بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به استفاده روزافزون از انرﮊی الکتریکی درفعالیتهای مختلف اقتصادی و اجتماعی ، شرایطی ایجاد شده که تصور زندگی و دستیابی به رفاه بدون وجود انرﮊی الکتریکی امکان ناپذیر است . از این روعرضه مداوم و با کیفیت انرﮊی الکتریکی ، نقش بسیار مهمی درحصول حرکت و پیشرفت دروجوه مختلف اقتصادی واجتماعی دارد . از طرفی حفظ تداوم و افزایش قابلیت اطمینان عرضه برق مستلزم سرمایه گذاری برای ظرفیت سازی و همچنین ارتقای کیفیت بهره برداری می باشد . لذا برای دستیابی به این مهم باید به سوی تجدید ساختار و ایجاد رقابت در صنعت برق گام برداشت .
استراتژی تجدید ساختارو ایجاد رقابت در صنعت برق موجب افزایش کارآیی ، شناسائی و استفاده از پتانسیلهای نهفته در شبکه و بهره برداری بهینه از سیستم قدرت میگردد . ب صم اما بایدتوجه داشت دریک سیستم تجدید ساختار شده ، تعیین شاخصهای فنی سیستم ارتباط تنگاتنگی با قوانین بازاربرق داردکه این امرموجب دشواری محاسبه دقیق از ارزیابی سیستم میگردد . بنابراین برای تصمیم گیریهای مطمئن ، لازم است تا قوانین بازاربه خوبی شناخته شودوتاثیرمتقابل آن برمسائل فنی موردبررسی قرارگیرد . ب ذم در این مقاله سعی براین است که به صورت کلی به بررسی تجدید ساختارصنعت برق وارتباط آن با بازاربرق پرداخته شود .
مقدمه :
آنچه مسلم است خصوصی سازی با هدف کاهش نقش ودخالت دولت دراقتصادکشورسبب افزایش بهره وری از منابع اولیه ، سرمایه ونیروی انسانی ودرنتیجه کاهش قیمتهاوبهبودکیفیت محصولات میگردد .دراین میان صنعت برق نیزازاین مستثنی خارج نبوده ونتایج مثبت روندخصوصی سازی درصنایعی چون راه آهن ، هواپیمایی ، مخابرات و ..… تحلیل گران و سیاست گذاران صنعت برق را نیز به این اندیشه فرو برد تا گام به سوی تجدید ساختار این صنعت بردارند . ب ذم لذا این استراتژی در طی برنامه دوم توسعه اقتصادی کشور آغاز گردید اما به لحاظ داشتن تفاوتهای ذاتی چون عدم امکان ذخیره سازی انرﮊی ، وابستگی و یکپارچگی سیستم و گسترش خطا دریک محل به سایر نقاط دیگر وهمچنین عدم تعادل بین عرضه و تقاضا نسبت به دیگر صنایع و همچنین نداشتن راهکارهای مناسب جهت خروج از بحران مالکیت دولتی ، خصوصی سازی صنعت برق را طی یک دهه گذشته با شکست روبرو گردانید .
لذا بدین جهت در سال لن صنعت برق کشور با راه اندازی بازار برق به تکمیل زنجیره ساختار نوین خود پرداخت و مقدمات حضور و فعالیت گسترده بخش غیر دولتی در عرصه تولید ، انتقال و توزیع نیروی برق را فراهم آورد . زیرا بحث اصلی درتجدید ساختاراین صنعت ایجاد رقابت و فراهم کردن بستر و شرایط لازم برای ورود بخش خصوصی به عرصه بازاربرق است ،که برای این منظور باید یک مسیر مالی اقتصادی به مسیر فیزیکی و فنی اضافه میگردید که با ایجاد بازاربرق این امرمحقق گشت . اهداف تجدید ساختار صنعت برق اصولاﹰ عمده اهداف کشورهای درحال توسعه ازمشارکت بخش خصوصی درصنعت برقشان عبارتست از : کاهش هزینه ها و نتیجتاﹰ کاهش قیمت برق مصرفی دردو بخش عمده فروشی و خرده فروشی معرفی بیشترتکنولوﮊی های جدید توسعه خدمات برق کاهش فرصتهای فساد مالی بهبود آموزش نیروی کارافزایش نقدینگی خزانه دولتی ازطریق فروش تاسیسات موجود برق امکان سرمایه گذاری دولت دربخشهای مهمتر افزایش قابلیت اطمینان و کارآیی صنعت دراثربهبود مدیریت امکان انتخاب تعداد بیشترتولیدکنندگان به صورت آزاد ازسوی مشتریان
