بخشی از مقاله
چکیده
منطقه پاریز از نظر متالوژنی بخشی از ناحیه مس سراسری ایران مرکزی است که عمدهترین نوع کانیسازی در این برگه از نوع مسپورفیری و کانسارهای سرچشمه، درهزار و غیره نمونههای شناخته شده آن است. در این پژوهش از نتایج آنالیز 392 نمونه رسوبات آبراههای برداشت شده در سطح منطقه برای مشخص کردن مناطق آنومال مس استفاده شده است که پس از انجام پیشپردازشها و پردازشهای چندمتغیره برروی دادهها از امتیازات اختصاص داده شده به هریک از نمونهها توسط آنالیز فاکتوری برای شناسایی مناطق آنومال استفاده شد که این مقادیر با استفاده از تابع فازی ساز مناسب در بازه صفر تا یک قرار گرفتند . بعد از فازیسازی مقادیر امتیازات فاکتوری هر نمونه، حوضه بالا دست هر نمونه با استفاده از تصاویر رقومی ارتفاعی منطقه مشخص و مقادیر امتیازات فاکتوری فازیسازی شده هر نمونه به حوضه بالا دست خود اختصاص داده شد. بعد از اختصاص مقادیر امتیازات فازی فاکتوری هر نمونه به حوضه بالادست خود، جامعه آنومال با استفاده از روشهایی مانند روشهای آمار کلاسیک، فرکتالی و روش ترکیبی آماره فضایی-Uمساحت از جامعه زمینه جدا گردید و نتایج هریک از این روشها با یکدیگر مقایسه گردید. نتایج روش ترکیبی آماره -Uمساحت تقریبا مشابه با روشهای آمار کلاسیک و فرکتالی استفاده شده در سطح منطقه است که در نتیجه میتوان از نتایج این روش با انجام بررسیهای پیشتر در پردازشها و عملیاتهای بعدی استفاده کرد.
مقدمه
اکتشاف معدنی شامل روشهای متعددی است که به منظور حل یک یا چند مشکل اکتشافی ابداع شده و توسعه یافته است. این روشها شامل اکتشافات ژئوشیمیایی، اکتشافات ژئوفیزیک و دورسنجی و غیره است. هرکدام از این روشها مزایا و معایبی دارد که با توجه به نوع اکتشاف، دقت اکتشاف، محدودیتهای مکانی و زمانی، کسب حداکثر بازده با کمترین هزینه مورد استفاده قرار میگیرند. ژئوشیمی اکتشافی دارای سه بخش اساسی نمونهبرداری، تجزیه نمونهها، و پردازش، ارائه و تفسیر دادهها به دست آمده از تجزیه شیمیایی نمونههای سنگ، خاک، آب، گیاه و هواست. امروزه روشهای اکتشافات ژئوشیمیایی به طور گسترده به عنوان ابزاری کارآمد در اکتشاف ناحیهای و محلی به کارگرفته می شوند.[1]
یکی از هدفهای به کارگیری اکتشافات ژئوشیمیایی در هر روش آن است که بتوانیم مقدار زیاد و غیرعادی فلزات یا ناهنجاری - آنومالی - ژئوشیمیایی مثبت یا منفی را که با کانیسازی ارتباط دارد، تعیین کنیم، به عبارت دیگر، روش های متداول در اکتشافات ژئوشیمیایی در واقع بر اساس پیداکردن ناهنجاریهای ژئوشیمیایی مثبت در محیطهای متفاوت نمونهبرداری شکل یافته است. این محیطها شامل محیط سنگی، خاک، رسوبات آبراههای، آبهای سطحی و زیرزمینی و محیطهای زیستی است. اساس روش اکتشافات ژئوشیمیایی رسوبات آبراههای، تجزیه شیمیایی رسوبات موجود در محل آبراههها است.[1 ] روش اکتشافات ژئوشیمیایی رسوبات آبراههای متداولترین شیوه اکتشافات ژئوشیمیایی مقدماتی است که برای اکتشاف مقیاس کوچک تا متوسط کاربرد دارد. این روش به طور وسیعی برای پیجوییهای ناحیهای و شناسایی مقدماتی نواحی امیدبخش کانیسازی در مناطقی که دارای آبراهه هستند و وسعت حوضه آبریز زیاد باشد به کار می رود. رسوب آبراههای در واقع یک نمونه ترکیبی از مواد فرسایش یافته از سنگهای بالا دست حوضه آبریز است، بنابراین وجود ناهنجاری در این رسوبات از وجود یک منبع پرعیار در بالا دست آن حکایت میکند2]و.[3 هدف این مطالعه بررسی روش ترکیبی آمار-U مساحت در جداسازی جامعه آنومال از زمینه در منطقه مورد مطالعه است. در این مطالعه از نتایج 392 نمونه مربوط به رسوبات آبراههای موجود در برگه 1/100000 پاریز که توسط سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور نمونهبرداری و آنالیز شده، استفاده شده است. شکل1 نشان دهنده محل نمونههای رسوب آبراههای برداشت شده از آبراهههای موجود در منطقه و آبراههها در منطقه مورد مطالعه است.
