بخشی از مقاله
چکیده
بهدلیل تحلیل مواد غذایی و تجمع مواد نامطلوب در کمپوست، بهتدریج در طی چینهای مختلف برداشت قارچ دکمهای از میزان محصول و کیفیت آن کاسته میشود. لذا در این پژوهش با استفاده از محلول آمینواسید، محلول عناصر غذایی، تیمار ترکیبی محلول غذایی و آمینواسید، تیمار مجزای محلول غذایی و آمینواسید جهت بهبود وضعیت تغذیهای کمپوست مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج بدست آمده نشان داد که حداکثر عملکرد در واحد سطح متعلق به تیمار ترکیبی محلول غذایی و آمینو اسید بوده است که با عدد 17/11 کیلوگرم در متر مربع به طور معنیداری بیشتر از سایر تیمارها بود. بیشترین تعداد قارچ در واحد سطح نیز مربوط به تیمار ترکیبی محلول غذایی و آمینو اسید بود که اختلاف معنی-داری با تیمار تیمار مجزای محلول غذایی و آمینواسید نداشت ولی نسبت به شاهد و سایر تیمارها اختلاف معنیداری نشان داد.
از نظر شاخص وزن یک قارچ، تیمار مجزای محلول غذایی و آمینواسید ضعیفترین وضعیت را داشته و با وزن 9/47 گرم یک قارچ، به طور معنیداری کمتر از سایر تیمارها بود؛ این در حالیست که اختلاف بین سایر تیمارها معنیدار نبوده است - جدول . - 2 بنابراین بطور کلی میتوان اینگونه نتیجهگیری نمود که تیمار ترکیبی محلول غذایی و آمینواسید بهتر از سایر تیمارهای تغذیهای برای قارچ دکمهای نسبت به سایر تیمارهای مورد استفاده در این پژوهش بوده است.
مقدمه
پرورش قارچ های خوراکی از آن جهت که توسط ضایعات کشاورزی ماده غذایی با ارزشی حاصل میشود، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است . - 5 - قارچهای خوراکی بخشی از قارچهای مایکروسکوپیک هستند که هتروتروف بوده و لذا جهت تامین مواد غذایی مورد نیاز خود به سوبسترا احتیاج دارند. در این میان حدود 38 درصد قارچهای خوراکی تولید شده به قارچ سفید دکمهای اختصاص پیدا میکند .
پس از اولین برداشت محصول قارچ دکمهای در سالن، بهدلیل تحلیل مواد غذایی و تجمع مواد نامطلوب در کمپوست، بهتدریج در طی چینهای مختلف برداشت از میزان محصول و کیفیت آن کاسته میشود. تلاش برای افزایش عملکرد کل کمپوست و همچنین بهبود مولفههای کیفی قارچ سفید دکمهای، از جمله چالشهایی میباشد که تولیدکنندگان با آن مواجهاند. غنیسازی کمپوست - پنجهدوانی شده قارچ - با مکملهای غذایی تا حدودی میتواند مانع کاهش شدید میزان محصول در طی چینهای مختلف برداشت و بهبود کیفت قارچ گردد که از دهه 80 میلادی تاکنون تحقیقات زیادی در این حوزه انجام گرفته است
در پژوهشی اثر پروتئینهای کراتین و گلوتن ذرت که توسط شیوههای فیزیکی و شیمیایی دستخوش تغییر شده بودند را مورد آزمایش قرار گرفت که سبب افزایش بازده قارچ شدند . - 2 - گزارش شده است که رشد میسیلیومها با تیمار محلول دکسترین - منبع کربن - در بستری که 30 درصد پیت ماس داشت بهتر از استفاده از این محلول در بستر پرلیت بوده است هر چند در محصول و عملکرد نهایی اختلاف معنیداری نبوده است .
بررسی ده منبع مختلف کربن در شرایط پتری دیش نشان داد که دکسترین، فروکتوز و ساکارز موجب رشد بهتر میسیلیومهای قارچهای خوراکی مختلف از جمله قارچ دکمهای شدند . - 6 - منابع مختلف نیتروژن معدنی شامل: اوره، نیترات آمونیوم، کلسیوم آمونیوم نیترات و سولفات آمونیوم در غنی سازی کمپوست استفاده شد، مشاهدات بیان گر این مطلب بود که کلسیوم آمونیوم نیترات سبب افزایش عملکرد کل کمپوست گشته است . - 4 - دکسترین و ساکارز بعنوان منابع کربنی در تغذیه تکمیلی کمپوست مورد استفاده قرار گرفتند که افزایش عملکرد بر اثر استفاده از دکسترین گزارش شد .
لذا با توجه به نتایج مثبت تغذیه کربنی و نیتروژنی گزارش شده و همچنین نقش مهم این دو عنصر در کنار فسفر و پتاسیم سبب شد تا به بررسی تاثیر غلظتهای مشخص عناصر ذکرشده در غنیسازی کمپوست و بهبود شاخصهای عملکردی قارچ سفید دکمهای بپردازیم.
