بخشی از مقاله
چکیده:
هدف اصلی در این پژوهش شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر بر مکانیابی بانک پاسارگاد با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چندمعیاره در شهر یاسوج میباشد. به عبارت دیگر در این پژوهش سعی شده است به این سؤال که معیارها و زیرمعیارهای پراهمّیّت برای انتخاب مکان شعب بانک پاسارگاد کدام است؟ و مناسبترین مکان برای استقرار شعب در شهر یاسوج کدام است؟
در تحقیق حاضر 10 نفر از خبرگان بانک پاسارگاد و همچنین 270 نفر از مشتریان که نزد این بانک سپرده دارند و از تسهیلات استفاده کردهاند را مورد بررسی قرار دادیم. اطلاعات لازم با استفاده از دو پرسشنامه که برای خبرگان و مشتریان بود جمعآوری گردید. پایایی هر دو پرسشنامه از فرمول آلفای کرونباخ محاسبه شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق نرمافزارهای ArcGIS، Expert Choice صورت گرفت.
معیارها و زیرمعیارهای مؤثر بر مکانیابی بانک پاسارگاد شناسایی و رتبهبندی شد و مکانهای بالقوه برای احداث شعب جدید مشخص گردید. درنهایت با توجّه به محدودیت بودجه بانکها از مدل ریاضی حداکثر پوشش اقدام به انتخاب نقاط مناسب از میان نقاط بالقوه کردیم. نتایج تحقیق نشان میدهد که میتوان 58 هزار از تقاضای منطقه مورد مطالعه با احداث حداکثر 3 شعبه در نقاط مشخص شده به علاوه یک شعبه موجود را پوشش داد.
مقدمه
در سالهای اخیر موضوع توسعه و پایداری شهرها از مهمترین مباحث مطرح در بین اندیشمندان و صاحب نظران شهری بوده است. استقرار هر عنصر شهری در موقعیت فضایی - کالبدی خاصی از سطح شهر، تابع اصول و قواعد و مکانیسمهای خاصی است که در صورت رعایت شدن به موفقیت و کارایی عملکردی آن عنصر در همان مکان مشخص، خواهد انجامید.
تصمیمگیری مکان سکونت اکنون بخش عمدهای از تحقیق در عملیات و علم مدیریت - به نام علم مکانیابی - است. مدلهای مکانیابی تسهیلات، علم مکانیابی و شرایط مکان است که میتواند استفاده شود. مکانیابی تسهیلات شاخهای از تحقیق در عملیات مربوط به مکانیابی است و یا موقعیت حداقل یک مرکز جدید در میان چندین تسهیلات موجود راه بیندازد
اولین دغدغههای مدیران هر مؤسسه، تبدیل مناسب و بهینه منابع سرمایهای موجود به حداکثر درآمد ممکن، از طریق سرمایهگذاری در زمینه، زمان و مکان مناسب است. بنابراین در شرایط اقتصادی امروز چگونگی و محل سرمایهگذاری امری پیچیده و مخاطرهآمیز خواهد بود
مکانیابی تسهیلات یک جنبه اساسی از برنامهریزی استراتژیک برای طیف گستردهای از شرکتهای دولتی و خصوصی است. انشعابات قرارگیری تسهیلات به طور گسترده و طولانی مدت، بر تصمیمات عملیاتی و محاسباتی - منطقی - تأثیرات متعددی دارد. هزینههای سنگین به سبک اموال - دارایی - و ساختوساز تسهیلات برای ایجاد مکان تسهیلات و یا پروژههای جابجایی به سرمایهگذاری بلند مدت وابسته است. به منظور ساختن تعهدات سودآور، شرکتهای برنامهریز برای قرارگیری تسهیلات جدید در مکان و بهرهبرداری برای یک دوره زمانی طولانی باقی میماند. تسهیلاتی که امروزه واقع شدهاند انتظار میرود برای زمان طولانی باقی بماند.
تغییرات زیست محیطی طول عمر تسهیلات را به شدت میتواند تغییر دهد، درخواست یک سایت خاص، میتواند باعث شود که مکان بهینه امروز به سرمایهگذاری اشتباه فردا تجدیدنظر پیدا کند، بنابراین تعیین بهترین مکان برای تسهیلات جدید یک چالش استراتژیک مهم است .توسعه و دستیابی به یک مرکز جدید پروژه، به طور معمول پرهزینه و حساس به زمان است. قبل از اینکه یک مرکز را خریداری و یا ساخته شود باید مکانهای خوب شناسایی، مناسب با مشخصات ظرفیت تسهیل تعیین شود و مقدار زیادی از سرمایه باید اختصاص داده شود
مسئله مکانیابی تسهیلات سعی میکند برای قرارگیری تعدادی از تسهیلات به منظور خدمت به تعداد از پیش تعیین شده از تقاضا. هدف از مسئله مکانیابی تسهیلات این است که یک مجموعهای از تسهیلات به مجموعهای از خواستهها اخصاص یابد
مسئله مکانیابی تسهیلات توسعه جامعه OR/MS شامل قرارگیری مجموعهای از امکانات برای خدمت به مجموعهای از خواستههای مشتری با هدف به حداقل رساندن فاصله - و یا زمان و یا هزینه - بین مشتریان و تسهیلات است
به طور کلّی اهمّیّت مطالعات مکانیابی به اندازهای است که به تازگی در مورد مراکز فعال نیز، این مطالعات دوباره صورت میگیرد و در برخی از موارد منجر به تغییر محل واحد در فعالیت نیز میشود.
