بخشی از مقاله
چکیده:
نحوه حمل قیر از محل تولید تا محل مصرف و همچنین شیوه رفتار با قیر در هنگام گرمایش، نگهداری و انتقال، تاثیر بسیار زیادی بر روی قیر میگذارد .زیانهایی که از طریق عدم نگهداری اصولی و گرمایش قیر به منافع ملی کشور با توجه به اهمیت، جایگاه و نقشی که رویه های آسفالتی دارا میباشد، وارد می شود فوق العاده چشم گیر و قابل توجه استمسلماً. هزینه ای که صرف اصلاح این ساختار خواهد شد با نتایجی که حفظ مناسب خصوصیات و کیفیت قیر مصرفی در رویه های آسفالتی را بدنبال خواهد داشت به هیچ وجه قابل مقایسه نمی باشد. درباره نحوه انتقال قیر از پالایشگاه به کارخانه های آسفالت در داخل کشور می توان گفت نزدیک به چهار دهه است که سیستم انتقال با تانکر جایگزین تحویل قیرهای بشکه ای شده است ولی مشاهده میشود که هنوز تغییرات چندانی در این زمینه نسبت به طرحهای آغازین و بکارگیری طرحها و سیستمهای نوین امروزی انجام نشده است .در حال حاضر برای تخلیه قیر و جابجایی آن از شعله مستقیم در تانکرها ومخازن قیر استفاده می شود .در حالیکه همانطورکهبعداً گفته خواهد شد استفاده از شعله مستقیم برای گرمایش قیر و همچنین تماس مستقیم شعله به بدنه مخازن و یا حتی خود قیر صدمات جبران ناپذیری را به قیر وارد کرده و باعث تغییر ساختار و بدون استفاده شدن آن میشود .بدین ترتیب قیر در هنگام تخلیه از واحد قیری دارای دمای بالایی بوده کهقطعاً تغییرات کیفی قابل توجهی را در قیر پدید خواهد آورد کهنهایتاً موجب افت کیفیت رویه های آسفالتی است.
-1 مقدمه
در حال حاضر تانکرهای حمل و نقل قیر بدلیل عدم عایق بندی وصرفاً یک جداره بودن مخازن آنها پس از تحویل قیر از پالایشگاه بخصوص در فصول سرد سال در اندک زمان حرارت خود را از دست می دهد .لذا پس از رسیدن به مقصد جهت تخلیه،مجداً نیاز به گرم کردن قیر دارند .در صورتیکه این مخازن عایق بندی شوندمسلماً می توانند تا مدت زمان بیشتری حرارت قیر را حفظ نموده و یا حتی نیاز به گرمایش قیر را تا حد قابل توجهی کاهش داده، ضمن اینکه قیر در گرانروی مناسبی برای تخلیه و استفاده در کارخانه های آسفالتی و از همه مهمتر عدم تغییر در کیفیت آسفالت میشود. لازم بذکر است که هر چه دفعات و میزان گرمایش بیشتر باشد خصوصیات قیر بیشتر در معرض تهدید قرار می گیرند .به کرات دیده شده این شرایط گرمایش قیر نه تنها در هنگام تخلیه قیر به کارخانه ها، بلکهمعمولاً در انتقال آن از مخزنی به مخزن دیگر و یا به مخزن اصلی کارخانه آسفالت انجام می شود عموماً کنترل دمای خاصی بدلیل عدم وجود وسایل مناسب و دقیق صورت نمی گیرد .نکته مهم دیگر، ذخیره سازی طولانی مدت قیر در داخل کشور بنا به هر دلیل ممکن، میباشد که بعضاً به شکل ناصحیح وکاملاً غیر استاندارد انجام می شود .استخرهای قیر نمونه ای از این نوع میباشد .نامناسب بودن این شیوه ذخیره سازی قیر و گرمایش آن، در معرض قرار دادن قیر در برابر عوامل جوی و گردو غبار و نداشتن ایمنی در چنین مخازنی که به تعداد زیاد در کشور ما دیده می شود، از جمله نکاتی است که همواره باید از آن اجتناب شود .در اینگونه موارد نکته قابل توجه همان سیستم گرمایش قیر میباشد که به شکلکاملاً غیر فنی، نامناسب و ابتدایی صورت می گیرد . سیستم گرمایش در اکثر کارخانه های آسفالت داخل کشور از نوع شعله مستقیم می باشد .همان معضلاتی که در مورد تانکرهای حمل قیر مورد بحث قرار گرفت در اینجا نیز مطرح است با این تفاوت که در تانکرها برای تخلیه قیر به دمای کمتر از 100 درجه سانتی گذاد نیازمندیم و لیکن در تهیه آسفالت حداقل دما در حدود 135درجه سانتی گراد می باشد .از آنجایی که کنترل دقیقی بر روی دما وجود ندارد شدت حرارتمعمولاً بیش از این مقادیر است .مشکل دیگر کارخانه های آسفالت، گرمایش طولانی مخازن قیر با درجه حرارت بالا است که باعث آسیب پذیری بیشتر قیر و در نتیجه رویه های آسفالتی است .
