بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین اهداف بررسیهای ژئوشیمیایی رسوبات آبراههای جدا کردن جوامع ژئوشیمیایی از یکدیگر است. از روشهای کارآمد در جداسازی جوامع ژئوشیمیایی از یکدیگر روشهای مبتنی بر هندسه فرکتال هستند. در این پژوهش با استفاده از نمونههای مربوط به رسوبات آبراههای در برگه 1:100000 تخت سلیمان و با استفاده روش فرکتالی عیار- تعداد جوامع ژئوشیمیایی مختلف از هم جدا شدهاند. در منطقه مورد مطالعه به دلیل وجود ذخایر رگهای سرب و روی و همچنین طلا، عناصر Au، As، Sb، Cu، Zn و Pb مورد بررسی قرار گرفتهاند.
کلیدواژهها: جوامع ژئوشیمیایی، رسوبات آبراههای، روش فرکتالی عیار- تعداد، برگه تخت سلیمان
مقدمه
امروزه اکتشافات ژئوشیمیایی به خصوص از نوع رسوبات آبراههای نقش بسیار مهمی را در یافتن مناطق امید بخشو فراهم کردن شرایط مناسب برای اکتشافات تفصیلیتر، ایفا می کند .تشخیص و جداسازی آنومالیهای ژئوشیمیایی از زمینه، یکی از مهمترین مسائل در اکتشافات ژئوشیمیایی می باشد - . - Cheng et al., 1994 درگذشته روش های مبتنی بر آمار کلاسیک در تشخیص و جداسازی آنومالی های ژئوشیمیایی کاربرد داشتهاند. در این روشها برخی کمیتها مانند میانگین و انحراف معیار اندازه گیری شده و جداسازی مقادیر آنومالی از با استفاده از این پارامترها انجام میگرفته است ولی این روشها بنابه دلایل متعددی از جمله در نظر نگرفتن توزیع فضایی دادهها - Afzal et al., 2010 - ، شرط تبعیت از توزیع نرمال - Li et al., 2003 - ، حذف تعدادی از دادهها به عنوان خارج از ردیف و همچنین عدم توجه به شکل هندسی آنومالیها - Davis, 2002 -
قادر به تشخیص آنومالیها با مقادیر بالای زمینه یا حتی آنومالیهای ضعیف در مناطقی با ذخایر معدنی شناخته شده نیستند، زیرا در بسیاری از موارد ممکن است اختلاف بین مقادیر آنومالی و زمینه بسیار اندک باشد - . - Bai et ai., 2010 ماندلبروت در سال 1983 مدلهای فرکتالی غیر اقلیدسی را به عنوان یک روش مهم در بررسی فرآیندهای طبیعی از جمله زمین شناختی مطرح کرد. روشهای فرکتالی به دلایل بسیاری از جمله در نظر گرفتن توزیع فضایی دادهها و نیز شکل هندسی آنومالیها و همچنین استفاده از تمام دادهها دارای کاربرد فراوانی در مطالعات سطحی زمینشناسی و ژئوشیمیایی هستند. به طور کلی دادههای ژئوشیمیایی رفتار مولتی فرکتال دارند که بیانگر تغییرات زمینشناسی، ژئوشیمیایی، آلتراسیون، کانی سازی و به دنبال آن مراحل غنی شدگی یک عنصر است . - Goncalves et al., 2001 -
منطقه مورد مطالعه در غرب استان زنجان و در برگیرنده مناطقی از استانهای آذربایجان غربی و همچنین آذربایجان شرقی می باشد و قسمتی از برگه 1:250000 تکاب را تشکیل میدهد. این منطقه جزئی از ایالت فلززایی سنندج-سیرجان و جزئی از منطقه فلززایی تکاب محسوب می شود - قربانی، . - 1386 منطقه مورد مطالعه از نظر ساختمانی در محدوده سنندج- سیرجان - اشتوکلین، - 1986، زون خوی مهاباد - نبوی، - 1355 و محل برخورد زونهای ساختمانی البرز-آذربایجان، ایران مرکزی و سنندج- سیرجان بوده و به همین دلیل دارای ویژگیهای زونهای یاد شده نیز میباشد - باباخانی و قلمقاش، . - 1380 به دلیل وجود پیچیدگیهای زمینشناسی و ساختاری موجود، منطقه مورد مطالعه از تنوع کانیزایی ویژهای برخوردار است.روش مطالعه برای انجام مطالعات ژئوشیمیایی در منطقه مورد مطالعه حدود 868 نمونه رسوب آبراههای برداشت شده است. نمونههابر اساس طراحی قبلی از آبراهههای منطقه برداشت شده است به گونهای که کل منطقه مورد مطالعه را پوشش دهد. نمونههای برداشت شده توسط روش ICP-OES مورد آنالیز قرار گرفتهاند.
روش فرکتال عیار- تعداد - N-S -
مدل عیار- تعداد برای اولین بار توسط ماندلبرت - 1983 - پیشنهاد داده شد و بعدها به طور گسترده برای جدایش مقادیر زمینه از آنومالی مورد استفاده قرار گرفت . - Cheng, 1990; Deng, 2009 - این مدل طبق فرمول زیر تعریف می شود - : - Deng, 2009که در آن r مقدار عیار نمونههای ژئوشیمیایی، - 1 - U مقادیر تجمعی عیارهای بزرگتر یا مساوی r، c مقادیر ثابت و D بعد فرکتالی توزیع عیار میباشد. این مدل رابطهی بین عیار نمونههای برداشت شده با فراوانی تجمعی نمونهها را بیان میکند . - Daya, 2015 - نمودار تمام لگاریتمی 1 - U - در مقابل r با خطوط مستقیم شکسته شده با شیب -D نشان داده میشود که نقاط شکسته شده نشانگر مقادیر آستانه برای جوامع مختلف ژئوشیمیایی می شود - Sadeghi et al, .2012 -
برای تعیین و تخمین حدود آستانه در گام اول می بایست نمودار تمام لگاریتمی دادههای مورد برسی را رسم کرد . - Afzal et al, 2013 - بحث پس از رسم نمودارهای تمام لگاریتمی عناصر مورد بررسی نقاطی که در آنها منحنی عیار تعداد تغییر شیبمیدهد را مشخص می کنیم. این نقاط نشان دهنده نقطه انفصال جوامع ژئوشیمیایی از یکدیگر میباشند. در شکل - 1 - نقاط شکست برای هر کدام از عناصر Au, As, Sb, Pb, Zn, Cu مشخص شده است. محدوده تغییرات این جوامع در جدول - - 1 به طور خلاصه ارائه گردیده است.
