بخشی از مقاله
چکیده فارسی:
با پیشرفت تکنولوژی و توسعه صنعتی در سطح دنیا، نیاز روزافزون انسان به برق و صنایع وابسته آن بیش از پیش نمود پیدا کرده است. امروزه برق در تمام زوایای زندگی اجتماعی و صنعتی نقش تعیین کنندهای دارد و از این رو پیش بینی آیندهای روشن و قابل اعتماد برای آن از اهمیت بالایی برخوردار است. زندگی بشر امروز نیازمند برق است، اما اگر همین تولید برق با روشهای درست صورت نگیرد، میتواند زندگی بشر را به خطر بیندازد. هدف از این مقاله، ترسیم نقشه راهی برای صنعت برق ایران با محوریت انرژیهای نو و تجدید پذیر است که در این مسیر از مطالعات و تجربیات کشورهای توسعه یافته در این زمینه بهره برداری شده است. مطالعات کشورهای توسعه یافته در زمینه انرژیهای پاک، استفاده از تجربیات آنها در گذشته و پیش بینیهای صورت گرفته آنها برای آینده، میتواند مسیر قابل اعتمادی را برای صنعت برق کشورمان فراهم سازد.
کلید واژهها: انرژیهای نو و تجدید پذیر، نقشه راه صنعت برق ایران، مطالعات کشورهای توسعه یافته.
-1 مقدمه
زندگی بشر کنونی به طرز اجتناب نا پذیری وابسته صنعت برق است. از طرفی همین وابستگی خود دو چالش اساسی را برای وی به وجود آورده است. از یک سو آلودگی محیط زیست و از سوی دیگر کاهش ذخایر سوختهای فسیلی و متعارف. افزایش تقاضا برای انرژی در سطح جهان و در مقابل کاهش منابع انرژی تجدید ناپذیر، آلودگیهای زیست محیطی ناشی از استفاده سوختهای فسیلی، انتشار گازهای گلخانهای در سطح وسیع، بارانهای اسیدی، تخریب لایه اوزون و پدیده گرم شدن زمین، بحرانهایی هستند که منابع انرژی سنتی برای بشر به ارمغان آورده است - بهروز، - 1393 و - بریمانی و کعبی نژادیان، . - 1393 بر این اساس، جایگزینی منابع انرژی پاک به جای روشهای تولید انرژی سنتی و متعارف اجتناب ناپذیر است.
فاکتورهای زیادی وجود دارد که این امر را اثبات میکند: هزینههای جاری بسیار پایین در کنار منابع تجدید پذیر و پایان ناپذیر، کاهش مضرات زیست محیطی در هوا، آب و خاک و امکان دسترسی به منابع انرژی نو در مناطق مختلف بسته به شرایط و ظرفیتهای منطقهای . - Couture, T. D., Leidreiter, A., 2014 - وابستگی تولید انرژی الکتریسیته طی سالهای قبل در سطح جهان، نشان میدهد که میزان استفاده از منابع سوخت فسیلی بخش زیادی از این تولید را به خود اختصاص داده است به طوری که در سال 2011 حدود 80 درصد انرژی برق در دنیا از منابع فسیلی، 15/5 درصد از منابع آبی و تنها 4/5 درصد از منابع انرژی نو و تجدید پذیر تولید شده است.
