بخشی از مقاله
-1 مقدمه
علم سنجش از دور یا دور سنجی - Remote Sensing - ، علمی است که با اندازه گیری اشعه الکترو مغناطیس حاصل از انعکاس نور خورشید از یک شی و با مشاهده آن از فاصله دور و بدون تماس فیزیکی با آن می تواند اطلاعات ارزنده ای را ارایه نماید.[1] یکی از کاربردهای علم سنجش از دور در اکتشاف ذخایر معدنی می باشد ، این تکنیک امکان شناسایی و اکتشاف مقدماتی یک محدوده وسیع را با دقت و سرعت بالا و هزینه کم را میسر می سازد.
برگه 1:100000 نقده در استان آذربایجان غربی به دلیل قرارگیری در زون سنندج-سیرجان - زون متالوژنی طلا ، سرب ، روی ، آهن - دارای پتانسیل خوبی از ذخایر معدنی می باشد.[2]،Mars and Rowen [3] 2010 نسبت باندی5/6 را برای تشخیص دادن گروه کانیهای Al-Si-OH و نسبت باندی 9/8 را برای مشخص کردن گروه کانیهای Mg-Si-OH با استفاده از باندهای SWIR استر بکار بردند ، Hewson et all 2005 نواحی غنی از موسکویت در بروکن هیل استرالیا را با استفاده از نسبت باندی 7/6 استر مشخص کردند.[4]،[5] در این مقاله ما با بکارگیری روش های PCA ، Crosta و نسبت باندی به همراه ترکیب رنگی کاذب در برنامه ENVI 4,7 سعی کردیم تفکیک خوبی از دگرسانی های مختلف منطقه ارایه کنیم.
-2 زمینشناسی منطقه
گستره نقشه 1:100000 نقده در شمال باختری ایران جای دارد و از دیدگاه تقسیمات کشوری در محدوده استان آذربایجان غربی است. از دیدگاه تقسیمات واحدهای ساختمانی - رسوبی ایران - اشتوکلین - 1968 این ناحیه بخشی از کمربند دگرگونی و افیولیتی زون سنندج- سیرجان میباشد.
به باور ج. افتخارنژاد این منطقه در بخش باختری شکستگی مهم زرینه رود- ارومیه جای گرفته و به همین روی بخشی از زون همدان- ارومیه به شمار میآید. ایشان می پندارند که دو شکستگی مهم سلطانیه- تبریز و زرینه رود- ارومیه عامل اصلی ناهمسانی بسیار مشخص رخساره ها در آذربایجان شده است. خطواره زرینه رود- ارومیه جدا کننده کمربندهای فلیشی خاور دریاچه و نهشته های سکوی قاره ای ایران مرکزی است.
شکل :1نقشه زمینشناسی 1:100000 نقده
به گمان شماری از زمینشناسان، این منطقه از دیدگاه لیتولوژی، همسانیهای نزدیک با پهنه Outher Touros ترکیه دارد و شماری از سازندهای منطقه با پهنه یاد شده قابل مقایسهاند. در این منطقه سنگهای دگرگونی، آذرین و رسوبی در گسترهای بسیار پهناور رخنمون دارند. در سنگهای جای گرفته در همبری با تودههای آذرین، انواع سنگهای دگرگونی مجاورتی - هورن فلسها - پدیدار شده است.
نهشته های زمان سیلورین، دونین و کربونیفر به مانند دیگر نقاط مجاور، در این منطقه نیز دیده نمی شوند. پی آمد رویداد لارامید، گرانیت زایی در گستره ای وسیع در این منطقه انجام شده که دگرگونی سنگهای پیرامون را به دنبال داشته است. وجود سنگ های آمیزه رنگین که ادامه آن به نقشه های مجاور نیز کشیده شده، از دیگر ویژگی های این منطقه است.
از میان واحدهای زمین شناسی که در تصویر نقشه 1:100000 زمین شناسی نقده ، تنها چند واحد در محدوده رخنمون داشته که عمدتاً از سریهای آهک کرتاسه با درز و شکاف و گسل خوردگی فراوان با تناوب ماسه سنگ و شیل - اسلیتی - ، دولومیت و کنگلومرای پلی ژنتیک، توف سبز و ولکانیک زیر دریایی با ترکیب تراکیت، آندزیت است و نیز توده های نفوذی، آذرین با ترکیب گرانیت، دیوریت و گابرو به همراه واحدهای کواترنر پراکندگی نشان میدهد.
-3 بحث و نتایج
روش های مختلفی برای تفکیک زونهای دگرسانی با استفاده از دادههای ماهوارهای ASTER وجود دارد، که در این مطالعه از روشهای نسبت باندی ، ترکیب رنگی کاذب ، آنالیز مولفه اصلی و روش کروستا استفاده شد.
