های گرایش مرکزی مانند میانگین، انحراف استاندارد، فراوانی، و نمودارهای مربوطه به توصیف دادهها پرداخته شد. از آزمون کلموگروف- اسمیرنف جهت برآورد همگنی واریانس‌ها استفاده شد. با توجه به طبیعی بودن توزیع دادهها، برای مقایسه میانگین هر یک از متغیرهای تحت بررسی در دو گروه از آزمون t مستقل و مقایسه میانگین درون گروهی از آزمون t همبسته استفاده شد. محاسبات آماری با کاربرد نرم‌افزار SPSS نسخه 18 و سطح اطمینان P≥0/05 انجام شد.
یافته‌ها
اطالعات بدست آمده از مشخصات 22 آزمودنی در هر گروه 12 نفر شامل سن، وزن، قد، شاخص توده بدنی در جدول 1 خالصه شده است. با توجه به همگنی واریانس‌ها و نتایج آزمون t مستقل و همبسته که در جدول 2 ذکر شده، نشان می‌دهد تفاوت‌های بین‌گروهی متغیرهای اندازه دور کمر - - WC، سطح کلسترول تام، لیپوپروتئین کم چگال - - LDL، لیپوپروتئین پر چگال - HDL - ، تری‌گلسیرید تام خون - TG - و فشارخون سیستولی تغییر قابل مالحظه داشته و با توجه به سطح اطمینان در نظر گرفته شده معنی‌دار است و در سایر متغیرها تغییرات معنی‌دار نبود. نتایج مقایسه اختالف درون گروهی بیانگر تغییرات معنی‌دار در تمام متغیرها بجز لیپوپروتئین خیلی کم چگال - - VLDL است.
بحث و نتیجه گیری
کبد چرب یکی از علل مهم ابتال به بیماری مزمن کبدی می‌باشدکه غالباً همراه با چاقی و عوامل خطر و زمینه‌ساز بیماریهای قلبی عروقی است. با توجه به مطالعات انجام شده تمرینات هوازی که بصورت مداوم و پیوسته و با شدت سبک تا متوسط انجام شود می‌تواند از چربی‌های بیشتری بمنظور تامین انرژی مورد نیاز بدن استفاده کند، تحقیق حاضر با ماهیت تمرین هوازی ناپیوسته با شدت سبک تا متوسط نیز با توجه به نتایج بدست آمده نشان داد در متغیرهایی که از عوامل خطرساز قلبی عروقی بودند مانند اندازه دور کمر، کلسترول تام خون، لیپوپروتئین‌های‌کم‌چگال - - LDL، TG تام خون، و فشار خون سیستولی کاهش معنی داری رخ داده و سطوح HDL افزایش قابل توجهی داشت. یافته های تحقیق حاضر با نتایج تحقیق رینگ - - 2006، جولیا و همکاران - - 2004، پاول - - 2004،بانز و همکاران - - 2003 و دیوایس - - 1992 مبنی بر کاهش کلسترول متعاقب تمرینات هوازی همسو است - . - 15-19
ولی با نتایج تحقیق پرنت و همکاران - - 2006، لیندا - - 2000، بروشا - - 2000 و تتسونی و همکاران - - 1995 ناهمسو است - . - 20-23 شاید این تناقض بدلیل نوع آزمودنی‌ها، نوع، مدت و شدت تمرین یا زمان نمونه‌گیری مربوط باشد. بررسی نتایج تحقیقات نشان می‌دهد کاهش غلظت پالسمایی کلسترول از بروز زود هنگام بیماریهای قلبی عروقی جلوگیری می‌کند که تمرینات هوازی می‌تواند یکی از علل مهم کاهش سطوح خون باشد، البته سطوح هورمون های تیروئیدی و جنسی را هم می توان از عوامل تاثیرگذار بر این متغیر دانست - . - 24 همچنین سوگیورا و همکاران - - 2002 اظهار داشتند که فعالیت‌های ورزشی موجب افزایش آنزیم لیپوپروتئین‌لیپاز - - LPL و لسیستین کلسترول آسیل ترانسفراز - - LCAT می‌شود، که این دو آنزیم سبب کاهش LDL, TG و کلسترول و افزایش HDL می شود - . -
25 نیز تمرین هوازی با افزایش ویژگی‌های جذب کلسترول می‌تواند به کاهش LDL و در نتیجه به پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی منتهی شود - . - 26 در برخی تحقیقات بیان شده، شدت تمرین می‌تواند بر افزایش HDL تاثیرگذار باشد. به طوری که سطوح HDLپس از تمرینات با شدت باال در مقایسه با شدت پائین می‌تواند افزایش چشمگیر و قابل توجهی داشته باشد - . - 27 از طرف دیگر وزن، جنس، پروتکل و مدت تمرین، عامل مهمی در پاسخ HDL به فعالیت‌های مختلف ورزشی باشد. HDL با انتقال معکوس کلسترول باعث کاهش بروز بیماریهای قلبی عروقی می‌شود - . - 27 با این حال، هنوز سازوکار دقیق اثرگذار بر افزایش سطوح HDL به طور واضح شناخته شده نیست - . - 28
بنابراین با توجه به نتایج و مباحث در می‌یابیم هشت هفته تمرین هوازی ناپیوسته باعث کاهش میزان کلسترول تام، LDL، TG، فشارخون سیستولی و اندازه دور کمر بعنوان ریسک فاکتورهای قلبی عروقی در مردان چاق مبتال به کبدچرب غیرالکلی شده و از طرفی موجب افزایش سطوح HDL بعنوان عامل پیشگیری‌کننده از بیماری قلبی عروقی می‌شود. در مجموع انجام این نوع تمرین با رعایت شدت و ایمنی تمرینی برای مردان چاق مبتال به کبدچرب غیرالکلی توصیه می‌شود.
