بخشی از مقاله
چکیده
شوری خاك يکي از مهمترين مشکالت جوانه زني در مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد. کلريد سديم به عنوان يکي از شايعترين نمك ها باعث وارد امدن تنش در زمان جوانه زني بذر مي شود. کاربرد خارجي اسيد ساليسيليك، جوانه زني در شرايط تنش شوری در چندين گونه را بهبود مي بخشد. اين آزمايش به صورت فاکتوريل درقالب طرح کامال تصادفي در 3 تکرار انجام گرفت. بذرها ی اسفرزه در اين آزمايش در سه سطح 0 - ، 0/3 و 0/6 ميلي موالر - اسيد ساليسيليك پرايم شدند و سپس در چهار سطح شوری - 0، 2/5، 5 و 9/5 دسي زيمنس بر متر - مورد آزمايش جوانه زني قرار گرفتند.
نتايج نشان داد که پرايمينگ بذر با اسيد به طور معني داری جوانه زني را تحت تاثير قرار داد به طوری که جوانه زني افزايش يافت. اما اين اثر به شدت به غلظت وابسته بود به طوری که غلظت 0/3 ميلي موالر بهتر از 0/6 ميلي موالر بود . افزايش شوری تا 2/5 دسي زيمنس باعث افزايش جوانه زني بذر شد ولي افزايش شوری از اين سطح به باال سبب کاهش جوانه زني و افزايش ميانگين مدت جوانه زني شد. اثر متقابل شوری و پرايمينگ معني دار نبود. چنين به نظر مي رسد که پرايمينگ بذر در اسفرزه با اسيد ساليسيليك نتوانست اثرات منفي تنش شوری بر جوانه زني را کاهش دهد.
مقدمه
تنشهای غيرزنده محيطي ازجمله تنشهای خشکي و شوری از عوامل اصلي کاهش عملکرد محصوالت کشاورزی در سراسر جهان به خصوص در مناطق خشك و نيمه خشك بوده و قابليت باروری گياهان اين نواحي را کاهش ميدهند - . - 9 از عوامل کاهش محصول در تنش شوری،کاهش جوانه زني و صدمه به گياه در مرحله ظهور گياهچه مي باشد که باعث کاهش تعداد بوته در واحد سطح - 5 - و در نهايت کاهش محصول نهايي ميشود . - 4 - از اين رو شناسايي گياهاني با خصوصيت تحمل به شوری در اين مرحله از رشد حائز اهميت مي باشد . - 5 - پديده اسمز اثر بازدارندگي قوی بر آبگيری جنين، لپه و آندوسپرم دارد.
- 8 - هر گياهي که بتواند در مرحله جوانه زني مقاومت بيشتری نشان دهد خواهد توانست دوره اول رويش را موفق تر طي کند. از اين رو محققان به دنبال افزايش استقرار گياهچه ها در شرايط تنش هستند . - 3 - جوانه زني در هالوفيتها فقط به دليل اثرات اسمزی کاهش مي يابد، اما در غير هالوفيتها بيشتر به دليل اثرات يونهای سمي است . - 6 - جوانه زني اغلب هالوفيت ها در شرايط غير شور بيشتر است، اما در بعضي هالوفيتها ختي در سطوح شوری باال نيز جوانه زني بااليي مشاهده شده است . - 1 پرايمينگ بذر ها با مواد اسمزی مي تواند بر مقاومت به شوری گياهان در مرحله جوانه زني مؤثر باشد اما از آنجا که اثر پرايمينگ بذر اسفرزه با اسيد ساليسيليك مورد مطالعه قرار نگرفته است اين تحقيق برای بررسي نقش غلظت های متفاوت اسيد سالسيليك بر جوانه زني اسفرزه در شرايط شوری انجام شد.
مواد و روش ها
به منظور بررسي عکس العمل بذرهای پرايم شده گياه دارويي اسفرزه نسبت به شوری، آزمايشي به صورت فاکتوريل درقالب طرح کامال تصادفي در آزمايشگاه بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد انجام گرفت. بذرها در اين آزمايش در سه سطح 0، 0/3 و 0/6 ميلي موالر اسيد ساليسيليك پرايم شدند و سپس با چهار سطح شوری .، 2/5، 5 و 9/5 دسي زيمنس بر متر - در سه تکرار مورد آزمايش قرار گرفتند. آزمايش به صورت فاکتوريل در قالب طرح کامال تصادفي انجام شد. پس از تهيه بذرها، بذرها در آزمايشگاه با محلول هيپوکلريت سديم % 5 به مدت دو دقيقه ضدعفوني شده و سپس با آب مقطر کامال شست و شو داده شدند.
تعداد 25 عدد بذر ضدعفوني شده بر روی کاغذ صافي واتمن در داخل پتری ديش هايي با قطر 7 و ارتفاع 1/5 سانتي متر قرار داده شده و به هر کدام 3 ميلي ليتر محلول اضافه شد. آنگاه پتری ديش ها به ژرميناتور با دمای ثابت 24 درجه سانتي گراد و شرايط روشنايي و تاريکي - 16ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي - منتقل شدند. شمارش روزانه بذور جوانه زده تا چهارده روز پس از کشت هر روز در يك ساعت مشخصي انجام شده و آب تبخير شده از سطح پتری ديش ها با آب مقطر جايگزين مي گرديد. مالك جوانه زني خروج ريشه چه حداقل دو ميلي متری بود.
ميانگين مدت جوانه زني - MGT - ، سرعت جوانه زني - GR - و درصد جوانه زني به ترتيب از روابط زير تعيين گرديد. در اين فرمول X تعداد بذر جوانه زده تا روز n ام و تعداد روز از زمان کاشت تا زمان شمارش n ام و N تعداد کل بذر است. بعد از محاسبه ميانگين مدت جوانه زني وسرعت جوانه زني و درصد جوانه زني هر کدام از تيمارها، داده های حاصل از طريق نرم افزار MSTATC مورد تجزيه وتحليل قرار گرفت و ميانگين ها از طريق آزمون دانکن در سطح احتمال يك درصد مقايسه شدند.
نتایج و بحث
نتايج نشان داد که پرايمينگ بذر با اسيد به طور معني داری جوانه زني را تحت تاثير قرار داد - جدول - 1 به طوری که جوانه زني افزايش يافت. اما اين اثر به شدت به غلظت وابسته بود به طوری که غلظت 0/3 ميلي موالر بهتر از 0/6 ميلي موالر بود - جدول . - 2 افزايش شوری تا 2/5 دسي زيمنس باعث افزايش جوانه زني بذر شد - جدول - 2 ولي افزايش شوری از اين سطح به باال سبب کاهش جوانه زني و افزايش ميانگين مدت جوانه زني شد. اثر متقابل شوری و پرايمينگ معني دار نبود - جدول . - 1