زمینشناسی منطقه مورد مطالعه
از نظر واحدهای ساختمانی-رسوبی کشور، محدوده مورد مطالعه بخشی از کمان ماگمایی ارومیه-دختر در حاشیه جنوبی پهنه ایران مرکزی محسوب میگردد. براساس نقشه زمینشناسی این منطقه، قدیمیترین سنگهای این ناحیه را برونزدهای ائوسن شامل گدازههای تراکی آندزیتی-تراکی بازالتی، پیروکلاستیکهای وابسته، سنگ ماسه، شیل و سنگ آهک تشکیل میدهد. سنگهای نفوذی به شکل توده های نامنظم و استوک در گدازههای ائوسن نفوذ کرده و خود بوسیله دایکهای بیشماری قطع شده است. توده های نفوذی بیشتر ترکیب مونزوگرانودیوریت تا سینیت دارند. نئوژن در بخش زیرین با لایههای ماسه سنگ، میکروکنگلومرا همراه اپال و نمک و در بخش فوقانی به شکل سنگ ماسه با قلوههای سنگهای آتشفشانی برونزد دارد، سنگهای آتشفشانی نئوژن با ترکیب داسیتی به شکل گدازه و توفهای وابسته در این ناحیه دیده میشود4 ]و[5، در شکل2 نقشه زمینشناسی برگه 1/100000 پاریز نشان داده شده است.
شکل-2نقشه زمینشناسی برگه 1/100000 پاریز[4]
بحث
در این مطالعه از نتایج آنالیز 392 نمونه رسوبات آبراههای برداشت شده از سطح منطقه برای مشخص کردن مناطق آنومال در منطقه استفاده شده که پس از انجام پیش پردازشهایی مانند جایگزینی دادههای سنسورد و شناسایی مقادیر خارج از ردیف، پارامترهای آماری مربوط به دادههای خام عناصر روی، سرب، نقره، کروم، نیکل، بیسموت، مس، آرسنیک، آنتیموآن، کبالت، قلع، باریم، تنگستن، بور و مولیبدن محاسبه شد که در جدول1 پارامترهای آماری شامل میانگین، میانه، انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، مقدار ماکزیمم و مینیمم برای عناصر ذکر شده نشان داده شده است. بعد از رسم نمودار توزیع فراوانی هریک از عناصر ذکر شده، مشاهده شد که هیچ یک از عناصر داری توزیع نرمال نبوده به همین دلیل با استفاده از تبدیل لگاریتمی برروی مقادیر عناصر، توزیع هریک از عناصر به توزیع نرمال نزدیک گردید. بعد از نرمالسازی مقادیر داده ها با استفاده از مقادیر نرمال شده عیار عناصر و نتایج پردازشهای چند متغیره تعداد 12 فاکتور برای انجام آنالیز فاکتوری انتخاب گردید و تحلیل فاکتوری برروی مقادیر نرمال شده عیار عناصر روی، سرب، نقره، کروم، نیکل، بیسموت، مس، آرسنیک، آنتیموآن، کبالت، قلع، باریم، تنگستن، بور و مولیبدن انجام گردید. 5
