بخشی از مقاله
تاثیر عوامل اقلیمی بر مکانیابی نیروگاه های حرارتی در استان اصفهان
چکیده
مکانیابی نیروگاههای حرارتی تصمیمی بسیار پیچیده است و به دامنه وسیعی از معیارها وابسته است بنابراین، میتوان مکانیابی را فرآیند تصمیمگیری چندمعیارهای دانست که برای اولویتبندی معیارهای مختلف و انتخاب بهترین گزینه از میان گزینههای ممکن، به کار میرود. یکی از مسائلی که بایستی در مراحل اولیه طراحی تسهیلات مورد توجه قرار گیرد، مکانیابی تسهیلات است. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر عوامل اقلیمی بر مکانیابی نیروگاههای حرارتی، در استان اصفهان، با استفاده از فرآیند تصمیمگیری چندمعیاره در سیستم اطلاعات جغرافیایی است.
این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت سیستمی است که با بررسی منابع و کسب استانداردهای اقلیمی معیار مشخص گردید. این پارامترها شامل میزان دما، بارش و رطوبت سالانه استان هستند. سپس معیار اقلیم به فرمت سیستم اطلاعات جغرافیایی تبدیل، وارد و استانداردسازی شدند، سپس به منظور وزندهی و تعیین میزان تاثیر پارامترها از روش تحلیل سلسله مراتبیAHP استفاده شد و با استفاده از نرمافزارهای ARCGIS و AHP در تلفیق و رویهم گذاری لایههای اطلاعات مکانی استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که مناطق شرقی استان اصفهان بهترین مکانها برای احداث نیروگاههای حرارتی هستند و محل استقرار نیروگاه صنعتی موجود در اصفهان نامناسب میباشد.
واژههای کلیدی: عوامل اقلیمی، نواحی شرقی، نیروگاههای حرارتی، تصمیمگیری چندمعیاره، مکانیابی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، استان اصفهان
-1 مقدمه
گسترش سریع شهرنشینی اکثر کشورهای دنیا، از جمله کشورمان را با مشکلات متعددی روبرو ساخته است. به گونهای که نه تنها سیاستهای شهرسازی، بلکه مسائل اقتصادی- اجتماعی و زیست محیطی بسیاری از مناطق شهری تحت تاثیر این پدیده قرار گرفته اند (حسین زاده دلیر و همکارش، (1391 از این رو توجه به مساله مکانیابی برای استقرار صنایع جهت پیشگیری از بحرانهای محیطزیستی را )رضایی و خاوریان گرمسیر، (1392 در پژوهش خود تحت عنوان تحلیلی بر معیارها و شاخصهای مکانیابی شهرک-های صنعتی با تاکید بر اصول برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین در ایران با مطالعهای از معیارها و عوامل موثر در مکانیابی شهرکها مطابق با اصول برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین در ایران و تحلیلی بر اهمیت و تقدم به چهار سطح فضایی جهت طبقهبندی این شاخصها و معیارها که شامل سطوح فضایی ملی، منطقهای، ناحیهای و محلی میباشند. (آزوماه، لچسفظس ، (2010، برای مکانیابی نیروگاه خورشیدی، معیارهای جغرافیایی، منابع آبی، ساختار خاک، زمینشناسی، توپوگرافی را در نظر گرفتند و در نهایت بهترین مکانها را از لحاظ دسترسی بررسی کردند.
در پژوهشی با عنوان کیفیت محیطزیست در ارزیابی مصنوعی از کشورهای عضو اکو از ترکیب AHP با GIS، ( لین تانگ، چسفظس ، (2014 اینگونه اذعان میدارند که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) دارای مزیت ویژهای در ارزیابی چند شاخص، و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به خوبی در تجزیه و تحلیل مکانی است. ترکیب AHP با GIS ابزار موثری برای مطالعات ارزیابی زیستمحیطی و زیستمحیطی منطقهای فراهم میکند. بر اساس پایگاه داده و ارزیابی سیستم AHP، روش ارزیابی شاخص سازگار با محیطزیست و تجزیه و تحلیل مکانی به ارزیابی کیفیت محیطزیست در منطقه مورد مطالعه پرداخته است.