مراحل اجرای تجدید ساختار صنعت برق
عمدتاﹰ تحلیل گران صنعت برق پنج مرحله اساسی را به عنوان بهترین تجربیات موجود برای مراحل اجرای تجدید ساختار پیشنهاد می نمایند که عبارتند از :
ایجاد فضای مناسب جهت سرمایه گذاری تصمیم گیری شفاف درزمینه اهداف تجدید ساختار صنعت برق آماده سازی بازارجهت سرمایه گذاری و رقابت بخش خصوصی ایجادبازاربرق وانجام خصوصی سازی اجرای موثر تغییرات بررسی مراحل اجرای تجدید ساختار الف – ایجاد فضای مناسب جهت سرمایه گذاری ب لم اجرای این مرحله نیازمند وجود شرایط زیر می باشد. ایجاد ثبات سیاسی و اقتصادی ایجاد اطمینان درساختارکاری سیستم به همراه ایجاد قوائد تجاری شفاف ایجاد امکان مالکیت کامل سرمایه گذاری خارجی درصنعت برق تلاش دولت درجهت برقدارکردن مشترکانی که ازنظر اقتصادی برقدار نمودنشان منفعت پذیر نیست
ب – تصمیم گیری شفاف در زمینه اهداف تجدید ساختار صنعت برق ب لم
برای دستیابی به اهداف تجدید ساختار و همچنین حصول به بازاربرق رقابتی مراحل متعددی وجود دارد که عبارتند از :
اصول کلی گذراندن قوانین برای تجدید ساختاردریک دوره زمانی مشخص با توجه به دسته بندی بخشها ، فروش ظرفیت موجود درشبکه های توزیع ، دسته بندی بازاربه بازارهای عمده فروشی وخرده فروشی و دیگر اینکه آیا بهتر است ابتدا بخش توزیع خصوصی گردد یا بخش تولید .
بخش تولید بخش انتقال و توزیع
در این بخش باید یک ساختارکاملاﹰ خصوصی در بخش توزیع که درآن مالکیت عمده به همراه کنترل دردست بخش خصوصی است ایجاد نمود ، همچنین به خرده فروشان اجازه رقابت داده شود و به سرمایه گذاران اجازه داده شود تا دربخش توزیع و انتقال تمام سرویسهای لازم شبکه را برعهده گیرند و نهایتاﹰ اینکه محدوده های جغرافیایی بین نواحی شرکتها را به صورت شفاف تعیین نمود .
ج - آماده سازی بازار جهت سرمایه گذاری و رقابت بخش خصوصی ب لم
برنامه های مرتبط با اجرای این مرحله را باید به سه بخش مجزا نمود که عبارتند از : اصول کلی قطع یارانه ها بهبود وضعیت بهره برداری سیستم ها قبل از خصوصی سازی ارائه برنامه های آموزشی در زمینه تجدید ساختار و خصوصی سازی و اطمینان از اثرات مؤثر آن تولید فروش نیروگاهها را به صورت سیستماتیک درآورده سپس مشخص گردد چه نیروگاههایی باید فروخته شود و در زمان کوتاهی آنها را بفروشید .نیروگاههای موجود را بدون بستن قرارداد بلند مدت سریعتر بفروشید .به بازار اجازه دهید از طریق قیمت گذاری به سیستم نشان دهد تا درکجا باید نیروگاه جدید ساخت .
سیستمهای انتقال و توزیع برق دزدی وتلفات اضافی راکاهش دهید و ازنظرقانونی به مالکان خصوصی اطمینان دهیدکه می توانید با تخلفات برخورد کنید .سرمایه گذاران باید زمان کافی برای رسیدن به اهداف کاری خود داشته باشند . تیم کاری را به درستی آموزش دهید تا مهارتهای صحیح کاری درسطح انتقال و توزیع کسب نمایند . اطلاعات کافی مشترکان را برای تمام خرده فروشان تهیه نموده تا امکان حضورخرده فروشان جدید نیز وجود داشته باشد . اطمینان یابید که مشترکان دربازار رقابتی دارای حفاظت و اطمینان کافی هستند . این اطمینان را ازطریق اجرای استانداردها ، شفاف سازی اطلاعات و اجرای کامل یک استاندارد معین به دست آورید .
د - ایجاد بازار برق و انجام خصوصی سازی ب لم
جهت ایجاد بازار برق و انجام خصوصی سازی سه مرحله باید در نظر گرفت : اصول کلی
