بخشی از مقاله
چکیده
ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک به شرایط و تغییرات مختلف واکنشهای متفاوتی نشان میدهند به طوری که هر نوع اختلال در چرخش عناصر غذایی خاک ممکن است در دراز مدت منجر به کاهش باروری خاک و در نتیجه تخریب آن شود. تخریب خاک سبب کاهش در میزان تولید بالقوه و بالفعل خاک میشود که در اثر عوامل طبیعی و یا فعالیتهای انسانی به وجود میآید. هدف از این پژوهش، مطالعه تاثیر سه روش خاکورزی شامل خاکورزی مرسوم - شخم + دیسک + تسطیح + ایجاد فارو + کاشت با بذرکار - ، کمخاکورزی - چیزل پیلر یا دیسک + ایجاد فارو + کاشت با بذرکار - و بیخاکورزی - کاشت مستقیم با بذرکار - No Till. با سه سطح پوشش 0، 30، 60 درصد از بقایای گیاه گوجه فرنگی بر میزان کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل دسترس در شرایط مزرعه بود. نتایج به دست آمده نشان داد که مقدار نیتروژن کل،کربن آلی، پتاسیم و فسفر قابل دسترس، در تیمار کم خاکورزی با سطح پوشش 60 درصد بیشترین مقدار بود.
کلید واژهها: کم خاکورزی، بی خاکورزی، خاکورزی مرسوم
مقدمه
خاکورزی حفاظتی یک اصطلاح علمی میباشد که به طور گسترده برای تعریف و مشخص کردن سیستمهای خاک مورد استفاده قرار میگیرد که در نتیجه اجرای آن پس از اتمام کشت %30 از سطح خاک توسط بقایای گیاهی پوشش داده میشود - جارکی و لال، . - 2003 کشت مستقیم یا بدون خاکورزی از ابتدای دهه 1980 در آرژانتین اجرا میشد که منجر به کاهش هزینهها و همچنین عملیات های اجرایی بهویژه استفاده از ماشین آلات شده است - بوتا و همکاران، . - 200 مدیریت خاکورزی میزان نیتروژن کل و نیتروژن قابل دسترس را تحت تاثیر قرار میدهد.
مطالعات متعدد نشان دادهاند که خاکورزی حفاظتی در مقایسه با خاک-ورزی مرسوم موجب افزایش مقدار نیتروژن خاک شده است - ورول و ویلهلم، 20011؛ چن و همکاران، 2009؛ ساینجو و همکاران، 2009 و دیکگویتلهو و همکاران، . - 2014 در طولانیمدت خاکورزی حفاظتی میتواند با حفظ نیتروژن در لایههای بالایی خاک دسترسی گیاه به نیتروژن را بهبود دهد - ساینجو و همکاران، 2013 و سان و همکاران، . - 2015 به طور کلی نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که غلظت کربن آلی - باکر و همکاران، 2007 و بلانکو-کانکویی و همکاران، - 2008 و نیتروژن کل - فرانزلوابرز و همکاران، 1994؛ لوپز-فاندو، 2012 و لو و همکاران، - 2012 در لایههای سطحی خاک تحت خاکورزی بدون شخم افزایش یافته است. مولیندو - 2009 - در آزمایشی دو ساله با اندازهگیری عناصر غذایی ضروری خاک در سامانه بی خاکورزی در شرایط کشت سویا گزارش نمود که میزان فسفر و پتاسیم در این سامانه بهبود یافت.
وی دلیل این امر را به کاهش تلفات این عناصر نسبت داد. خاکورزی مرسوم باعث میگردد تا مواد آلی موجود در خاک تجزیه شده و در نهایت نیتروژن موجود در آن به شکل قابل جذب برای گیاهان تبدیل گردد. این عمل به طور موقت در چند سال باعث افزایش عملکرد محصولات مختلف میشود.
مواد و روشها
این پژوهش به منظور بررسی اثرات سه روش خاکورزی شامل خاکورزی مرسوم، کمخاکورزی و بیخاکورزی با سه سطح پوشش 0، 30، 60 درصد از بقایای گیاه گوجه فرنگی بر میزان کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک در ایستگاه تحقیقات طرق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. نمونهبرداری در مهر ماه سال 94 در عمق 0 تا 30 سانتیمتری انجام شد. کربن آلی - والکلی و بلک، - 1934 ،فسفر قابل جذب به روش اولسن - اولسن، - 1954 ، پتاسیم قابل جذب به روش عصارهگیری با استات آمونیوم - وارلی، - 1966، نیتروژن کل به روش کجلدال - برمر، - 1979 اندازهگیری و تعیین شد. دادهها با نرمافزار Jmp 8 تجزیه تحلیل آماری شدند. به منظور مقایسه میانگین از آزمون توکی - 3 0, 01 - استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه روشهای خاکورزی تاثیر معنیداری بر عناصر اندازهگیری شده در سطح احتمال 0/01 داشتند. همچنین اثر بقایای گیاهی در سطح احتمال 0/01 معنی دار شد - جدول. - 1
نتایج مقایسه میانگین نشان میدهد که بیشترین میزان فسفر در تیمار کم خاکورزی با پوشش گیاهی 60 درصد بود، در حالی که تیمار کم خاکورزی و بی خاکورزی تفاوت معنیداری نداشتند - شکل. - 1
هدلی و همکاران - 982 - اظهار کردند که خاک ورزی تجمع وتوزیع فسفر در خاک ها را نیز تغییر می دهد. تجمع مواد آلی در لایه های سطحی خاک دست نخورده بر توزیع فسفر مؤثر بوده است - آنگر، . - 1991 بر روی یک نوع خاک در برزیل، اجرای سیستم بی خاکورزی به مدت 5 سال کل فسفر موجود در لایه 10سانتی متری خاک را تا 15درصد نسبت به خاک ورزی مرسوم افزایش داده است - سلیس و همکاران، . - 1997همچنین نتایج نشان داد بیشترین میزان پتاسیم در تیمار کم خاکورزی با پوشش گیاهی 60 درصد بود، در حالی که تیمار کم خاکورزی و بی خاکورزی تفاوت معنیداری نداشتند - شکل. - 2
