بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند بیابانی جهان، بینظمیهای بارش، خشکسالیهای متعدد و ضعف و زوال پوشش گیاهی، توفانهای گرد و غبار یکی از مهمترین مخاطرات محیطی هستند که همه ساله سبب بروز خسارتهای فراوانی در بخشهای مختلف زیست محیطی و عمرانی میگردد. تحلیل و بررسی آماری وقوع گرد و غبارها، در زمینه برنامهریزی دقیق برای مدیریت و کاهش اثرات آن کمک شایانی میکند. لذا این مطالعه با هدف تحلیل آماری گرد و غبار استان لرستان در دوره آماری 2001 تا 2010 انجام شد.
نتایج نشان داد که ایستگاه درود با 873 روز بیشترین و نورآباد با 336 روز کمترین میزان وقوع گرد و غبار را داشتهاند. همچنین نتایج نشان داد که در تمامی ایستگاهها فصل تابستان با 1608 روز بیشترین و فصل پاییز با 659 روز کمترین تعداد وقوع پدیده گرد و غبار را نسبت به دیگر فصلهای سال دارند. در مجموع نتایج بررسی آماری نشان داد که در دوره مورد مطالعه در کل استان 4422 روز گرد و غبار رخ داده است.
.1 مقدمه
گرد و غبار یک جزء اصلی ریزگرد اتمسفری است که نقش حیاتی در تابش خورشیدی، حاصلخیزی محیط دریایی، دینامیک و گرمایش اتمسفری دارد 3 - و . - 10 بهعلاوه، رسوب گرد و غبار باعث افزایش مواد معدنی و آلی در سطح زمین میگردد و از این راه بر اکوسیستم زمین و چرخه بیوژئوشیمیایی اثر قابل توجهی دارد
توفانهای گرد و غبار همه ساله خسارات و تلفات فراوانی در تمام نقاط دنیا بهوجود میآورند .
خاورمیانه یکی از پنج منطقه جهان میباشد که بیشترین تولید گرد و غبار را دارد
ایران به علت قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان، در معرض سیستمهای متعدد گرد و غبار محلی و فرا منطقهای میباشد
پدیده گرد و غبار بهعنوان یکی از مخاطرات طبیعی مهم در سالهای اخیر در ابعاد مختلف مورد توجه محققان زیادی قرار گرفته است. رضازاده و همکاران - 2013 - به بررسی اقلیمشناسی رخدادهای گرد و غبار در خاورمیانه پرداختند.
نتایج حاکی از آن است که بیشترین رخداد گرد و غبار در بخش غربی خاورمیانه در ماههای زمستا و در بخش شرقی در ماههای تابستان است. Tan و همکاران - 2014 - به بررسی شدت توفان گرد و غبار در چین از سال 1980 تا 2007 پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داده است که بیشترین وقوع گرد و غبار در سال 1983 اتفاق افتاده است.
بحیرایی و همکاران - - 1390 به تحلیل آماری سینوپتیکی پدیده گرد و غبار در استان ایلام پرداختند. نتایج نشان داد که در ایستگاه ایلام، ماه می با 63 روز و دسامبر بایک روز و در ایستگاه دهلران ماه جولای با 22 روز و ماه دسامبر با 7 روز به ترتیب بیشترین و کمترین فراوانی گرد و غبار مشاهده شده است. این مطالعه با هدف تحلیل آماری گرد و غبار استان لرستان در دوره آماری 10 ساله - 2001 تا - 2010 در استان لرستان انجام شده است.
.2 مواد و روش ها
معرفی منطقه مورد مطالعه
استان لرستان در غرب فلات ایران بین 46 درجه و 51 دقیقه طول شرقی و 32 درجه و 37 دقیقه تا 34 دقیقه عرض شمالی با مساحتی برابر 28329 کیلومتر مزبع قرار گرفته است. و حدود 1/75 درصد از مساحت کشور را شامل میشود. این استان از شمال به استان همدان و از جنوب به استان خوزستان، از شرق به استان اصفهان و از غرب به استانهای کرمانشاه و ایلام محدود میشود .
شکل:1 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
در این تحقیق 9 ایستگاه سینوپتیک موجود در استان که دارای دوره مشترک آماری بودند برای انجام تحقیق مورد نظر انتخاب شدند. که شامل ایستگاههای خرم آباد، نورآباد، بروجرد، الیگودرز، الشتر، ازنا، درود، پلدختر و کوهدشت میباشد. در هر کدام از این ایستگاهها آمار روزانه گرد و غبار در دورهآماری سالهای 2001 تا 2010 از سازمان هواشناسی استان تهیه شد.
در این تحقیق روز گرد و غباری به روزی گفته میشود که در ایستگاههای سینوپتیک مورد مطالعه، طی 8 بار دیدهبانی در شبانهروز حداقل یک بار دید افقی کمتر از 10 کیلومتر - گرد و غبار - باشد . - 2 - برای مشخص کردن تعداد روزهای همراه با گرد و غبار در استان، ابتدا برای هر کدام از ایستگاهها، تعداد روزهایی که دید افقی کمتر از 10 کیلومتر بود مشخص شد، سپس به محاسبه آن در طول هر سال و در نهایت سالهای مورد مطالعه پرداخته شد. سپس به محاسبه تعداد روزهای دارای پدیده گرد و غبار برای هر فصل به تفکیک ایستگاه پرداخته شده است.
.3 نتایج
نتایج تغیرات تعداد روزهای زخداد گرد و غبار به تفکیک ایستگاه در طول دوره مطالعاتی - 2001-2010 - در جدول - 1 - آورده شده است. نتایج بررسی نشان میدهد که ایستگاه سینوپتیک دورود با 837 روز نسبت به دیگر ایستگاههها بیشترین تعداد روزهای همراه با پدیده گرد و غبار را در طول دوره دارد. بعد از دورود ایستگاههای سینوپتیک خرم آباد و ازنا به ترتیب با با 594 و 569 روز بیشترین تعداد روزهای رخداد گرد و غبار را دارا هستند. همچنین ایستگاه سینوپتیک نورآباد با 336 روز کمترین تعداد روزهای وقوع گرد و غبار را نشان میدهد.
در شکل - 1 - مجموع تعداد روزهای دارای پدیده گرد و غبار در طول دوره آماری برای هر ایستگاه مشخص میباشد. نتایج بررسی فصلی تعداد روزهای دارای پدیده گرد و غبار در هر ایستگاه در جدول - 2 - آورده شده است. نتایج حاکی از آن است که در تمامی ایستگاههای مورد مطالعه فصل تابستان با تعداد 1608 روز، بیشترین و فصل پاییز با تعداد 659 روز کمترین میزان وقوع رخداد گرد و غبار را دارا هستند.
جدول :1 تغییرات تعداد روزهای گرد و غباری در دوره آماری مورد مطالعه در استان لرستان
