بخشی از مقاله
چکیده
روش پردازش حوضه آبریز نمونه بر روی داده های رسوبات آبراهه ای ورقه ًًًًًٌٌْ ورزقان، واقع در شمال غرب ایران بین طول های جغرافیایی46 درجه و 30 دقیقه و 47 درجه شرقی و عرض های جغرافیایی 38درجه و 30 دقیقه و 39 درجه شمالی انجام شده است. در مساحتی حدود 2216 کیلومتر مربع از منطقه مورد مطالعه 1068 نمونه از رسوبات آبراهه ای برداشت شده و تحت آنالیز شیمیایی قرار گرفته است. به دلیل وجود پتانسیل کانی سازی مس و مولیبدن در منطقه، این روش بر روی غلظت های تک عنصری مس و مولیبدن اعمال شده است . حوضه های آبریز نمونه با استفاده از مدل ارتفاعی رقومی - - DEM منطقه و موقعیت مکانی نمونه ها تهیه گردیده است.
غلظت های تک عنصری ناشی از لیتولوژی برای هر حوضه آبریز نمونه، از طریق روش میانگین وزن دار تخمین زده شده و غلظتهای باقیمانده برای هر حوضه آبریز نمونه نیز محاسبه شده است. سپس به منظور تعیین حد آستانه و مشخص نمودن حوضه های آبریز آنومالی، روشهای داده کاوی اکتشافی - - MAD و فرکتال عیار - مساحت بر روی باقیمانده های مثبت و داده های خام انجام شد. با توجه به مقایسه نتایج بدست آمده روش حوضه آبریز نمونه به عنوان روشی مناسب جهت حذف اثر لیتولوژی می باشد و با استفاده از این روش مناطق مستعد کانی سازی در منطقه به عنوان مناطق پر پتانسیل معرفی شده اند
مقدمه
روش اکتشافات ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای یکی از متداولترین روش های اکتشاف مواد معدنی است. از این روش برای اکتشاف در مقیاس های کوچک و به طور کلی در مراحل اولیه اکتشاف که شامل مرحله پتانسیل یابی و پیجویی می باشد، استفاده می شود. این روش در هر شرایط اقلیمی قابل استفاده و بر پایه هاله های ثانویه نمایان انتقال یافته استوار است. بنابراین روشی مفید در اکتشاف کانسارهای فلزی می باشد
رسوبات آبراهه ای اغلب به عنوان محیط نمونه برداری اصلی در بررسی های ژئوشیمیایی به کار برده می شوند که در هر نقطه در امتداد سیستم آبریز، ترکیبی از مواد حاصل از هوازدگی و فرسایش منابع بالادست خود را نشان می دهند و بیانگر آن است که غلظت های تک عنصری در رسوبات آبراهه ای ناشی از منابع مختلف ”عمدتا زمینه - هستند. مهمترین عاملی که تغییرات در غلظت عناصر رسوبات آبراهه ای را کنترل می کند ترکیب زمین شناسی واحدهای لیتولوژی بالادست نقطه نمونه برداری می باشد. در نتیجه تفسیر موثر داده های ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای نیازمند جمع آوری همه اطلاعات فضایی قابل دسترس مربوط به منطقه تاثیر هر نمونه رسوبات آبراهه ای؛حوضه آبریز آن ؛می باشد
روش حوضه آبریز نمونه رسوبات آبراهه ای روش مناسبی جهت تفسیر داده های ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه ای می باشد. این روش با در نظر گرفتن حوضه آبریز بالادست هر نمونه به عنوان منطقه تاثیر آن نمونه به حذف اثر لیتولوژی می پردازد و در نهایت منجر به شناسایی آنومالی های ژئوشیمیایی می شود
موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی منطقه
نقشه ورزقان در بخشی از واحد زمین ساختی البرز- آذربایجان که کوه های قره داغ و ارسباران را شامل می گردد، بین طول شرقی 46درجه و30 دقیقه و 47 درجه و عرض شمالی 38 درجه و 30 دقیقه و 39 درجه واقع گردیده است. این محدوده در استان آذزبایجان شرقی قرار دارد و تنها قسمتی از شمال غرب نقشه در کشور آذربایجان قرار گرفته است.
در زمان سنوزوئیک منطقه ورزقان دستخوش فعالیت های آذرین وسیعی بوده به طوری که قریب به 45 درصد نقشه زمین شناسی ورقه 1:100000 ورزقان از سنگ های آذرین - نفوذی و آتشفشانی - تشکیل یافته است. اکثر سنگ های نفوذی منطقه ورزقان در زمان اولیگوسن تشکیل گردیده که به صورت یک نوار به عرض 30 کیلومتر با روند شرقی-غربی در وسط نقشه زمین شناسی 1:100000 ورزقان دیده می شوند.
فعالیت های آتشفشانی در منطقه ورزقان گستره زمانی زیادی را به خود اختصاص می دهند به طوری که این فعالیت ها از زمان پالئوسن شروع شده و تا اواخر کواترنر ادامه داشته است. این فعالیت های آتشفشانی انواع سنگ های آتشفشانی به شکل گدازه، مخروط آتشفشانی و گنبد و نیز سنگ های آذرآواری - از نوع توف، آگلومرا و ایگنمبریت - تشکیل داده اند
قله های متعدّد و فراوانی با ارتفاع متوسط بیش از 2000 متر در ناحیه مذکور به چشم می آید که بلندترین آنها در کوه قندران باشی با ارتفاع 2946 متر در بخش میانی ورقه و کوه قاباخ تپه با ارتفاع 2814 متر در جنوب قله فوق قرار گرفته است. آبراهه های کوههای قندران باشی و سایگرام داغ در مرز شرقی، بخش میانی حوزه آبریز شرقی منطقه را تشکیل می دهد که تجمع آنها رودخانه مرز رود را تشکیل داده که در نهایت با اتصال به رودخانه کلیبر به رودخانه ارس می پیوندد. تقریباً سرتاسر حوزه آبریز شمالی را جنگل های انبوه تشکیل می دهد که به نام کوههای قره داغ و ارسباران معروف است
در مساحتی نزدیک به 2216 کیلومترمربع تعداد ًٌَّ نمونه از رسوبات آبراهه ای ”برای مثال جزء80- مش - از برگه 1:100000ورزقان برداشت شده و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفته است
شکل:1 نقشه واحدهای زمین شناسی ورزقان
شکل:2 موقعیت نمونه ها و آبراهه ها و اندیس های مس و مولیبدن