برعکس این موارد هم ممکن میباشد یعنی وقتی قیر به طور صحیح مورد استفاده قرار گیرد قیر می تواند دوباره گرم شده یا یک مدت زمان قابل توجه در دمای بالا نگهداری شود بدون اینکه تأثیر منفی روی خواص آن داشته باشد .به هر حال بد رفتاری روی قیر بوسیله گرمایش بیش از حد یا استفاده از شرایطی که سبب اکسایش قیر شود می تواند تأثیر منفی قابل توجهی روی خواص قیر داشته باشد .این به نوبه خود روی عملکرد بلند مدت کاربردهای بعدی قیر مثل استفاده در رویه های آسفالتی تأثیر بگذارد .بعبارت دیگر درجه سخت شدن قیر را می توان ناشی از رفتار ناصحیح با قیر وجابجایی نامناسب دانست که می تواند تابع پارامترهایی چون درجه حرارت، حضور هوا، نسبت سطح به حجم قیر، نوع سیستم گرمایش و مدت زمان قرارگیری در این شرایط باشد .بدین ترتیب برای شناخت بیشتر مسائل مربوط به قیر و رفتار مناسب با آن نکات زیر را باید در طراحی ها در نظر گرفت.[ 1 ]
-2 مخازن نگهداری، بسته بندی و نقل وانتقال قیرها در ایران
قیر در ظروف مختلفی عرضه می شود .انتخاب نوع ظرف بستگی به مایع بودن و جامد بودن قیر - قیرهای مخلوط - ، مدت نگهداری، مصرف داخلی و یا صادرات دارد. قیرهای جامد در ایران به دو صورت زیر حمل و نقل می شود:
الف - در بشکه ها
ب - در تانکرها
قیر جامد در مخازن بزرگ جمع آوری شده و پس از گذراندن نتایج آزمایشها در بشکه و تانکر ریخته میشود .در بشکه هنگامی بسته می شود که قیر سرد شده باشد زیرا حجم قیر پس از سرد شدن کاسته شده و تولید خلاء می نماید. استفاده از بشکه ها در مواردی انجام می شود که صادرات از کشور و انتقال به نقاط دور دست مورد نظر باشد ولی در داخل کشور قیر حتی الامکان بایستی بوسیله تانکرهائی که بدین منظور تهیه شده و در داخل آنها لوله کشی مارپیچ جهت عبور آب گرم و یا بخار آب وجود دارد ومنحصراً جهت حمل نوع معینی از قیر بکار برده می شود استفاده گردد .در صورت لزوم استفاده از تانکر جهت حمل نوع دیگری از قیر - غیر از آنچهقبلاً ریخته شده - بایستی آنرا با فرآورده مورد نظرکاملاً شسته و پس از پر کردنمجدداً از محصول جدید محتویات آنرا آزمایش نمود .مشخصات بشکه هائی که جهت پر کردن قیرهای جامد به کار می رود و همچنین اوزان آنها با قیر و بدون آن، طبق استاندارد ملی ایران در جداول شماره 1 آمده است.
