بخشی از مقاله
چکیده
به منظور اثر محلول پاشی سیلیکون و سالیسیلیک اسید بر میزان جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سیلیکون در برنج آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار، در موسسه تحقیقات برنج کشور در آمل اجرا شد. تیمارها شامل سیلیکون در منبع سیلیکات پتاسیم در سه سطح 0 - ، 3 ، - 6 سی سی در لیتر و سالیسیلیک اسید در 4 سطح 0 - ، 0/5، 1، - 1/5 میلی مولار در لیتر اعمال گردید. در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی، میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم در دانه و همچنین میزان سیلیکون در برگ برنج اندازه گیری شد. نتایج نشان داد، محلول پاشی سیلیکون بر میزان فسفر و پتاسیم دانه تاثیر معنی داری داشت. محلول پاشی سالیسیلیک اسید بر میزان نیتروژن دانه تاثیر معنی داری داشت و همچنین اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید بر میزان نیتروژن و فسفر دانه تاثیر معنی داری داشت.
.1 مقدمه
برنج - Oryza sativa - پس از گندم مهمترین محصول کشاورزی است و نقش بسیار بارز و چشمگیری در تغذیه مردم جهان و نیز ایران دارد[1] و به طوری که برنج 40 تا 70 درصد کالری مورد نیاز انسان را تأمین میکند.[2] سیلیکون - Sio2 - بعد از اکسیژن فراوان ترین عنصر درخاک است و %31 وزن خاک را تشکیل می دهد.[3] افزایش مقدار سیلیکون قابل جذب در محیط، جذب و انباشتگی بسیاری از عناصر ضروری و غیر ضروری را چه در شرایط کمبود و چه در شرایط زیادی آن ها تغییر می دهد.[6] آزمایشات نشان داد که کود پتاسیم، حجم ریشههای برنج را برای جذب عناصر غذایی افزایش میدهد.[ 4 ] سا لیسیلیک اسید یا ارتو هیدرکسی بنزو ئیک اسید ترکیبی فنلی است باشد که دارای یک حلقه آروماتیک به همراه یک گروه هیدرو کسیل با مشتقات وابسته اش می باشد.[7] سالیسیلیک اسید نقش محوری در تنظیم تعدادی از فرآیندهای فیزیولوژیک از جمله فتوسنتز، بسته شدن روزنه ها، تعرق، سنتز کلروفیل، پروتئین، ممانعت از بیوسنتز اتیلن، جذب و انتقال عناصر دارد.[5] سالیسیلیک اسید سبب افزایش جذب Co2 و شدت فتوسنتز و جذب مواد معدنی در گیاه می شود.[ 8] هدف از این آزمایش تاثیر محلول پاشی سیلیکون و سالیسیلیک اسید بر میزان جذب نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سیلیکون در برنج می باشد.
.2 مواد و روش
این آزمایش در سال 1393 در مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور - آمل - اجرا شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی درسه تکرار و تعداد کرت ها 36 عدد بود. ابعاد هرکرت3×4 و فاصله بین کپه ها 25سانتی متر و فاصله بین کرت ها5 0 سانتیمتر در نظرگرفته شد. تیمارها شامل سیلیکون در منبع سیلیکات پتاسیم در 3 سطح 0 - ،3 ، - 6 سی سی در لیتر و سالیسیلیک اسید در4 سطح 0 - ، 0/5،1، - 1/5 میلی مولار در لیتر اعمال گردید. در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی، نمونه گیری برگ و خوشه از هرکرت صورت گرفت. اندازه گیری نیتروژن دانه با استفاده از دستگاه کجدال نیمه اتوماتیک انجام شد. اندازه گیری میزان فسفر دانه با دستگاه اسپکتوفتومتر با روش چاپمن و پرات صورت گرفت. اندازه گیری پتاسیم دانه با دستگاه فلیم فتومتر - نورسنج شعله - و با روش چاپمن و پرات صورت گرفت. اندازه گیری سیلیکون برگ با روش یوشیدا اندازه گیری شد. در این تحقیق برای تجزیه واریانس داده ها، از نرم افزار SAS و MSTAT و برای مقایسه میانگین از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد استفاده شد.
.3 نتایج و بحث
نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در جدول 1 نشان داده شده است. نتایج تجزیه واریانس میزان نیتروژن دانه نشان داد که تیمار سیلیکون بر این صفت تأثیر معنیداری نداشت. تیمار سالیسیلیک اسید بر این صفت در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی داری داشت. اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید در سطح احتمال 1 درصد تاثیر معنیداری داشت. مقایسه میانگین مصرف سالیسیلیک اسید بر میزان نیتروژن دانه نشان داد که بیشترین میزان نیتروژن دانه مربوط به سطح 0/5 میلی مولار در لیتر بود که نسبت به شاهد 19/81 درصد افزایش داشت - شکل . - 1 مقایسه میانگین اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید نشان داد که بیشترین میزان نیتروژن دانه مربوط به ترکیب تیماری شاهد و 1/5 میلیمولار در لیتر سالیسیلیک اسید بود - شکل . - 2 نتایج تجزیه واریانس فسفر دانه نشان داد که تیمار سیلیکون در سطح احتمال 1 درصد معنیدار شد. تیمار سالیسیلیک اسید بر میزان فسفر دانه، تأثیر معنی داری نداشت. اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید در سطح احتمال 1 درصد تاثیر معنی داری داشت. مقایسه میانگین داده ها نشان داد، در تیمار سیلیکون بیشترین میزان فسفر دانه مربوط به سطح 6 سی سی در لیتر بود که نسبت به شاهد 44/69 درصد افزایش داشت - شکل. - 3 و همچنین سالیسیلیک اسید از لحاظ آماری تأثیر معنی داری بر میزان فسفر دانه نداشت اما بیشترین میزان فسفر دانه مربوط به سطح 0/5 میلی مولار در لیتر بود. اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید نشان داد که بیشترین میزان فسفر دانه مربوط به سطح 6 سی سی در لیتر و 0/5 میلیمولار سالیسیلیک اسید بود - شکل. - 4 نتایج تجزیه واریانس میزان پتاسیم دانه نشان داد که تیمار سیلیکون بر میزان پتاسیم دانه، در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی داری داشت. تیمار سالیسیلیک اسید و اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید بر میزان پتاسیم دانه، تأثیر معنی داری نداشتند. مقایسه میانگین داده ها نشان داد، در تیمار سیلیکون بیشترین میزان پتاسیم دانه مربوط به سطح 3 سیسی در لیتر بود که نسبت به شاهد 2/24 درصد افزایش داشت - شکل . - 5 مقایسه میانگین داده ها نشان داد، تیمار سالیسیلیک اسید، از لحاظ آماری تأثیر معنیداری بر میزان پتاسیم دانه نداشت، اما بیشترین میزان پتاسیم دانه مربوط به سطح 0/5 میلی مولار در لیتر بود. نتایج تجزیه واریانس سیلیکون برگ نشان داد که تیمار سیلیکون و سالیسیلیک اسید و اثر متقابل سیلیکون و سالیسیلیک اسید، تأثیر معنیداری بر این صفت نداشتند. مقایسه میانگین داده ها نشان داد، تیمار سیلیکون از لحاظ آماری تأثیر معنیداری بر این صفت نداشت، اما بیشترین میزان سیلیکون برگ مربوط به سطح 3 سی سی در لیتر بود. و در مورد سالیسیلیک اسید نیز بیشترین مقدار مربوط به سطح شاهد بود.