مواد و روش ها
این پژوهش در سالن تجاری پرورش قارچ دکمهای سفید در شهرستان بهشهر استان مازندران صورت پذیرفت. محلول غذایی پایه-ای به صورت زیر تهیه گشت:
و از تیمارهای زیر جهت غنیسازی کمپوست استفاده شد:
-1 آب مقطر - شاهد -
-2 اسید آمینه 300ppm
-3 محلول غذایی پایه حاوی 100ppm آمینو اسید
-4 اسید آمینه 300ppm بعنوان یک محلول جدا و محلول غذایی پایه
-5 محلول غذایی پایه
محلول اسید آمینه تنها - تیمار - 2 و بخش اسید آمینه - تیمار - 4 در یک نوبت، یک روز قبل از شوک سرمایی به میزان نیم لیتر برای هر متر مربع از طریق اسپری روی سطح بستر مورد استفاده قرار گرفتند. محلول غذایی مربوط به تیمار 4، محلول غذایی حاوی 100ppm آمینواسید - تیمار - 3 و صرف محلول غذایی پایه - تیمار - 5 برای نخستین بار بعد از شوک سرمایی - دقیقا پس از ظهور اولین پینها - و برای مرتبه دوم در حد فاصل بین چین اول و دوم به میزان نیم لیتر بر متر مربع بر روی سطح بستر اسپری گشتند.
آب مقطر نیز بهعنوان تیمار شاهد بصورت یکنواخت در اختیار تمام سطح هر یک از کرتهای مربوطه قرار گرفت. پس از هر مرحله برداشت از کرتهای مورد بررسی 140 - در 60 سانتیمتری - ، تعداد قارچهای هر کرت و وزن هر یک از قارچها اندازهگیری شد. پس از دو چین برداشتی و اندازهگیریهای فوق صفات مرتبط با عملکرد شامل: میانگین وزن یک قارچ، تعداد کل قارچ در متر مربع، عملکرد کل قارچ در متر مربع ارزیابی و مشخص گردید. این آزمایش در
قالب طرح کرتهای کاملا تصادفی با 3 تیمار انجام گرفت. آنالیز دادهها با استفاده از نرمافزار SAS نسخه 9/1 و مقایسه میانگینها از طریق آزمون دانکن در سطح احتمال یک و پنج درصد صورت گرفت.
نتایج و بحث
براساس نتایج بدست آمده اثر تغذیه تکمیلی کمپوست بر تمامی صفات مورد بررسی شامل عملکرد در واحد سطح، تعداد قارچ در واحد سطح و میانگین وزن یک قارچ در سطح احتمال یک درصد معنیدار بوده است - جدول . - 1
جدول -1 تجزیه واریانس تاثیر تغذیه تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد قارچ دکمه ای
همانطور که نتایج جدول شماره 2 نشان میدهد حداکثر عملکرد در واحد سطح متعلق به تیمار 3 - ترکیب محلول غذایی و آمینو اسید - بوده است که با عدد 17/11 کیلوگرم در متر مربع به طور معنیداری بیشتر از سایر تیمارها بود. بیشترین تعداد قارچ در واحد سطح مربوط به تیمار 3 بود که اختلاف معنی-داری با تیمار 4 نداشت ولی نسبت به شاهد و تیمارهای 2 و 5 برتری معنی-داری نشان داد - جدول . - 2 از نظر شاخص وزن یک قارچ، تیمار 4 ضعیفترین وضعیت را داشته و با وزن 9/47 گرم یک قارچ، به طور معنیداری کمتر از سایر تیمارها بود؛ این در حالیست که اختلاف بین سایر تیمارها معنیدار نبوده است
کربن به عنوان جزء اصلی مواد آلی دارای دو نقش اصلی است. نقش اول کربن ساختاری بوده و در تمامی ترکیبات آلی حضور دارد و نقش دیگر آن به عنوان تامینکننده انرژی برای فرایندهای متابولیکی میباشد. همچنین تمام قارچها میتوانند از آمینواسید بعنوان منبع تامین کننده نیتروژن استفاده کنند . - 7 - لذا استفاده همزمان از منبع کربنی و آمینو اسید در پژوهش حاضر توانسته است بهترین نتیجه را به همراه داشته باشد.
از دیگر سو فسفر در آدنوزین تری فسفات - ATP - ، اسید نوکلوئیک و فسفولیپیدهای غشایی نقش داشته و پتاسیم نیز از نظر مقدار مهمترین عنصر فلزی موجود در قارچ می باشد بطوریکه یکی از مکانیزمهای قارچکشها نیز خروج و نشت پتاسیم به خارج سلول میباشد . - 7 - لذا وجود این دو عنصر حیاتی در محلول غذایی نیز نقش مهمی در بهبود عملکرد و اجزای عملکرد قارچ سفید دکمه ای ایفا کرده است.
از آنجاییکه از یک طرف در تعداد قارچ اختلاف معنیداری بین تیمار 3 و 4 دیده نشد و از طرف دیگر میانگین وزن یک قارچ در تیمار 4 کمتر بود لذا کاملا روشن است که برتری تیمار 4 از نظر عملکرد مربوط به افزایش تعداد قارچ نبوده بلکه بدلیل افزایش وزن یک قارچ بوده است. بنابراین بطور کلی میتوان اینگونه نتیجهگیری نمود که تیمار 3 بهتر از سایر تیمارهای تغذیه ای برای قارچ دکمهای نسبت به سایر تیمارهای مورد استفاده در این پژوهش میباشد.