موارد خدمات غیرضروری مانند کتابخانهها، خانه سالمندان، مهدکودک، پارکینگ، سوپرمارکت، بانکها و غیره که برنامهریزی شده برای ارائه خدمات به کل مجموعهای از مشتریان بالقوه است. روشن است که ماهیت این برنامه مستلزم آن است که خدمات به کاربران نمیتواند قطع شود، در افق برنامهریزی باقی مانده، یک بار آن آغاز میشود. با این وجود، محدودیتهای بودجه از رسیدن به پوشش کامل در یک دوره واحد جلوگیری میکند
در مطالعه وسیع و عریض مدلی از تئوری مکان به نام MCLP استفاده شده است . - Moghadas et.al. 2011 - مسئله مکانیابی تسهیلات از نظر محققان یک ایده بزرگ دریافت شده است، بسیاری از آنها MCLP را به عنوان مفیدترین مدل مکانیابی تسهیلات در نظر گرفتهاند. MCLP توسط چارچ و رول - 1974 - معرفی شده است و الحاقات آن در هر دو بخش خصوصی و عمومی استفاده شده است به این معناست که این تکنولوژی یک محدودیت بودجه برای محدود کردن تعدادی از امکانات واقعیتر است، ساخته شده است و نیازی نیست که تمام نقاط تقاضا پوشش داده شود . - Dan Wu et.al. 2016 - با توجّه به مجموعهای از m نقاط، نقاط تقاضا و مجموعهای از پتانسیل، n مکان تسهیلات جدید در سطح، p مکان پیدا میکند . - p<n -
تسهیلات جدید به طوری که خواسته تحت پوشش به حداکثر برسد . - Moghadas et.al. 2011 - در مدل MCLP مشتریان در نظر گرفته میشوند اگر در فاصله خاصی واقع شده باشد. به عبارت دیگر، تصمیمگیری در مورد نصب و راهاندازی تأسیسات تنها در فاصله بین مشتری و امکانات است MCLP . - Jung Man Lee & Young Hoon Lee 2012 - در بخش خصوصی مانند آنچه برای مکانیابی شعب بانک است در پاستور - 1994 - بررسی شده است
چشمانداز ادغام بازارهای مالی اروپا در سال 1992 به طور توجهی محیط رقابتی در بخش بانکی در طول چند سال گذشته است. رقابت سنگینتر از همیشه است و در نتیجه بانکها مجبور شدهاند برای توسعه مکانیسم مناسب به منظور بهبود عملکرد کلّی خود تبدیل شده است. شعب بانک به طور خاص موظف به راه اندازی است و لازم است بخاطر سیستمهای پشتیبانی تصمیم به آنها که قادر است به واحدهای جغرافیایی جداگانه اجازه دهد که شرایط محلبی در برنامهریزی مکانهای جدید ارزیابی عملکرد و ارائه پشتیبانی بازاریابی را انجام دهد
در عصری که بر تمام عرصههای اقتصادی، رقابت حاکم است اهمّیّت پیدا کردن مکان مناسب برای فعالیت اقتصادی بر کسی پوشیده نیست، به طوری که با انتخاب محلی برای بنگاههای جدید، هزینه تولید و توزیع کالا یا خدمات برای مشتریان بالقوه به حداقل میرسد. در این بین مسئله مکانیابی برای بنگاههایی که دارای شعب متعدد هستند از حساسیت بیشتری برخوردار است چرا که مسئله پیش روی بنگاه پیچیدهتر میباشد که مؤسسات مالی و بانکها شامل این بنگاهها می گردد.
انتخاب مکان مناسب و بهینه برای شعب جدید میتواند درآمد بیشتری عاید بانکنماید. در این بین تعداد و مکان قرارگیری شعب از اهمّیّت ویژهای برخوردار است، چرا که تعیین میزان و سهولت دسترسی به خدمات بانکی میباشد، هر چه تعداد یک بانک یا مؤسسه مالی بیشتر باشد مناطق بیشتری در محدوده جذب شعب قرار میگیرند.