1-3 نسبتهای باندی
اجتماع کانیهای زون پروپیلیتیک شامل اپیدوت، کلریت و کلسیت که خاصیت جذبشان در ʽm 2,35 قرار گرفته است که با باند 8 استر منطبق میباشد - , ; Mars and 1979; Hunt and Ashley , 1977 Hunt 5] - 2006Rowen،[4 برای مشخص کردن کانیهای اپیدوت و کلریت که نمایانگر آلتراسیون پروپیلیتیک هستند به دلیل خاصیت بازتابی در باند 9 از نسبت 8/9 استفاده میکنیم که پیکسلهای روشن کانیهای اپیدوت و کلریت را نشان میدهد. - شکل - 2
شکل :2 پیکسلهای روشن کانیهای اپیدوت و کلریت را نشان میدهند.
زون آرژیلیک شامل کایولینیت و آلونیت میشود که در مجموع AL-OH ثانویه دارای یک خاصیت جذب در محدوده ʽm 2,17 میباشد 5] - Mars and Rowen2006 - ،[4 و از نسبت 6/5 استفاده شد.
زون عریض فیلیک بوسیله سریسیت - ایلیت / موسکویت - که AL-OH یک خاصیت جذب شدید در محدوده µ 2,2 دارد ، منطبق با باند 6 استر میباشد - 5] - Mars and Rowen 2006،[4 از نسبت 67 استفاده شد.
برای مشخص کردن مناطق حاوی اکسیدهای آهن از ترکیب باندی 13 استفاده شد که پیکسلهای روشن مناطق حاوی اکسیدهای آهن را نشان میدهد. - شکل - 3
شکل :3 پیکسلهای روشن مناطق حاوی اکسیدهای آهن میباشد.
کوارتز یک خاصیت جذب در باند 10 و 12 استر و یک خاصیت بازتاب بالا در باند 14 دارد برای مشخص کردن دگرسانیهای سیلیسی و سنگ-های پرکوارتز از نسبت باندی 1214 استفاده شد.
کانیهای مشترک کربناته مثل کلسیت و دولومیت خاصیت جذب در باند 14 و بازتاب در باند 13 استر را دارند. - Ninomiya, 2003b; [4] - Rockwell and Hofstra, 2008 همچنین از ترکیب رنگی کاذب در محدوده طول موج SWIR به ترتیب زیر استفاده شد.
B=5/6 R=9/8 G=7/6 که پیکسلهای قرمز و قرمز مایل به صورتی آلتراسیون پروپیلیتیک و پیکسلهای سبز تیره آلتراسیونهای سریسیت و پیکسلهای آبی و آبی مایل به سبز مناطق حاوی کانیهای رسی بسیار پراکنده هستند را نشان میدهد و موقعیت پیکسلهای سفید از نظر مکانی شباهت زیادی به دگرسانی سیلیسی و کانیهای کربناته دارد. - شکل - 4
شکل :4 ترکیب رنگی کاذب برای روش نسبتهای باندی.
2-3 روش PCA
روش آنالیز مولفه اصلی - PCA - را می توان برای تحلیل تصاویر ماهوارهای بکار برد، که به کمک آن اطلاعات چندین باند فقط در چند مولفه اصلی تجمع پیدا میکند. با استفاده از این روش میتوان ابعاد دادهها را با کمترین از دست دادن اطلاعات کاهش داد. این روش مبتنی بر بردارهای ویژه - Eigenvectors - میباشد.
با استفاده از مقادیر ویژه - Eigenvalues - و بردارهای ویژه جهتهایی با بیشترین تغییر پذیری شناسایی و سپس با تعریف متغییرهای جدید که محصول ترکیب خطی از متغییرهای اولیه هستند ابعاد متغییرها کاهش داده میشود. این متغییرهای جدید بین خود همبستگی نشان نمیدهند که این امر آزمودن روش PCA را آسان میکند
ابتدا روی 6 باند SWIR آنالیز مولفه اصلی را انجام شد، حال با توجه به جدول بردار ویژه pcهای مناسب را برای تفکیک آلتراسیونها انتخاب میکنیم. Pc3 برای مشخص کردن آلتراسیون پروپیلیتیک و Pc5 برای مشخص کردن آلتراسیون سریسیت و Pc6 برای مشخص کردن آلتراسیون آرژیلیک از آن استفاده شد. پیکسلهای صورتی رنگ آلتراسیون پروپیلیتیک را نشان میدهد. پیکسلهای سبز و سبز مایل به زرد آلتراسیون سریسیت را نشان میدهد
