بخشی از مقاله
چکیده
در حوزه مطالعاتی روش ها و تکنیکهای ساخت و طراحی بسترها و زیرساخت ها در شبکه ریلی درون شهری، یکی از ابزارهای مهم برای کنترل و مدیریت ریسک؛ فراهم نمودن سیستم های کارا و مقرون به صرفه برای ایمنی در برابر حریق خطوط، ناوگان و ساختمان ریلی است. در اجرای پروژه های مرسوم و متداول برای خطوط قطار شهری که هدف از پیاده سازی آن بهره برداری و ایجاد یک شبکه حمل و نقل عمومی کارا و اثربخش است، یکپارچگی کل شبکه و مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی، از الزامات استقرار و توسعه پایدار این سیستم های در مناطق شهری و حومه آن است.
در این مقاله با توجه به اهمیت و جایگاه ایمنی در سیستم های قطار شهری، به مطالعه و بررسی الزامات و نیازمندی های مدیریت شهری برای تجهیز شبکه ریلی درون شهری با استفاده از نتیج تکنیک های " هزینه - فایده" به منظور تجزیه و تحلیل روش های کنترل و اطفای حریق و نیز بکارگیری سامانه های ایمنی در برابر آتش سوزی در شبکه قطار شهری پرداخته می شود. از سوی دیگر توسعه ابزارهای سنجش و مقایسه میزان اثربخشی اقدامات پیشگیری و مقابله با حریق در سیستم های مختلف حمل و نقل ریلی،که از روش های مختلف مهندسی ایمنی در بخش طراحی سیستم های حمل و نقل انبوه و سبک نظیر LRT یا تراموا بسیار سودمند بوده و در تحلیل ایمنی در برابر حریق سیستم های آن می تواند موثر باشد.
کلید واژه ها
ایمنی، حریق، شبکه حمل و نقل ریلی درون شهری، قطار، ایستگاه، تونل .
مقدمه
عموماً هدف از طراحی، ساخت، و بهره برداری از سیستم های حمل و نقل سریع در کلان شهرهای دنیا و نیز مدرنیزه کردن آنها، ایجاد یک شبکه حمل و نقل کارا و اثربخش در سطح شهرها است، به گونه ای که در حالتی یکپارچه و کارا نیازهای شهروندان را در حوزه حمل و نقل درون شهری برآورده نماید[1] و.[2] از سویی تحقق این هدف مستلزم آن است که تامین کنندگان، سازندگان، سهامداران و بهره برداران سیستم های حمل و نقل سریع1از ایمنی مسافران در شبکه ریلی اطمینان حاصل نمایند. مهمی که از طریق طراحی و استقرار یک سیستم هوشمند و دقیق اطفای حریق با توجه استانداردهای یکپارچه
1Rapid transit system
1
æ بین المللی حاصل می گردد. از سویی یکی از استراتژی های مهم واصلی ایمنی در برابر وقوع حریق به حداقل رساندن زیان ها و ضررهای مالی و جانی مسافران و نیز اتخاذ تمهیداتی بمنظور تخلیه سریع آنان و انتقال ایشان به محل های امن ایستگاه،
æ همچنین تسهیل و تسریع در عملیات امدادرسانی آتش نشان ها و تیم های امداد در هنگام بروز حوادث و سوانح حریق و
اتش سوزی است.[4] در نجای لازم است توجه گردد که معمولاً در مراحل ابتدایی احداث و راه اندازی سیستم قطار شهری، به علت کمبود یا فقدان وجود منابع در دسترس در زمینه طراحی سیستم های ایمنی در برابر آتش و نیز تکمیل تدریجی تجارب به تدریج طراحی مفهومی ایستگاه ها و سیستم های مقابله با چالش های ایمنی فراروی ایستگاه ها تکمیل می شود و دستورالعمل های مرتبط با آتش سوزی تنظیم و تدوین می گردد از سوی دیگر باید توجه داشت ماهیت و طبیعت کارهای خدماتی در ایستگاه های مترو و قطار شهری قدری متفاوت از سایر ساختمان های تجاری و خدماتی در شهرها است. نگاره شماره 1 اجزای ایستگاه در شبکه حمل و نقل ریلی درون شهری را نشان می دهد.
نگاره شماره (1 معماری و اجزای ایستگاه در شبکه حمل و نقل ریلی درون شهری.
.1 معماری و آرایش ایستگاه های شبکه حمل و نقل ریلی درون شهری
در حالت کلیدر شبکه حمل و نقل ریلی درون شهرییک ایستگاه شامل؛ سالن و سکوی مسافری است. سالن اصلی به دو بخش سالن فروش و سالن تقسیمبخش بندی می گردد،در سالن فروش علاوه ماشین های خودکار فروش بلیت( (TVM، گیت های جمع آوری کرایه و اتاق کنترل ایستگاه مستقر شده است. از سوی دیگر در فضای ایستگاه اتاق فنی و اتاق تجهیزات نیز قرار دارد.[1]از سوییمعمولاً در هر دو سمت سالن فروش بلیت،عموماً امکان ارایه برخی خدمات عمومی از طریق استقرار ATM ها، تلفن های عمومی، فروشگاه های کوچک وغیره فراهم می شود، که به نوعی امکانات و تجهیزات آن در فضای سالن اصلی ایستگاه مستقر است.در طراحی سیستم ایمنی می بایست آرایش راهروهای منتهی به سالن فروش بلیت و سکو را نیز لحاظ نمود، ضمن آنکه در ایستگاه های قطار شهریمعمولاًطول قطار هم اندازه طول سکوی مسافری است. البته در برخی خطوط و شبکه های ریلی درون شهری از دربهای لبه سکو ( ( PSD بمنظور تفکیک حریم ریلی و سکوی ایستگاه، استفاده می شود.
معمولاً عرض سطح سکو ،کمتر از فضای سالن است و مسافران تا رسیدن قطار در آنجا منتظرمی مانند.بطور عمده اتاق های فنی و تجهیزات نیز در هر دو سمت این منطقه یا در کنار مسیر ریلی جانمایی می شوند. سالن اصلی ایستگاه و دیگر فضاهای سطح سکو نیز در شبکه ریلی مترو از طریق راهروهای ارتباطی به هم متصل هستند. راهروها و راه پله ها در ایستگاه ابزاری
2
است که این دو قسمت را به هم متصل می کند. راهروها و راه پله های اضطراریکه معمولاً در دو انتهای سکو تعبیه می شوند، می تواند در مواقع اضطراری امکان خروج مسافران از ایستگاه را فراهم آورند.