در مقابل نیز، تحقیقات در همین سال نشان میدهد که حدود 48 درصد از دی اکسید کربن تولیدی در سطح دنیا در نتیجه تولید برق از منابع فسیلی و سنتی بوده است . - International Energy Agency, 2013 - با توجه به معضلات و چالشهای بهره گیری از سوختهای فسیلی به منظور تولید برق، کشورهای دنیا از دهه 90 میلادی مطالع اتی را در زمینه تولید برق از منابع انرژی نو و پاک آغاز کردند. این مطالعات اولین بار در کشور آمریکا صورت گرفت و نتایج آن به صورت گزارشی تحت عنوان »مطالعات مسیر آینده« در سال 1999 توسط موسسه تحقیقات برق آمریکا - EPRI - منتشر شد. به طور کلی اهداف بیان شده در این گزارش را میتوان در پنج اصل خلاصه کرد - عیدیانی، صمدی شادلو، داودی، ابیضی و شریفیان، : - 1390
·تقویت زیر ساخت های لازم برای بهبود کیفیت انرژی تحویلی به مصرف کننده
·توانمند سازی مفهوم دیجیتال در سیستم توزیع برق
·افزایش بهره وری و توانمندی اقتصادی
·حل مشکلات و چالشهای زیست محیطی
·مفهوم توسعه پایدار و مدیریت آن در سطح جهانی
در همین مسیر، مطالعات و بررسیهای دیگری طی سالهای اخیر توسط کشورهای مختلف انجام شده و نتایج آن به صورت گزارش هایی در اختیار جوامع قرار گرفته است. بررسی این مطالعات و بهره گیری از تجربیات این کشورها میتواند ما را در ترسیم مسیر آینده صنعت برق در کشورمان یاری رساند. در ادامه به صورت دقیقتر این مطالعات و نتایج آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
-2 مطالعات و تجربیات کشورهای دنیا با محوریت انرژیهای نو -1-2 تولید انرژی
طی تحقیقی که توسط موسسه بینالمللی انرژی - iea - در سال 2013 صورت گرفته است، نرخ تقاضای انرژی و سهم انرژیهای نو از آن تا سال 2035 در برخی کشورهای توسعه یافته به صورت جدول - 1 - قابل بیان است. همان طور که مشاهده می شود، این تحقیق، بر اساس سه سناریو، پیش بینی کرده است که انرژیهای نو تا سال 2035 چه نقشی در زندگی ما خواهند داشت: سناریوی سیاستهای فعلی، سناریوی سیاستهای جدید و سناریوی International Energy - 450 . - Agency, 2013
·سناریوی سیاستهای فعلی
در این سناریو، فرض بر این است که سیاستهای فعلی با محوریت انرژی در سطح دنیا تغییر نکند. این سیاستها به عنوان سناریوی مرجع نیز شناخته میشوند.
·سناریوی سیاستهای جدید
این سناریو بر اساس تعهدات سیاسی گسترده مورد توافق کشورها استوار است که این تعهدات عبارتند از: برنامههای بینالمللی برای کاهش گازهای گلخانهای و حذف تدریجی سوختهای فسیلی.
·سناریوی 450
در این سناریو، مسیر انرژی آینده سازگار با چند اصل مهم است که عبارتند از : محدود سازی افزایش دمای زمین به میزان 2 درجه سانتیگراد، و محدود سازی حجم گازهای گلخانهای به خصوص Co2 تا حد 450 ذره در میلیون - . - 450 ppm به واسطه همین اصل، این سناریو به 450 معروف است . - International Energy Agency, 2012 - همان طور که مشاهده میشود، طبق سناریوی سیاستهای کنونی، سهم انرژیهای نو از کل انرژی ها تا سال 2035 تنها %15 خواهد شد در حالی که این میزان مطابق با سناریوی 450، تا %26 افزایش خواهد یافت. سهم انرژیهای نو از انرژی الکتریسیته تولیدی نیز بر اساس این مطالعه در جدول - 2 - ارائه شده است . - International Energy Agency, 2013 -
مطابق جدول - 2 - ، سهم انرژیهای نو از الکتریسیته تولیدی تا سال 2035 بر اساس سناریوی 450، %48 خواهد شد یعنی تقریباً نیمی از الکتریسیته تولید از منابع تجدید پذیر خواهد بود.بر اساس سناریوی 450، افزایش تولید الکتریسیته از منابع انرژی تجدید پذیر نموداری شبیه شکل - 1 - خواهد داشت . سهم چین طی سالهای 2011 تا 2035 حدود 2000 تراوات ساعت است که بیشترین میزان الکتریسیته تولیدی از منابع انرژی تجدید پذیر را به خود اختصاص داده است. همین شکل، سهم هر منبع انرژی را در تولید 2000 تراوات الکتریسیته کشور چین در سال 2035 به صورت مجزا نشان میدهد . - International Energy Agency, 2013 -