(نصیری و همکاران، ( 1389 آمایش سرزمین با توجه به اهداف آن در تنظیم بهینه روابط انسان با نوع فعالیت و محیط در فضای ملی به منظور بهرهبرداری منطقی از تمامی امکانات و قابلیتها، یکی از مهمترین کاربردهای مطلوب در جهت به کارگیری و استفاده از GIS است که در زمینههای مختلفی مورد توجه قرار میگیرد.
(شریفیپور و همکاران، (1389، برای مکانیابی شهر جدید پارس با شناسایی وضع موجود، تعریف معیارهای محدود کننده توسعه و ارائه گزینههای مناسب توسعه و استفاده از تحلیل سلسله به نتایجی دست یافته که به این ترتیب، برای تبیین ارتباط بین اهداف، معیارها، زیرمعیارها و گزینههای مکانی یک ساختار سلسله مراتبی تهیه شد و ضریب اهمیت معیارها و زیر معیارها، وزن گزینهها، و امتیاز نهایی گزینهها محاسبه و سازگاری منطقی قضاوتها بررسی شد. نتایج به دست آمده، نشان داد که پراثرترین معیار در مکانیابی شهر جدید پارس شمالی، زیرساختها هستند.
(صادقی و همکارانش،(1390 انتخاب سایتهای مناسب جهت احداث نیروگاهها، با توجه به اثرات متعدد این سایتها روی اقتصاد، اکولوژی و سلامت محیطزیست منطقه، موضوعی مهم در فرآیند برنامهریزی منطقهای است. که با توجه به این نکته در فرآیند مکانیابی، پارامترهای کمی و کیفی مختلفی نقش دارند لازم است که اهمیت هر یک از این پارامترها در فرآیند مورد بررسی قرار می گرفتند.
(مرشدی و همکارانش، (1389 در مقاله خود با بررسی معیارها اذعان میدارند که عناصر اقلیمی، در مقایسه با معیارهای دیگر دارای اهمیت بالاتری بوده و در نتیجه وزن بیشتری را به خود اختصاص داده است. در این خصوص پارامترهای اقلیمی سرعت باد، سرعت باد غالب، فشار و دما از زیرمعیارهای اقلیمی بوده که برای مکانیابی احداث نیروگاههای بادی انتخاب شدهاند.
در لبنان تحقیقی (بازی، (2008 با عنوان مکانیابی مزارع باد بر اساس GIS صورت گرفت.
-2 تحلیل سلسله مراتبی
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به عنوان یکی از معروفترین فنون تصمیمگیری چندمنظوره برای وضعیتهای پیچیدهای که سنجههای چندگانه و متضادی دارند، شناخته شدهاست. اساس این الگو که اولین بار توسط توماس.ال.ساعتی در دهه 1970 ابداع گردید، در تصمیمگیری بر مقایسات زوجی نهفته است. یعنی مبانی ارزشی تحلیلگر با اطلاعاتی که در مورد کاندیدا ها وجود دارد، در هم آمیخته و مجموعهای از میزانهای اندازهگیری اولویتها برای ارزیابی پدید میآورد. (سرور و همکاران، (1387
مرحله اول تجزیه و تحلیل AHP انتخاب معیاراست. در این پژوهش، جمعآوری داده براساس معیار اقلیم موجود انجام شدهاست. این معیار در مناطق مختلف استان اصفهان مورد بررسی قرار گرفته و به فرمت سیستم اطلاعات جغرافیایی تبدیل و استانداردسازی شدند. پراکندگی معیار اقلیم در سطح استان اصفهان، در شکلهای 1 تا 4 نمایش داده شدهاست.
جدول :1 الویتها برای استقرار صنایع و ایجاد نیروگاه حرارتی
منبع: (مخدوم، (1390
شکل :1 میزان بارش سالیانه استان
شکل :2 میزان رطوبت سالانه استان
